De Europese Commissie verschoof afgelopen week miljarden euro van verschillende steunmechanismen naar investeringen in olie- en gasinfrastructuur en hernieuwbare energie. Geld voor wie Russisch gas en olie wil vervangen door fossiele brandstof van elders. Daarnaast verschoof ze coronasteun naar beleid rond de energietransitie. De coronasteun gaat nu naar windmolens, zonnepanelen en batterijen.

Miljarden

Dinsdag 21 februari besloot de Europese Commissie om 800 miljard euro bestemd voor het coronaherstelfonds te gebruiken om de kosten voor de onafhankelijkheid van Russisch gas en olie te betalen. Dat doet de Commissie via haar paradepaardje voor hernieuwbare energie, dat vorige week de steun kreeg van het Europees Parlement. Die doelstellingen qua energietransitie staan in het plan genaamd ‘REPowerEU’, dat afgelopen mei al werd aangenomen en vorige week dinsdag goedgekeurd door het Europees Parlement.

‘Het is de bedoeling de strategische autonomie van de EU qua energie te diversifiëren en een einde te maken aan de invoer van Russische fossiele brandstoffen’ luidde de mededeling. In de praktijk zullen lidstaten van de Europese Unie een ‘REPowerEU-hoofdstuk’ kunnen toevoegen aan hun nationale herstelplannen (‘recovery and resilience plans’ of ‘RRPs’), die de economie moest redden na de pandemie. Dat nieuwe hoofdstuk moet dan wel voorgelegd aan de Europese Commissie.

Hernieuwbare energie

Het doel is de invoering en de groei van ‘hernieuwbare energie’ te bespoedigen. Dat komt dan naast de verplichting om zonnepanelen te leggen op daken van nieuwe gebouwen of ze te verplichten bij grote verbruikers. Ook maatregelen om energie te besparen en batterijen inzetten vallen onder de maatregelen. Met het coronageld wil de Europese Commissie leningen en subsidies kanaliseren naar die ‘groene’ projecten.

Tijdens de briefing van de Europese Commissie deelde een ambtenaar mee dat om in aanmerking te komen 37 procent van de uitgaven ‘groen’ moesten zijn. Eén derde van de uitgaven moet gaan naar grensoverschrijdende projecten, zogenaamd omdat dat de bevoorradingszekerheid zou bevorderen. De lidstaten kregen als deadline 1 april 2023.

Kernenergie vermeden

De nieuwe middelen volgen op een pakket van 300 miljoen euro van mei 2022. Dat geld was bijvoorbeeld bestemd voor de uitbouw van LNG-terminals om gas in te voeren van buiten Rusland. In het REPowerEU-plan zat ook al 10 miljard euro voor het aanleggen van gasinfrastructuur. Kernenergie daarentegen werd bewust uit REPowerEU gehouden.

De investeringen in fossiele brandstofinfrastructuur mogen echter de 30 procent niet overschrijden. Voor landen die afhankelijk zijn van Russische olie, zoals Hongarije, Tsjechië en Slovakije, zijn investeringen in oliepijpleidingen toegestaan. Dat zijn de leidingen die aansluiten op projecten vanuit Griekenland of hun buurlanden, om olie en gas in te voeren uit Azerbeidjan.

Merkwaardig

Een merkwaardige opmerking bij de investeringen in gasinfrastructuur betrof de dringendheid die de Europese Commissie blijkbaar ziet. Zo moeten de investeringen operationeel zijn voor 2026 om in aanmerking te komen voor financiering. De winter van 2026 blijkt uit tal van studies cruciaal te zijn. Niet enkel België kampt dan met een enorm tekort aan energie als de kernreactoren niet verlengd geraken. De Europese Commissie wil dus naast haar plannen voor de energietransitie naar hernieuwbare energie blijkbaar ook een plan-B hebben met gas en olie, op voorwaarde dat beiden niet uit Rusland afkomstig zijn.

Om het Russische gas en de olie af te sluiten, voorziet de Europese Commissie nog eens 20 miljard euro. Dat geld is afkomstig uit het Innovatiefonds (60 procent). De rest komt uit de nog in te voeren koolstofheffingen aan de buitengrenzen van de EU. Dat laatste is dus een voorschot op nog te ontvangen CO2-belastingen van het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM). In haar zoektocht naar miljarden, vond de Europese Commissie bovendien 5,4 miljard euro in de reserves om de Brexit te helpen compenseren.

Maar waarom zoveel miljarden en waarom zo dringend? EU-landen krijgen immers maar een maand om beroep te doen op het geld. Met een zak geld van 225 miljard euro aan leningen, lijken de beslissingen sterk op het herfinancieren van bestaande projecten. De officiële uitleg is dat de Europese Commissie de leningen willen herverdelen van landen die geen interesse betonen, naar lidstaten die wel voluit voor de energietransitie gaan.