Euthanasie en dementie

Het is nu meer dan 13  jaar geleden zijn dat mijn echtgenote is gestorven aan de ziekte ALS. De dag en het uur waarop hadden wij zelf gekozen. Er werd bij haar euthanasie toegepast. De wil dat dit zou gebeuren had zij kort na de diagnose, twee jaar eerder, ook uitdrukkelijk gevat in een wilsbeschikking.

Maar, ALS is een steeds voortschrijdende verlammingsziekte. Toen het eenmaal zo ver was, dat Jeke  haar wilsbeschikking — euthanasie — wou laten uitvoeren, was zij evenwel ‘fysiek’ niet meer bij machte om de procedure in werking te stellen. Zij kon al een hele tijd niet meer praten en het intikken op een ‘mini PC’ kon nog maar zeer moeizaam. Zo moeizaam zelfs dat ik of een andere persoon daarbij haar hand diende te ‘richten’.

Concreet betekende dit, dat ikzelf — op haar aangeven, want haar geest is tot op haar allerlaatste levensmoment,  100% lucide gebleven — de nodige stappen moest  zetten.

Afspraken maken met de huisarts die de euthanasie zou uitvoeren. Zelf de medicatie daartoe gaan halen bij de apotheker. Een neutrale — ons onbekende — arts ontvangen en hem helpen bij de ondervraging van mijn vrouw die nog enkel met een minieme hoofdbeweging kon antwoorden…

Wij hadden met elkaar vooraf de wil en de uitvoering tot euthanasie zeer goed doorgesproken. Bovendien was de wilsbeschikking daartoe al bij het vaststellen van haar ziekte opgemaakt. Zelf had ze altijd duidelijk gesteld naar haar gezin en haar broers en zussen toe, dat de euthanasie moest worden toegepast zodra, zoals ze dat zelf uitdrukte, ‘alle geneugtes van het leven verdwenen waren’.

Toen ze enkele weken voordien een maagsonde moest laten plaatsen om haar voeding te kunnen geven, was dat het signaal voor haar, en van haar voor ons, dat het nu wel mocht ophouden.

Ondanks dit alles ben ik na haar sterven, herhaaldelijk en badend in het zweet wakker geworden. Met telkens opnieuw de vraag: heb ik wel juist gehandeld? Uren was ik dan serieus van slag. Telkens weer moest ik mezelf overtuigen dat dit wel degelijk haar wens was geweest. Dat zij wel degelijk van mij verwachtte dat ik ervoor zou zorgen dat haar wens kon worden uitgevoerd.

Het is maar omwille van het gegeven dat we met elkaar een sterke en liefdevolle band hadden en bovendien ook de zorg die zij nodig had, met de nodige liefde voor elkaar hebben kunnen én willen geven. Maar nog belangrijker: omdat zij, ondanks haar bijna totale fysieke aftakeling tot op de allerlaatste seconde van haar leven, helder van geest is gebleven, ben ik uiteindelijk niet in een gewetensconflict terecht gekomen.

Vanuit deze persoonlijke ervaring heb ik het gevoel dat euthanasie zonder het bestaan van deze, wat ik ‘omkaderende voorwaarden’ noem, bij vele mensen wel kan leiden tot een gewetensconflict. Bij de politieke discussie vandaag over het uitbreiden van euthanasie tot dementerende personen, nodig ik de politici uit dit ernstig mee in overweging te nemen.