Op aanbeveling van de Duitse groenen heeft de regering van bondskanselier Olaf Scholz (SPD) de publiciste Ferda Ataman genomineerd als Beauftragte für Antidiskriminierung (Commissaris voor de Strijd tegen Discriminatie).

Donderdag beslist de Bondsdag, het Duitse parlement, over haar aanstelling. Normaal had de stemming al op 23 juni moeten plaatsvinden, maar onder druk van kritische stemmen binnen de FDP, de liberale coalitiepartner, was ze uitgesteld tot 7 juli. De 42-jarige Ataman is immer niet onomstreden.

De ogen sluiten

Met ongezouten uitspraken heeft de dochter van Turkse immigranten al heel wat kwaad bloed gezet. Dat niet alleen bij de christendemocraten van CDU en CSU – de centrumrechtse oppositie – en de liberalen, maar ook bij seculiere Duitsers met een migratieachtergrond.

Een dertigtal van deze laatsten, gegroepeerd in de ‘Initiative von Migrantinnen für Säkularität und Selbstbestimmung’ (Initiatief van vrouwelijke migranten voor secularisme en zelfbeschikking), schreven in een open brief in het feministische tijdschrift Emma aan Lisa Paus (Bündnis 90/Die Grünen), Bundesministerin (federaal minister) für Familie, Senioren, Frauen und Jugend, dat ze zich niet vertegenwoordigd voelen door Ataman. Deze zou zich discriminerend opstellen tegenover migranten die haar mening niet delen.

Zo zou Ataman zich honend uitgelaten hebben over een journaliste met migratieachtergrond die een kritische reportage gemaakt had over gedwongen huwelijken en archaïsche structuren binnen bepaalde migratiegemeenschappen. Ze zou haar ogen sluiten voor ‘zowel het racisme tegenover niet-moslims onder de migranten als ook tegenover minderheden uit Turkije, mensen uit Azië, uit Zuid-Amerika of Slavische landen, alsook het racisme dat van migranten uitgaat tegenover andere etnisch-religieuze minderheden’.

In dat opzicht zou ze bijvoorbeeld antisemitisme niet meer als een op zichzelf staand fenomeen willen bekijken, maar als een subcategorie van racisme. Dat is iets wat volgens professor Samuel Salzborn, ‘Antisemitismusbeauftragter’ van de deelstaat Berlijn, het efficiënt bestrijden van antisemitisme verhindert. Samengevat stellen de ondertekenaars van de open brief dat Ataman twijfel zaait over haar kwalificatie als ‘Bundesbeauftragte für Antidiskriminierung’ door de schouders op te halen voor bepaalde vormen van discriminatie waaraan seculiere migranten onderhevig zijn.

Databank

De publicist Ahmad Mansour, zoon van Arabische Israëli’s en sinds 2017 Duits staatsburger, meent dat iemand die de autochtone Duitser voor ‘Kartoffel’ (aardappel) uitscheldt, niet in aanmerking komt voor de functie van racismebestrijder (lees zijn column). Ataman zou er samen met haar vereniging Die neuen deutschen Medienmacher ook van dromen om een databank aan te leggen van hen welgevallige mensen die als enigen hun zeg mogen doen in talkshows en andere mediale platforms.

Mansour strijdt met zijn Mansour-Initiative für Demokratieförderung und Extremismusprävention (MIND) GmbH tegen elke vorm van extremisme. Hij betreurt dan ook dat kritiek op de islam automatisch als ‘islamofoob’ en ‘rechts’ wordt afgedaan en dat de vereniging van Ataman jaarlijks de negatieve prijs ‘Goldene Kartoffel’ (Gouden Aardappel) verleent aan media die er een andere kijk op nahouden (of zich – volgens een persmededeling van de vereniging in 2021 – inzetten ‘voor de verloren eer van de oude, witte man’). In 2020 ging de ‘Goldene Kartoffel’ naar Spiegel-TV die volgens de vereniging representatief zou zijn voor ‘vertekende’ en ‘racistische’ verslaggeving over de criminaliteit van Arabische clans in grootsteden als Berlijn.

Verdelende identiteitspolitiek

Daags voor de stemming in de Bondsdag zette Linda Teuteberg, parlementslid en gewezen secretaris-generaal van de FDP, zich schrap om de aanstelling van Ataman alsnog te verhinderen. In een interview met de Neue Zürcher Zeitung (NZZ) van 5 juli legde ze uit waarom. ‘Het is een liberaal streven dat alle mensen op basis van hun gedrag en hun prestaties worden beoordeeld. Aangeboren kenmerken zouden daarbij indien mogelijk geen rol mogen spelen.’

Tegen dat principe zou Ataman verstoten met een identiteitspolitiek die mensen onderverdeelt in ‘het behoren tot groepen waaraan geen ontkomen is zodat er voortdurend enkel slachtoffers en geprivilegieerden tegenover elkaar staan’. Teuteberg noemt een maatschappij waarin alles is ‘gesorteerd’ en ‘in quota’s’ opgedeeld geen ‘offene Gesellschaft’ (open society om het met de woorden van Karl Popper te vertalen), maar ‘ständisch’ (standenmaatschappij). De strijd tegen discriminatie moet universalistisch gedacht worden. Volgens Teuteberg wil Ataman echter met haar ‘verdelende identiteitspolitiek’ de ene discriminatie met behulp van een andere uitwissen.