Fidel Castro’s luisterrijke hemelvaart

In het kader van de door de Cubaanse overheid opgeklopte plechtigheden naar aanleiding van de dood van Fidel Casto was het op 29 november de beurt aan wereldleiders en diplomaten om afscheid te nemen van ‘el Comandante’. Buiten op de Plaza dela Revoluciónstond een massa Cubaanse fans. Verderaf in de stad ging, volgens ooggetuigen, het leven onberoerd verder, met of zonder Fidel.

De opkomst van vooraanstaanden uit de rest van de wereld was weinig indrukwekkend. De veronderstelde personaliteiten waren veeleer een pak bevreemdende figuren. Een spiegelbeeld van de situatie in Cuba?

Enkele voorbeelden mogen volstaan.

Uit Latijns-Amerika kwamen alleen kompanen van wijlen Fidel opdagen zoals de Venezolaanse president Nicolas Maduro, de Nicaraguaan Daniel Ortega en de Boliviaanse president Evo Morales die elk, samen met Fidel en Ché, hun land naar de duivel hebben geholpen. De linkse, vrij anti-Amerikaanse Ecuadoriaanse leider Rafael Correa was er ook.

Uit de Caraïben kwam nog een duistere figuur: Desiré Bouterse de vroegere militaire dictator en huidig president van Suriname. In Nederland is hij wegens zijn betrokkenheid bij een drugstransport van 474 kilogram cocaïne bij verstek veroordeeld tot elf jaar celstraf. Europol heeft daarom een arrestatiebevel tegen hem uitgevaardigd, maar als staatshoofd geniet hij diplomatieke onschendbaarheid en kan hij naar het buitenland reizen zonder te worden aangehouden.

Uit Afrika kwamen de leiders van Zimbabwe, Equatoriaal-Guinea en Zuid-Afrika. De Zuid-Afrikaanse president Jacob Zuma is openlijk polygaam, wat in het huidige Zuid-Afrika wettelijk is. Zuma heeft net nog een motie van wantrouwen van zijn eigen partij ANC overleefd. Hij kan dus als president aanblijven. De directe aanleiding voor die motie was een rapport van de teruggetreden ombudsvrouw Thuli Madonsela. Daarin legt ze in detail bloot hoe onder president Zuma het landsbestuur van Zuid-Afrika wordt beïnvloed door rijke zakenlieden van Indiase komaf. De president is sinds 2009 aan de macht. Hij wordt al jaren achtervolgd door een reeks financiële schandalen die onder meer te maken hebben met corruptie, fraude en witwassen van zwart geld. Onlangs nog liet hij met overheidsgeld voor zijn uitgebreid gezin een paleis bouwen inclusief een reuzengroot zwembad. In Havana noemde hij Fidel ‘een internationalist en anti-imperialist, die steeds vocht voor de onderdrukten’ en hij dankte hem voor zijn ondersteuning in de strijd tegen de apartheid. De werkloosheid In Zuid-Afrika wordt volgens de jongste cijfers daterend uit 2006 op meer dan 40% geschat en het land telt wegens het lakse overheidsbeleid het hoogste percentage ter wereld van met HIV besmette mensen. Het aantal moorden in Zuid-Afrika stijgt al vele jaren gestaag. Momenteel wordt het op zowat 49 per dag geraamd. Vele zijn ‘plaasmoorde’ op de blanke boeren. Zij zijn nochtans zowat de enige die de economie nog wat draaiend houden. De internationale media gaan daar stilzwijgend aan voorbij. Alle blanken in Zuid-Afrika worden immers nog steeds verantwoordelijk geacht voor de vroegere apartheid.

Na vier uur verklaarde President Raúl Castro in zijn slottoespraak: ‘Fidel heeft zijn hele leven gewijd aan de solidariteit. Hij heeft een socialistische revolutie aangevoerd door de gewone mens voor de gewone mens. En het is hier dat we onze overwinningen vieren. Samen met het strijdlustige, heroïsche en opofferingsgezinde volk roepen we “Hasta la victoria siempre” (tot de overwinning altijd)”, een verwijzing naar de bekende slogan van Ché Guevara.’

Weinig of geen westerse staatsleiders daagden op. De extreemlinkse Griekse premier Alexis Tsipras was de uitzondering. Hij stelde tijdens de plechtigheid dat ‘we afscheid nemen van een symbool van de onafhankelijkheid, van de vrijheid en van de waardigheid. Fidel behoort tot de hele wereld, tot de geschiedenis.’

Onder meer de Amerikaanse en Franse presidenten Barack Obama en François Hollande en de Canadese en Britse premiers Justin Trudeau en Theresa May ontbraken. Obama koos er zelfs voor geen officiële delegatie te sturen. Hetzelfde geldt voor de EU die in Havana wel een ambassadeur heeft. De EU-commissie weigert nog altijd Fidel Castro een dictator te noemen. Niet verbazend met Federica Mogherini als Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlands- en Veiligheidsbeleid. De voorzitter van de EU-Commissie, Jean Claude Juncker, gaat daar niet tegen in. De Deense commissaris voor Handel, Cecilia Malmstroem, daarentegen nam geen blad voor de mond. Zij verklaarde ‘Fidel Castro was a dictator who oppressed his people for 50 years. Strange to hear all the tributes in the news today’. Op 28 november preciseerde de woordvoerder van de commissie op een persconferentie dat alleen de verklaringen van Juncker en Mogherini het standpunt van de Commissie vertolken maar dat ieder commissielid vrij is zijn of haar eigen mening te uiten.

Voor Canada was er gouverneur-generaal David Johnston die daar de Kroon vertegenwoordigt.

Ségolène Royal, de vriendin sedert vele jaren van François Hollande en moeder van vier van zijn kinderen, vertegenwoordigde Frankrijk samen met de bijzondere Franse gezant voor Latijns-Amerika, Jean-Pierre Bell. Royal is ook minister voor Duurzame Ontwikkeling en Energie in de regering Hollande.

België werd vertegenwoordigd door zijn ambassadeur in Havana. Volgens bronnen in de entourage van premier Michel stuurde België geen extra delegatie op grond van de ideologische meningsverschillen tussen beide landen.

Uit Spanje kwam op eigen initiatief de niet onbesproken voormalige Spaanse koning Juan Carlos. Nadat hij aanvankelijk zeer populair was beschouwen vele Spanjaarden hem nu als een inhalige oude man die zijn fortuin – volgens zakenblad Forbes zo’n 1.790 miljoen euro – grotendeels heeft verworven met lucratieve commissies bij oliecontracten en andere onfrisse deals. Dan waren er nog diverse schandalen. Onder meer de luxesafari in Botswana in 2012 met zijn vriendin, de Duitse Corinna zu Sayn-Wittgenstein, met wie hij wilde trouwen. Samen met haar poseerde hij toen trots met neergeschoten olifanten terwijl de habitat van de Afrikaanse olifant sinds 1979 met 50% is afgenomen en het ‘World Wildlife Fund’ van de VN er alles aan doet om de olifanten zowel in Afrika als in Azië te beschermen.

De voormalige Duitse bondskanselier Gerhard Schröder kwam eveneens uit eigen beweging naar Havana. Als zevende bondskanselier leidde hij een coalitie van SPD en Groenen. Zijn manier van regeren werd vaak als pragmatisch of populistisch omschreven. Schröder stond bekend om zijn vaardigheid in de omgang met de media.

De urn met de as van Fidel legt nu in een rouwstoet die verschillende steden en gemeenten aandoet, in vier dagen de 900km lange weg af van Havana naar Santiago de Cuba. Fidel komt daar vandaan en de Castrorevolutie begon er destijds. De eerste belangrijke stop is Santa Clara waar in een mausoleum de as van ‘Che’ Guevara wordt bewaard.

Zondag 4 december wordt de urn op de begraafplaats Santa Ifigenia bijgezet naast het mausoleum van José Marti, de Cubaanse onafhankelijkheidsstrijder die Fidel Castro inspireerde.

Met de bijzetting komt een eind aan de negen dagen van nationale rouw die president Raúl Castro na het overlijden van zijn broer op vrijdag 25 november afkondigde en meer dan waarschijnlijk ook aan de uitzinnigheid die de dood van Fidel in Cuba en elders heeft teweeggebracht.

Foto: © Reporters