Film: 2 legendes en een twitterrel van jewelste in Frankrijk

Ooit gehoord van de affaire Mehdi Meklat? In 2017 heeft een jonge schrijver en blogger immens succes in Frankrijk. Tot wordt onthuld dat hij op Twitter onder het pseudoniem van Marcelin Duchamps (Arthur Rambo in de film) seksistische, homofobe, antisemitische en racistische tweets de wereld instuurt. Dat specifieke geval inspireerde filmmaker Laurent Cantet, destijds goed voor de Gouden Palm op het festival van Cannes met Entre les murs voor Arthur Rambo (***, momenteel in de bioscoop). Cantet weigert in zijn kroniek een oordeel te vellen. Dat laat hij aan de toeschouwer over. Maar dat deden de media in Frankrijk unaniem dus wel.

Plotseling  was de jonge auteur – Karim in de film – die zo’n mooi boek over zijn Algerijnse moeder had geschreven, persona non grata: een extremist. Ineens was al zijn geloofwaardigheid opgebruikt. Zichzelf noemt hij ter vergoelijking een provocateur op Twitter op zoek naar zoveel mogelijk likes en volgers: tot 200.000, de meest gewelddadige en de grappigste op kop.

Hij was amper 16 toen hij was begonnen. Onaanvaardbaar noemt zijn uitgever het. De verkoop van zijn boek keldert, boekhandels weigeren het nog te verkopen, tv-zenders haken af en ga zo maar door. En voor de andere kant, de jongeren uit de buitenwijken, waarvan hij de woede kanaliseert – met zijn jongere broer Farid als exponent – blijkt hij een vuile verrader. De meest pijnlijke scène uit de film is wanneer hij een en ander aan zijn moeder moet uitleggen maar het niet uitgelegd krijgt. Meer dan ‘Je begrijpt het niet!’ komt er niet uit zijn mond. Waarop zijn moeder hem  antwoordt: ‘Ik ben dus voor jou een idiote die je niet begrijpt!’

Om even over na te denken.

Ennio (****, momenteel in de bioscoop) met als alleszeggend ondertitel Ennio: The Maestro is als filmwerk een huzarenstuk waaraan de Italiaanse filmer Giuseppe Tornatore vijf jaar lang heeft gewerkt. Rode draad in de film is een lang interview met Ennio Morricone (1928-2020), bekend als de componist van de filmmuziek voor ongeveer 250 langspeelfilms. Zo is het begindeuntje van Sergio Leone’s spaghettiwestern Once Upon a time in the west iconisch én legendarisch. Noem Morricone gerust de uitvinder van de filmmuziek. Al stond dat niet meteen in de sterren geschreven. Ennio wou eigenlijk arts worden maar zijn vader, die de kostwinner van het gezin was als trompettist, wou per se dat zijn zoon in zijn voetstappen zou treden. Wat aanvankelijk ook gebeurde.

Tornatore, die voor het eerst met Morricone samenwerkte voor Nuovo cinema Paradiso – intussen een klassieker – is een bewonderaar van het veelzijdige werk van Morricone – wie niet eigenlijk? En dat voel je. Net dat maakt van Ennio een heerlijke les in filmmuziek. Intussen komen talloze filmmakers, van Bertolucci tot Malick, van Eastwood tot Tarantino, met verhalen over wat Morricone voor hen heeft betekend. En vernemen we dat Stanley Kubrick hem vroeg voor de score van A Clockwork Orange maar dat uitgerekend Sergio Leone met een leugen stokken in de wielen stak. En ook dat Morricone, die jarenlang naar erkenning hengelde, in feite voor de unieke soundtrack van The Mission een Oscar had verdiend. Voor elke muziek- en filmliefhebber is Ennio een must.

Nog langer dan Tornatore deed de Franse filmer Arnaud Desplechin erover: bijna 20 jaar om de van 1990 daterende roman Deception van Philip Roth te verfilmen. Dankzij covid is het er eindelijk van gekomen. Het even amusante als sensuele Tromperie  (***, momenteel in de bioscoop, met Engelstalige ondertiteling) wordt gedragen door twee excellente – om niet te zeggen excellerende – Franse acteurs, van het beste van wat men vandaag in Frankrijk kan vinden. Denis Podalydes als de Newyorkse schrijver Philip Roth op liefdespad en Lea Seydoux als zijn al dan niet vermeende jonge muze/maîtresse. In deze stemmige huis clos – kwatongen zullen het als een praatfilm omschrijven – vertelt de auteur over zichzelf en zijn amoureuze ontmoetingen in Londen. Het lacherig verstoppertje spelen tussen (oudere) man en (jonge) vrouw wordt opgedist met een flinke scheut blijmoedige, relativerende humor zonder dat Roth afstand doet van zijn geijkte thema’s zoals het jood zijn (en zelfspot) bijvoorbeeld. Deception wordt een keerpunt genoemd in het werk van Roth omdat hij daarin voor het eerst zichzelf ten tonele voerde in plaats van zijn alter ego: de genaamde Nathan Zuckerman.