JavaScript is required for this website to work.
post

Finland: uiterst rechts geveld door eigen schaduw

Lukas De Vos2/7/2017Leestijd 4 minuten

Uiterst rechts likt nu ook in Finland haar wonden.

Aangeboden door de abonnees van Doorbraak

Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.

Ik neem ook een abonnement

De klad zit in uiterst rechts. In Frankrijk is Marine Le Pen op haar finale grenzen gebotst. In Duitsland verschrompelt de AfD. In Hongarije is Jobbik nog maar een visspaan van Orbáns Fidesz. In Nederland bleef Wilders’ PVV fors onder de verwachtingen. In Groot-Brittannië is de UKIP tot zijn ware grootte verschrompeld, een ulevelletje. In Oostenrijk komt het nooit meer goed sinds wijlen Jörg Haider de FPÖ liet schieten. In de Skandinavische landen likken regeringen, die ooit een beroep moesten doen op uiterst rechts om een kwakkelende regering recht te houden, nog altijd hun wonden: Denemarken, Zweden, Noorwegen, ze hebben hun buik vol van vreemdelingenhaters en irredentisten. Finland is nu aan de beurt.

Somali’s

In de verkiezingen van 2015 speelde de Centrumpartij van huidig eerste minister Juha Sippilä haasje over met de toen regerende Nationale Coalitie (NPC) van wonderboy Alexander Stubb, voorheen al minister van financiën en van buitenlandse zaken. Sippilä wou en kreeg een centrumrechtse coalitie met een comfortabele meerderheid in het parlement, 124 op 200 zetels. Hij deed een beroep op een derde partij, de anti-Europese en anti-moslimpopulisten van de Finnen (PS; daarvoor de Ware Finnen, een autoritaire loot van de ter ziele gegane nationalistische Plattelandspartij). Vorige week is het misgelopen. De SP verbrandde zich aan haar eigen schaduw.

De dader is het Europees Parlementslid Jussi Halla-Aho. Een schriel, onooglijk en onopvallend manneke, dat op de partijvergadering in Tampere op 10 juni in de eerste ronde al tot nieuwe partijvoorzitter was gekozen. De SP had zich de voorbije jaren al trachten te profileren als een redelijke rechts-conservatieve partij. Ze stapte in het Europees Parlement dan ook in 2014 over van de door UKIP en de Italiaanse Lega Nord gedomineerde fractie, Europa van Vrijheid en Democratie, naar de conservatieve ECR (waarin naast de N-VA, ook de radicaal-rechtse , Deense Folkeparti, de Duitse AfD, en de bijbelvaste Nederlandse Christenunie zetelen).

Zo onopvallend als Halla-Aho zijn zittingen in Straatsburg en Brussel doorbrengt, zo fel trekt hij van keer tegen al wat vreemd, gekleurd of eurofiel is. In 2008 liet hij zich ontvallen: “Voorbijgangers beroven en leven als parasieten, dat is een nationale, misschien zelfs een aangeboren karaktertrek van de Somali’s”. Ik herinner me op één van mijn verblijven in Helsinki begin jaren negentig dat de toenmalige minister van binnenlandse zaken zich bij mij al bekloeg over het zwarte gevaar van de Somali’s. Ik heb er op al mijn reizen twee (2) geteld. Het zijn er een stuk meer vandaag, dat wel. Vorig jaar kregen dik 9.000 buitenlanders een permanente verblijfsvergunning in Finland, het hoogste aantal sinds de onafhankelijkheid in 1918. De meesten waren Russen, maar de Somali’s staan met 1.066 erkenningen op de tweede plek.

Homo afknallen

Niet dat de misdaadcijfers in hun richting wijzen. Er is eerder sprake van racistische neigingen bij het politiecorps. De onderzoeksjournalistiek van de site Long Play onthulde dat er op Facebook een wansmakelijk forum van politiemensen vreemdelingen stigmatiseerde. Eén agent liet zich zelfs ontvallen toen een asielzoeker na een mislukte poging zich te verhangen dat “ze zelfs dat niet eens correct kunnen uitvoeren”. Het hoofd van de politie heeft intussen een bezwarend dossier overgemaakt aan de procureur-generaal.

Dat deert Jussi Halle-Aho niet. Hij haalt in het wilde weg uit naar al wat hem niet bevalt. De citatenblog van zijn partij geeft sterke staaltjes weer. Een voorbeeld uit 2007: “Als iemand in elkaar geramd wordt of verkracht, ga ik zeker niet tussenkomen. (…) De daders zijn meestal inwijkelingen uit ontwikkelingslanden, en die zijn maar wat graag bereid om mensen te kwetsen of te doden. (…) En ik heb al helemaal geen zin om een veroordeling op te lopen en te moeten betalen voor ‘de pijn en het lijden’ voor dat menselijk uitschot uit de Hoorn van Afrika”. Een citaat uit 2006: “Er is maar één ding dat angst inboezemt en dat is de ideologie van de media. Daardoor mag de politie niet eens een kogel door het hoofd schieten van stenenwerpende onverlaten”. In 2003 wou hij zelf al een homo afknallen, want “geweld is dezer dagen een hoogst ondergewaardeerde methode om problemen op te lossen”.

Fexit

De Finse regering sidderde. De vervanging van de streng katholieke maar gematigde SP-partijleider Timo Soimi door een stokebrand als Halla-Aho (in 2012 werd hij veroordeeld vanwege al zijn racistische uitlatingen, waarover hij zei: “Ik heb nergens spijt van”) deed Sipilä niet lang twijfelen. Een openlijke afwijzing van de NPC door Halla-Aho das na zijn verkiezing was er te veel aan. Maandag bleek na spoedoverleg dat de breuk niet te lijmen viel. NPC-leider Pekka Orpo: “Mensenrechten mogen we nooit opgeven, ze vormen de hoeksteen van een grondwettelijke staat”. Dinsdag al was Sipilä op weg naar Kultarante in Naantali, het zomerverblijf van de president, om het ontslag van zijn regering aan. te bieden. Toen bereikte hem het bericht dat vier van de vijf SP-ministers braken met hun partij en trouw bleven aan de regeringskoers. Zij richtten een nieuwe parlementaire fractie op, de Het Nieuwe Alternatief (NA), en trokken meteen 20 van de 35 toplui van de SP mee.

De scheuring van uiterst rechtse partij is een feit. NA-voorzitter Simon Elo wordt door de achterban aangemaand om de fractie ook een partijstructuiur te geven. “Dat is kort dag”, zegt hij, “Volgend jaar zijn er al provinciale verkiezingen, in 2019 parlementaire”. Hij zag natuurlijk ook dat bij de gemeenteraadsverkiezingen (29 maart – 9 april) de NPC weer de grootste werd en dat Groen flink aan aanhang won (en meteen een jonge voorzitter aanwees in Tampere op 17 juni). De door SP aangezwengelde problemen blijven immers. Studies wijzen uit dat Helsinki tegen 2030 25 % anderstaligen zal tellen (begin 2016 stond de teller nog op 13,5 %). En de pas in mei aangestelde minister van Europese Zaken, Sampho Terho (SP, nu NA) zorgt al voor commotie. Hij moest zijn woorden inslikken toen hij bleef pleiten voor een volksraadpleging over een Fexit, naar Brits model. “Dat is niet de politiek van de regering”, stelde Sipilä. Terho draaide bij. In april had hij ook al gelanceerd dat Finland wellicht de eurozone zou verlaten. Niet dus.

“De crisis is bezworen”

Of de kous daarmee af is, staat te bezien. “De crisis is bezworen”, schreef Finland Today. “Op een eenvoudige, Finse wijze”. Zo simpel is het niet. De scheuring van de SP heeft de meerderheid herleid tot 106 zetels op 200. Dat is allesbehalve stabiel, zeker nu Alexander Stubb (NPC) naar zijn Europese liefde terugkeert: hij volgt de Finse vertegenwoordiger (straks burgemeester van Helsinki) op in de Europese Investeringsbank, en oud-president en Nobelprijswinnaar Martti Ahtisaari aan het hoofd van CMI (Crisismanagement), een vredesgerichte NGO die vooral conflictbeheersing in het oog houdt.

In elk geval is Finland niet van plan zijn Europese en humanitaire ambities te begraven. Zopas heeft het twee miljoen euro geïnvesteerd in een Somalisch gezondheidsprogramma voor vrouwen, en helpt het de ruim 400 Irakezen die wegwillen uit Finland (vanwege de kou, het eten, de stuursheid van de Finnen) naar huis te vliegen. Met die stuursheid valt het overigens best mee. De pas begraven oud-president Mauno Koivisto (93) zei het al in 1992 voor het EP: “Wij zijn ernstige mensen, wij zeggen niet veel. Maar we houden altijd ons woord”.

Lukas De Vos (1949) is senior journalist (VRT, knack.be), docent, essayist. Recente boeken: 'Land! Land!'(2011); 'Heen' (2012); 'Ivo Michiels Poortwachter Woordwachter' (2013); 'Met Thrillend Oog' (2016); 'Apache, Niet Zomaar een Indianenverhaal' (2017). Europakenner, Aziëdeskundige, filmspecialist (Snapshots VVF). In voorbereiding: 'De Duitse Strop' (2018).

Meer van Lukas De Vos

Rechts gaat vooruit bij de recente federale verkiezingen in Zwitserland. Maar het land functioneert helemaal anders dan andere Europese democratieën.

Commentaren en reacties