Forza Flandria in de energie

Hagen Goyvaerts studeerde kernwetenschappen aan de Hogeschool van het Rijk in Brussel. ‘Ik heb nadien twaalf jaar gewerkt voor het Duitse bedrijf Berthold dat onder meer meettoestellen maakt voor de nucleaire sector. In 1999 ben ik verkozen in de kieskring Leuven. De nucleaire sector was en is een deel van mijn leven. In 2002 heb ik de kernuitstap afgekraakt. Je kon moeilijk bepalen waar we dienden te staan in 2015 zonder, typisch Belgisch, een uitgewerkt toekomstplan. Het sluiten van oudere kerncentrales mag, maar de vervanging evenals de bevoorradingszekerheid moeten worden vastgelegd. Fukushima zet de verlenging van de levensduur van de oudere kerncentrales op scherp. Het Vlaams Belang pleit voor die verlenging maar het is een “ja” met een “maar”. Als het de bedoeling is om de overheersing van Electrabel voort te zetten, dan zijn wij tegen. De verlenging is wel een tijdelijke maatregel. Doel 1 en 2 en Tihange 1 zijn sowieso aflopende verhalen. Volwaardig en continu moeten de drie centrales worden vervangen en windmolens en zon kunnen dat niet want zij functioneren geen 24 op 24 uur. Het VB wil de capaciteit op peil houden met STEG-centrales zoals in Drogenbos en moderne kolencentrales zoals in Nederland. Een groot voordeel is dat je dergelijke centrales op vijf jaar bouwt.’

Liesbeth Homans: ‘Bekijk de uitstap genuanceerd en niet, zoals de harde lijn stelt, dat hij is beslist en absoluut moet worden uitgevoerd. Betaalbare energie is belangrijk en de kernenergie is een van haar goedkoopste vormen. De energiebevoorrading dient verzekerd te blijven en ook daar zit je goed met nucleaire brandstof. Ik vind het zeer jammer dat de Japanse discussie door de groene partijen, dus sp.a en Groen!, wordt misbruikt voor de Belgische kernuitstap. Alsof er geen hemelsbrede verschillen zijn tussen België en een land met bestendige dreiging van aardbevingen en tsunami’s. De groene argumenten grenzen aan het onbetamelijke. Het stoppen met kernenergie en alle investeringen richten op alternatieve energie is idioot, volgens N-VA. Wij zeggen niet dat wij per definitie in kernenergie moeten blijven, maar de uitdoving moet verstandig en geleidelijk gebeuren. Stoppen in 2015 hoeft niet. Het beloofde veiligheidsonderzoek steunen wij volledig. Maar in het verleden is, volgens mij, al zeer veel gebeurd om de bestaande centrales veilig te houden. We moeten niet doen alsof de Belgische kernbranche onbekwaam is en de uitbaters losbollen zijn. Ik baal van de hype vanuit progressieve hoek dat wat in Japan gebeurt overmorgen in Doel zal voorvallen. Ik zat in een debat op ATV en daar viel de opmerking: op weinig kilometers van hier is Doel en als dat morgen ontploft! Zoiets is té belachelijk voor woorden. De grootste tegenstanders van kernenergie, sp.a en Groen!, zijn ook tegen kolencentrales. Dan mogen die mij wel eens uitleggen welke energiemix zij verdedigen. Kolencentrales volgens de nieuwste technologie zijn aanvaardbaar, zegt N-VA. Alleen met hernieuwbare energie onze behoeften dekken, is utopisch.’

DOORBRAAK: Heeft u angst voor de kernenergie?

Homans: ‘Ik heb geen schrik van kernenergie en laat mij niet opjutten door de paniekverhalen in Vlaamse kranten. Moeten wij om die intoxicatie hier centrales sluiten en dan stiekem kernstroom kopen in Nederland of Frankrijk? Angela Merkel sluit zeven centrales en is schijnheilig want zij importeert daarop meer kernenergie.’
Goyvaerts: ‘Ik heb evenmin angst voor de straling van kerncentrales. Wat de toestand in Japan betreft, die is ernstig. Tepco was onvoorbereid alhoewel Japan al eeuwen leeft met aardbevingen. De beelden van het lek met radioactief water stellen de geloofwaardigheid van de hele kernsector in vraag. De internationale gemeenschap had ook geen plan voor de Japanse ramp, men had meteen moeten zeggen: wij komen helpen want dit gaat ook ons aan. Men had bijvoorbeeld prompt buitenlandse “jumpers” kunnen inschakelen, mensen die getraind worden om efficiënt en kortstondig te werken bij allerhande onderdelen van een kerncentrale, zoals de generatoren en het koelcircuit.’

Regionalisering

Moet het energiebeleid naar Vlaanderen?

Homans: ‘Het energiebeleid moet een homogeen beleidspakket zijn en dus horen alle bevoegdheden bij de gewesten. Wij hebben veel te zeggen over de laagspanningsdistributie, maar voor de prijzen zijn minister Magnette en de CREG bevoegd. Een regio kan en mag de energie vergroenen maar zolang je niets aan de prijs kan veranderen, ben je gehandicapt. Wij willen maatwerk voor de Vlaamse burgers en de bedrijven. De federale energieheffing bijvoorbeeld is moordend voor de ondernemingen in Vlaanderen. In gesprekken met de gasonderneming Fluxys is mij opnieuw zeer duidelijk geworden hoe het bedrijf lijdt onder de verschillende beleidsniveaus die België telt. Ook daar moet het beginsel van een homogeen bevoegdheidspakket in Vlaanderen tellen.’

Goyvaerts: ‘Het energiebeleid is versnipperd, de Noordzee is bijvoorbeeld een nationale bevoegdheid en daar wil de federale regering windmolens bouwen. De Vlaamse regering heeft daar niks over te zeggen. De gewesten zijn verantwoordelijk voor de distributie van de laagspanning en de federale regering voor de hoogspanning. Elia wordt federaal aangestuurd en investeert onvoldoende in een hoogspanningsnet met voldoende doorvoercapaciteit. Een recent rapport over België van het Internationaal Energieagentschap zegt: als jullie de kernuitstap niet op een degelijke manier organiseren en bijkomende energie moeten importeren, dan lukt dat niet want jullie hoogspanningsnet kan dat niet aan en dit kan resulteren in stroomonderbrekingen. Vlaanderen moet bevoegd worden voor de totaliteit van de energiebranche, al was het maar om de dominantie van Electrabel te breken. De federale regering is onbekwaam, heeft de liberalisering verknoeid en de werking van de elektriciteitsmarkt niet verbeterd. Electrabel moet een heffing betalen en daarmee wordt de begroting gespijsd. Dus het geld verdwijnt in de algemene middelen. Wij hebben geen bezwaar dat Electrabel extra betaalt omdat het door zijn afgeschreven kerncentrales zeer hoge winsten boekt. De heffing moet gaan naar de ontwikkeling van alternatieve energie, wat weinig tot niet gebeurt. CD&V heeft nu een voorstel voor een taks op de kernbrandstof, om zo 750 miljoen euro te kunnen inschrijven in de begroting, opnieuw om het begrotingstekort dicht te rijden. De energiekost moet worden ontrafeld, er is een ondoorgrondelijk verschil tussen de productieprijs en de verkoopprijs omdat er andere componenten deel van uitmaken van de prijs zoals distributiekosten, belastingen en taksen, sociale verplichtingen, groenestroomcertificaten.’

Zijn het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK) en zijn Myrrhaproject sleutels voor betere energie?

Goyvaerts: ‘Wij geloven in centrales van de vierde generatie voor half deze eeuw zoals die in prototype wordt gebouwd bij het SCK. Dat project Myrrha zal stroom leveren met veel minder afval en interessante nevenproducten zoals radio-isotopen en waterstof, een brandstof van de toekomst. Wij willen een mix van energie en zijn geen CO2-fanaten die zeggen dat er niets meer mag worden uitgestoten.’

Homans: ‘Het overhevelen van het SCK naar Vlaanderen past in de context van de homogene bevoegdheidspakketten. Los daarvan is de Vlaamse regering bekwamer en meer ervaren dan de huidige federale regering in het runnen van centrums van uitmuntendheid. Ik denk hierbij aan Imec en het Vlaams Instituut voor Biotechnologie. Het SCK zou daar uitstekend bij passen. Vlaanderen heeft veel meer hoogtechnologische bedrijven dan Wallonië. En als energieminister Magnette blijft roepen dat kernenergie zonder toekomst is, dan zal hij ook niks doen voor het Mols atoomcentrum. We zagen zijn getreuzel bij Myrrha. Het SCK moet dringend Vlaams worden en Kris Peeters dient stappen te zetten. Dit mag geen soap worden zoals de overheveling van de Plantentuin in Meise.’

Goyvaerts: ‘Als Vlaamse en federale socialisten de energie beheren, voeren zij een politieke agenda. Magnette heeft Myrrha geboycot tot hij niet meer anders kon, ook omdat Europa oordeelde dat het een prioritair project is. Hevel het SCK meteen over naar Vlaanderen. Alle mensen van het SCK zijn een toegevoegde waarde voor de kerncentrales die hier nog decennia zullen functioneren. Het IRE in Fleurus, waarin de Waalse regering participeert, kwam er als compensatie voor het SCK. De Vlaamse regering moet onmiddellijk een aanwezigheidspolitiek voeren op het SCK. De minister-president kan minstens met een beleefdheidsbezoek tonen dat hij het SCK moreel en psychologisch steunt en het signaal geven dat investeringen in kerntechnologie van groot belang blijven voor het hoger- en universitair onderwijs.’

Vlaams Energiebedrijf

Is het jonge Vlaams Energiebedrijf een laagvlieger?

Homans: ‘Het Vlaams Energiebedrijf (VEB) was een van de vijf speerpunten in ons programma van 2009 en staat in het Vlaamse regeerprogramma. N-VA heeft de energiebevoegdheid niet verkregen, die zit bij minister Lieten. Onze energievisie verschilt sterk van die van sp.a. De Vlaamse socialisten delen graag subsidies uit. Voor het VEB staat 200 miljoen euro in de begroting en wij zien dat als een rollend fonds, dus niet om subsidies uit te delen, wel om te investeren in durvende energieprojecten die renderen en dus geld opleveren dat opnieuw in VEB wordt gestopt. Het grote verschil met sp.a is dat wij van het VEB geen subsidievehikel willen maken. Vlaams Belang wil een Vlaamse kerncentrale. Met 200 miljoen euro kan je de portierswoning, de omheining, de asfaltwegen en de refters betalen. VEB moet zeker mikken op energiebesparingen en het goede voorbeeld geven door de isolatie en optimalisatie van overheidsgebouwen zoals scholen, rusthuizen, kantoren.’

Goyvaerts: ‘Het Vlaams Energiebedrijf is een goed idee van N-VA. De doelstellingen en de realisaties zijn echter volgens ons ondermaats. Het VEB beperkt zich tot het nemen van minderheidsparticipaties in de groene energiesector. De Vlaamse regering moet meer daadkracht tonen en dus investeren in productiecapaciteit om, naar analogie met de telecommunicatie, een Telenet voor de energie te stichten. Het monopolie van Belgacom is doorbroken door Telenet. Vlaanderen moet zijn verantwoordelijkheid nemen om de energiemarkt open te breken en het VEB buiten de lijntjes laten kleuren. De federale regering eigent zich zonder slag of stoot bevoegdheden van de gewesten toe, bijvoorbeeld het kankeronderzoek, het stedenfonds. Een tegenzet is: wij Vlamingen, wij Walen trekken de bevoegdheid om energiecapaciteit te bouwen naar ons toe. De Vlaamse regering vond op de markt twee miljard euro om KBC te redden, dus zij kan dat ook voor de energiebranche. De Vlaamse holding Ackermans & van Haaren is ingestapt in het Max Green-project, een biomassacentrale in Gent, omwille van de groenestroomcertificaten. Niets belet institutionele beleggers en de Vlaamse spaarder aan te spreken als belegger in dat Vlaams Energiebedrijf. Waarom zou de Vlaamse regering geen kerncentrale bouwen in de Westhoek? Aan de Schelde, aan de Maas staat een kerncentrale, waarom niet aan de IJzer? Europa heeft goed geboerd met zijn PWR-reactortechnologie, de Japanners hebben een andere soort centrales. Geel, Mol en Retie hebben een wereldreputatie inzake nucleaire kennis uitgebouwd met de BR 1- en de BR 2-reactoren. De aangekondigde stresstests zullen wij met vlag en wimpel doorstaan, mits de lat niet absurd hoog wordt gelegd. Het hart van Doel 1 en Doel 2 is gezond. Bij Fukushima vielen door de overstroming de secundaire kringen uit en daardoor ontstonden problemen in de kern. Electrabel zal na de stresstests waarschijnlijk moeten investeren in de perifere elementen.’

Homans: ‘Tegen 2020 is de doelstelling voor hernieuwbare energie die Europa ons oplegt: 13 % en VEB speelt daarin een rol. Er is niet alleen de 13 % maar eveneens de vraag: wat is de capaciteit om die te halen? Duitsland heeft een capaciteit van 25 % voor hernieuwbare energie en moet slechts 18 % van zijn mix hernieuwbaar maken. Wij zijn heel ambitieus met 13 %. De capaciteit hangt af van factoren waarop wij geen vat hebben: wij hebben geen Spaanse zon, noch zoveel kust en wind als Zweden. Men moet daar rekening mee houden bij de discussie over hernieuwbare energie. Met de Vlaamse regering zullen wij ons best doen om de 13 % zo maximaal als mogelijk te halen. Vandaag is het resultaat 6 %, dus tegen 2020 is dat 7 % meer en je ziet wat het effect van die hernieuwbare energie is op eenieders energiefactuur. Ik pleit voor realisme, vooral omdat er stemmen opgaan om te blijven werken aan alternatieve energie tot ver voorbij 13 %. België mag niet concluderen: dat is Vlaanderen 13 % en Wallonië 13 %. De verschillen tussen de twee regio’s zijn te groot. Je moet rekening houden met de capaciteit. Als de Noordzee van Vlaanderen zou zijn dan is het doenbaar, maar de windparken daar staan in de federale boeken. Wij missen de waterkracht en open ruimte van Wallonië, en hebben meer inwoners en veel energie-intensieve bedrijven in Antwerpen, Geel en Tessenderlo. Als regio moeten wij kunnen bepalen wat realistisch is, zonder dat België ongenuanceerd aan ons slechte maatregelen oplegt. Wij zijn niet tegen hernieuwbare energie, maar blijven energiebesparing minstens even belangrijk vinden onder het motto dat de meest energievriendelijke KwH degene is die je niet verbruikt.’

De Vlaamse socialisten willen een aankoopagentschap voor energie.

Homans: ‘Het aankoopagentschap staat haaks op de liberalisering van de markt en de liberalisering is al jaren het uitgangspunt. De sp.a wil de stijgende energiefactuur afwentelen op de leverancier. Ik ben geen vriend van Electrabel, integendeel. Ik ben kwaad omdat Parijs onze superwinsten afroomt. Echter, de energiefactuur is maar voor 36 % de verantwoordelijkheid van de leverancier en voor 64 % de verantwoordelijkheid van de overheid. Zij heft taksen, maakt constructies voor warmtekrachtkoppeling en groenestroomcertificaten. De overheid en de sp.a moeten de hand in eigen boezem steken. Door een aankoopagentschap verstaats je de sector weer en ageer je tegen de liberalisering.’

Goyvaerts: ‘Op zich ben ik niet tegen een aankoopcentrale, met nadien een veiling. Het heeft zoiets als steden en gemeenten die collectief energie kopen. Eerste vraag: heb je dan de goedkoopste prijs? Tweede vraag: hoe lever je die stroom aan huis? Derde vraag: wie zal de stroom produceren? Zal bijvoorbeeld het aankoopagentschap al dan niet nucleaire stroom kopen in het buitenland, en hoe krijg je dat dan ingevoerd? Het aankoopagentschap is een zwakke poging om binnen te breken in de verstolde prijsvorming.’