JavaScript is required for this website to work.
post

Gaelic Revival

Jonge ouders kiezen voor Gaelic onderwijs

Karl Drabbe15/3/2014Leestijd 2 minuten

Het Schotse Gaelic was pakweg een decennium geleden nog ten dode opgeschreven. Ondertussen is de Keltische taal aan een heropleving bezig.

Aangeboden door de abonnees van Doorbraak

Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.

Ik neem ook een abonnement

Bij de volkstelling in 1991 stelden vorsers vast dat op tien jaar tijd maar liefst 20% minder Schotten nog Gaelic spraken. In 2001 telde men er dan nog 59 000. Tien jaar later is er geen achteruitgang meer te merken. Met het natuurlijke wegvallen van oudere bewoners van ‘Highlands and Islands’, waar het Gaelic nog leefde, betekent dat vooral jongeren de Keltische toer opgaan. Er zijn vandaag meer Schotten jonger dan twintig die Gaelic spreken, dan een decennium geleden.

Sinds de antijacobitische repressie in de tweede helft van de 18de eeuw tegen alles dat naar Highland- en clancultuur en -nationalisme neigde – doedelzakken uitgezonderd – ging het Gaelic bergaf. De taal heeft in tegenstelling tot het verwante Ierse Gaelic nooit een beschermde status of status van ‘nationale’ taal gekregen.

Blijkt dat steeds meer jonge ouders hun kinderen naar scholen sturen die alle vakken in het Gaelic geven. In 1985 waren er amper 24 kinderen die in de lagere school Gaelic volgden. In 2014 waren dat er 2953. Ondertussen zijn er 61 scholen in Schotland die lager onderwijs in het Gaelic organiseren. In vele van die kleinere scholen in het noorden en westen van het ruige Schotland, volgen er al meer kinderen Gaelic onderwijs dan Engels. Het ligt in de verwachtingen dat deze jonge Gaels zullen zorgen voor een heropleving van een taal die als geen andere verbonden is met de nationale identiteit van de regio.

De tijd is duidelijk voorbij dat de taal ook door nationalistische Schotten stiefmoederlijk werd behandeld. Gaelic-taligen waren oude mannetjes die in rokerige pubs zaten op de winderige eilanden. Met de opgang van het Schotse nationalisme, in aanloop van het referendum in september, zijn er ook steeds meer jonge, hippe professionals die voor Gaelic immersieonderwijs kiezen voor hun kinderen. Nostalgie heeft daar niets (meer) mee te maken, geen repli-sur-soi-même. De meeste ouders die voor Gaelic onderwijs kiezen, spreken de taal immers zelf niet. Vrijwilligers richtten daartoe de website Gaelic4Parents op, die papa’s en mama’s moet ondersteunen als ze hun kinderen willen helpen bij hun (Gaelic) huiswerk.

Daarmee krijgt het Schotse nationalisme ook een nieuwe tint. Gedurende 150 jaar was het nationalisme achtereenvolgens een cultureel (kilts en doedelzakken, whisky en Highland games) en vervolgens sociaaleconomisch (met de opkomst van de linkse SNP) verhaal. Nu krijgt het aparte Schotse nationalisme-zonder-taal een nieuwe dimensie. De onderwijspolitiek van de Schotse nationalistische meerderheid in Edinburgh is daar niet vreemd aan. De SNP wil immers Gaelic aanbieden – naast een ‘andere vreemde taal’ in élke Schotse lagere school. Niet alleen om aan te sluiten bij het Schotse erfgoed, maar als kern van een ambitieus vreemdetalenprogramma, dat beter moet scoren dan in het ‘Britse’ verleden. Uiteraard zijn de Conservatieven hiertegen gekant. Maar opvallend is dat het ‘National Parent Forum’ voorstander is Schotse kinderen te verplichten ook Gaelic te leren in de gewone, Engelstalige, Schotse scholen.

Straks zal dus ook in Schotland gelden, zoals het hier zo lang klonk: ‘de taal is gans het volk’.

Karl Drabbe is uitgever van ERTSBERG. Hij is historicus en wereldreiziger en werkt al sinds 1993 mee aan Doorbraak.

Commentaren en reacties