Geld en toegang: de crux van de Brexit

Zoals te verwachten in dit midden kreeg de Antwerpse VOKA-voorzitter Stéphane Verbeeck makkelijk de handen op elkaar toen hij zich streng uitsprak over de eventuele invoering van een meerwaardebelasting. Er zat zelfs een sneer in naar Kris Peeters, toekomstig Antwerps politicus en in een vorig leven nog dik bevriend met de Vlaamse werkgeversorganisatie. ‘Wat voor ons helemaal niet door de beugel kan, is de koppeling van de hervorming van de vennootschapsbelasting aan de invoering van een meerwaardebelasting. Zoals sommige bepleiten! Deze twee dossiers staan totaal los van elkaar.’ Een binnenkopper die nadien graag werd overgedaan door Bart De Wever. ‘De vennootschapsbelastingen moeten naar beneden om meer jobs en economische kansen re creëeren. Wat houdt ons tegen?’ In zijn sarcastische stijl breidde hij daarop voort: ‘Oorspronkelijk stond er in mijn speech WIE houdt ons tegen? Maar dat is niet sympathiek. En sympathiek zijn heeft geen meerwaarde, en die wordt nog altijd niét belast.’

Bart De Wever

De Antwerpse burgemeester, die voor de derde keer – na Charles Michel en Nicholas Sarkozy – op rij een grote gast mocht inleiden in het Vooruitblik-evenement dat door meer dan 600 Ondernemers uit Antwerpen en Waasland werd bijgewoond, gaf vooral een open doekje, zowel aan de ondernemers als aan de gast van de avond, oud-financiënminister van het VK George Osborne. De Wever stak de loftrompet voor ‘zijn’ federale regering die een gunstig economisch en ondernemersklimaat: plus 25% startende ondernemers, dalende werkloosheid, nooit meer waren er meer starters, belastingen dalen en netto-inkomen stijgt … Maar nog steeds krijgt ‘België de gouden medaille voor belastingen op werken en de bronzen medaille voor belastingen op ondernemen.’

De burgemeester kon ook trots meedelen dat in 2018 de historische schuld van’t Stad afgelost zal zijn en Antwerpen terug financieel gezond zal zijn. Voorts ging het over mobiliteit – hoe kan het ook anders, over brexit en de toekomst van de EU en de politieke disruptie met Trump en straks misschien Le Pen, Wilders en co. Centraal: Antwerpen/Vlaanderen moeten een bevoorrechte handelsrelatie blijven onderhouden, ondanks de brexit, en eventueel nieuwe partnerschappen zoeken met kleinere staten als Nederland, Finland of Denemarken, nu met het VK een partner voor meer ondernemerschap, vrijhandel, een rem op vluchtelingenstromen en op de centrale Europese staat verloren dreigt. De Wever sloot af met een boodschap waar hoofdgast Osborne ook op inpikte: ondanks bepaalde onredelijke redenen om voor brexit te kiezen of voor Trump, moeten politici blijven luisteren naar die ‘onredelijke mensen’. Mensen die bevreesd zijn om de toekomst – die door robotisering of globalisering jobs voor laaggeschoolden zien verdwijnen, zien dat hun kinderen het moeilijker zullen hebben, bezorgd zijn om de islam, bang zijn van terrorisme – ‘mogen we niet wegzetten als egoïsten of racisten.’ Wie ‘de middenvinger opsteekt in het kieshokje’ moet duurzame antwoorden krijgen, of mensen zullen blijven kiezen voor protectionistische en populistische kortetermijnpolitici.’

Respect voor de kiezer

Daar ging Osbourne dus verder op in. Vandaag stelt Westminster over artikel 50. Daarmee wordt dan formeel de brexit een feit. De Britse regering zou tegen maart 2019 de onderhandelingen moeten kunnen klaren; grote beslissingen zullen er niet vallen in een periode van verkiezingen in Nederland, Frankrijk en Duitsland. En dan is de brexit een feit. In een volgende stap dient dan volgens de oud-minister, die zelf een ‘remainer’ was, een ‘maximalistisch’ vrijhandelsverdrag worden afgesloten met het continent.

Welke redenen de Britten ook hadden om voor brexit te kiezen, de recente massale immigratie van buiten de EU, de grote immigratie (300.000) van binnen de EU, de economische crisis en ‘het verlies van soevereiniteit’ zijn de belangrijkste redenen. En die kun je enkel respecteren – iets wat De Wever eerder op de avond ook al erkende.

Vrijhandel verbindt ons

De uitdaging bij de binnenkort op te starten brexit-onderhandelingen ligt, zoals bij elke scheiding in het vermijden van een vechtscheiding. Want zoals altijd gaat het om geld (het VK is een grote nettobetaler in de EU) en ’toegang’ (een vrijhandelsverdrag zoals dat van de EU met Canada heeft zijn voorkeur). Vraag is natuurlijk hoe straks Nederlanders en Fransen – in mindere mate de Duitsers – zullen stemmen. Daarom riep hij op tot verantwoordelijkheid van de kleine naties, zoals Vlaanderen: ‘jullie hebben hier ook jullie zeg in, laat het niet over aan de Europese instellingen!’ Wat niet in dovemansoren viel bij De Wever. Vlaanderen verdient immers 27 miljard euro per jaar aan export naar de EU! Osborne: ‘herinner u altijd wat ons verbindt, niet wat ons scheidt, en dat is vrijhandel’.

Osborne is immers beducht voor een ruk naar protectionisme in Europa, naar het voorbeeld van Trump. Vrijhandel is essentieel voor onze welvaart. Innovatie blijft essentieel. ‘Politici moeten een antwoord bieden aan de ondermijning van de werkgelegenheid en het verlies en zekerheid. Als wij die antwoorden niet kunnen geven, zullen anderen dat doen, in de vorm van muren bouwen en verandering te stoppen.’ Maar naast welvaart is ook identiteit belangrijk voor de Brit: ‘we moéten respecteren dat mensen “a sense of belonging” willen, dat identiteit belangrijk is.’ Met slotwoorden van hoop en vooruitgangsoptimisme kon de toch sombere speech overgaan in een sprankelende receptie. Maar niet voor een laatste waarschuwing, en pas dan viel het vermaledijde p-woord: ‘Met populisten aan de lacht kun je heel veel kwijtraken: “prosperity, peace and security”.’