Gratis geld uit Europa

Eergisteren schreven we dat uit een rapport van de Europese Rekenkamer blijkt dat de voorbije jaren meer dan een miljard euro Europese ontwikkelingssteun verspild werd in Congo. Dergelijke toestanden blijken echter ook schering en inslag binnen de EU. Met de zogenaamde cohesiefondsen, een solidariteitsmechanisme met transfers van rijke naar arme lidstaten in de EU, wordt ook gefoefeld. 

Zondagavond toonde het Nederlandse Brandpunt een spraakmakende reportage over de verspilling van Europese subsidies in Bulgarije. ‘Je weet dat het gebeurt. Maar als je het hier met je eigen ogen ziet, vraag je je af, hoe is het in vredesnaam mogelijk?’, vraagt presentator Aart Zeeman zich verbaasd af.

Subsidiebergen en centrale planning

De Europese Commissie controleert de plannen die worden voorgesteld vanuit de lidstaten. Kilo’s papier gaan richting Brussel en als het er oké uitziet op papier, wordt het geld gestort. NGO’s en bedrijfjes kunnen zo met een beetje creativiteit, makkelijk geld uit Brussel binnenhalen.

Enkele voorbeelden uit de reportage:

• Een Europese subsidie van twee miljoen euro voor een enorm woestijnachtig park in een klein Bulgaars stadje. 127000 vierkante meter, maar overdag is er bijna niemand in het park omdat het er veel te warm is. Er is een soort zwembad gebouwd maar er valt geen water te bespeuren. Lampen en bankjes zijn al bijna kapot, een jaar na de opening van het park. Een landschapsarchitecte berekende dat het park gebouwd had kunnen worden voor 750 000 euro in plaats van twee miljoen.
• Een brede geasfalteerde weg met verlichting (Kostprijs: 500 000 euro) die nergens heen gaat. De inwoners zijn wel blij met de weg. ‘Ze hebben nu een parkeerplaats als ze gaan vissen.’
• Een nieuw overbodig stadioncomplex, ter waarde van 3 miljoen euro, voor een dorp van 3 500 inwoners en dat terwijl er al een voetbalstadion was dat nooit werd gebruikt en overwoekerd werd door wildernis. Bovendien is er in een buurdorp wel een goed onderhouden stadion.
• Een Bulgaarse lerares wordt betaald om werkloze Roma Italiaans te leren zodat ze in de toeristische sector aan de slag zouden kunnen. ‘Mijn opdracht was onmogelijk in dat bergdorpje omdat de zigeneurs zelfs geen Bulgaars spraken, laat staan dat je ze Italiaans kunt leren. Er kwamen ook maar drie mensen opdagen, in plaats van veertig,’ reageert ze.
• Een extreem rijke oligarch bouwde een golfbaan en een wellnesscenter met Europese subsidies. Rijke, bekende politici en zakenlieden komen er samen om een balletje te slaan.

Het zijn echt geen uitzonderingen. Honderden miljoenen euro’s belastinggeld komen niet op goede plek terecht of worden uitgegeven aan zinloze projecten.

Volgens de Europese rekenkamer valt het wel mee. De rechters schatten de verkeerde geldbesteding op 3%, maar in de praktijk is het véél meer.

Bart Staes (Groen) spreekt van een ‘trend, die steeds meer en meer opkomt. Die cijfers [van de rekenkamer] komen ongeloofwaardig over. Wie spreekt met oppositionele krachten in Bulgarije, wie de verhalen hoort (…) die zal aanvoelen dat 3% een onderschatting is (…) Het is waarschijnlijk veel meer.’

Bulgarije kreeg de afgelopen jaren tien miljard euro uit Brussel. Een deel van dat geld werd verspild of verdween in de zakken van corrupte politici en frauderende zakenlui. Een ander deel kwam terecht bij mensen die al veel geld hebben. Ook de Bulgaren in de reportage begrijpen niet waarom de EU dat geld ter beschikking stelt.

Bulgarije is niet alleen. Ook in Portugal, Griekenland, Spanje, Italië en elders zijn honderden gevallen van verspilling, fraude of corruptie te vinden.

Mag het dan verbazen dat Herman Van Rompuy de Rekenkamer aanmaant terughoudend te zijn in haar kritiek?