Grondwet overtreden om land te redden

‘Is een fiscaal gunstige verloning ethisch verantwoord’, vraagt De Standaard zich af op 16 februari. Kan het door de beugel dat ondernemingen constructies opzetten om aan RSZ-ontwijking te doen? Soortgelijke vraag borrelt op in de discussie over belastingontwijking, via vennootschapsconstructies bijvoorbeeld. John Crombez wil de bijl er in. Koen Magerman, juridisch expert bij SD Worx, vindt in De Standaard: ‘Iets moet (pas) kunnen als het strookt met de bedoeling van de wet.’
In De Morgen van 7 januari lazen we dat ene mijnheer Guy Verhofstadt samen met twee andere gezinnen een restauratiepremie binnenhaalde (voor de verbouwing van zijn toekomstig huis in Gent) van zegge en schrijve 327 784 euro. Heeft Verhofstadt – het gaat wel degelijk over de gewezen premier – de wet overtreden? Neen, geen sprake van fraude in deze zaak. De Vlaamse, provinciale en stedelijke overheden willen met subsidies mensen helpen historische panden fatsoenlijk te renoveren. Subsidies kunnen een recht zijn, het is nooit verplicht ze aan te vragen. Verhofstadt fraudeerde niet, maar dat iemand als hij, met zijn inkomen, die overheidsmiddelen claimt, zit onder de fatsoensgrens. Strookt het met de bedoeling van de wet dat iemand die geen financiële hulp nodig heeft, toch een greep doet in de onder zware druk staande buidel aan overheidsmiddelen? De vraag stellen, is ze beantwoorden.
De regering-Di Rupo wil artikel 195 – dat handelt over de manier waarop de grondwet wordt gewijzigd– tijdelijk aanpassen om de staatshervorming te kunnen doorvoeren. Dat artikel wordt daarna wel weer opnieuw ingevoerd. Neen, dit strookt absoluut niet met de bedoeling van de (grond)wetgever. Hier wordt gesjoemeld met een fundamenteel rechtsprincipe. Alles verloopt volgens de formele regels, verdedigt de regering zich. Juist, de procedures worden gevolgd, net zoals Verhofstadt dat strikt heeft gedaan. Maar grondwetsartikels manipuleren tegen de geest ervan, is een serieuze rechtsstaat onwaardig.
Grondwetspecialist Hendrik Vuye zegt daarover in Meervoud (hier te lezen) dat hij zich er nog amper over opwindt, want dat gefoefel met de grondwet is schering en inslag in dit land. ‘Het is al zo vaak gebeurd’, klinkt het gelaten bij Vuye die vervolgt ‘maar je kan je afvragen of in een land waar de grondwet een vodje papier wordt, het land ook geen vodje papier wordt.’ Zijn collega Filip Reyntjens schreef eerder in De Standaard dat deze regering met haar artikel 195-plan ‘het voorbeeld’ volgt ‘van haar Afrikaanse evenknieën’. Vuye en Reyntjens zijn uitzonderingen, want voorts heerst vooral stilte over dit constitutioneel onfatsoen.
In dit land zijn burgers en commentatoren zo door de feiten murw gemaakt dat we ons over dit soort dingen nog amper opwinden. Een grondwet vormt normaal de basis voor de staatsstructuur. Ons land steunt op het overtreden ervan. Straffe koffie dat in België de verdedigers van het regime hun voeten vegen aan de grondwet. Is dat niet de rol die revolutionairen horen te spelen?

Peter De Roover

Vrij-spraak Doorbraak maart 2012