Helpen Zweedse kruiden?

In Vlaanderen regeert de Zweedse coalitie. Het belangrijkste feit van die coalitie is voorlopig dat ze zich aangeboden heeft als Vlaams deel van de federale coalitie. Die zou zo een afspiegeling worden van de Vlaamse. Vlaanderen dicteert het federale. Die federale regering zal er niet te snel zijn. MR moet minstens de indruk geven dat het zijn huid duur verkoopt.

Niets

Wie het nieuwe regeerakkoord doorneemt, zoekt tevergeefs naar een passage over ‘Meer Vlaanderen’ of de staatshervorming of iets dergelijks. Dat is nieuw. In het regeerakkoord van 2004 (p. 10 en in detail vanaf p. 78), stond het er,  eindigend met de zin: ‘We ondersteunen het Vlaams karakter van Voeren en van de andere taalgrensgemeenten.’ De’ N-VA was toen (de piepkleine) kartelpartner van de CD&V, maar slaagde er blijkbaar goed in om het communautaire duidelijk verwoord in de regeerverklaring te laten opnemen. Ook in het regeerakkoord van 2009 staan de eisen voor meer bevoegdheden van de Vlaamse regering en haar communautaire bezorgdheden duidelijk opgesomd, inclusief Brussel en de Vlaamse Rand (titel VI, vanaf pagina 89 en nog duidelijke geformuleerd in de ‘Octopusnota’) die gaven duidelijk de richting aan die de Vlaamse regering uit wou. In het regeerakkoord van 2014 is het vruchteloos zoeken naar zo’n passage. Gezien de vorige regeerakkoorden die de N-VA kon sluiten mét een duidelijke visie op meer Vlaanderen is dit een stap achteruit. Deze regering heeft geen gemeenschappelijke visie op het verder institutioneel versterken van de eigen deelstaat. Waarvan akte. De repliek dat zoiets niet thuishoort in een Vlaams regeerakkoord is gezien het verleden een zwakke verdediging. We hadden van een V-partij als leidende partij meer verwacht.

Beter dan niets

Er is wel een tegenargument. Je kan niet zeggen dat die verklaringen in de regeerakkoorden van 2004 en 2009 veel potten gebroken hebben. Meer dan een gemeenschappelijke visie gaven ze niet. De partijen die de visie afspraken gingen niet met dat gezamenlijk platform onderhandelen, zeker omdat er andere coalities gevormd werden. De N-VA werd niet betrokken in de zesde staatshervorming, CD&V en SP.A wel, aangevuld met Open VLD en Groen, die zich als Vlaamse oppositie, niet echt gebonden voelden. Het resultaat is bekend, een grote staatshervorming in cijfers en in besparing voor de federale overheid (de meeste budgetten worden niet voor 100% mee overgeheveld naar de deelstaten), maar geen goede staatshervorming. De versnippering wordt groter en het lost in de kern niets op van het Belgische probleem. Toch is hier een kans gemist om met de Vlaamse regering, geleid door een Vlaams-nationalist, de bakens te verzetten. Na zes staatshervormingen is die formule, overduidelijk, op. De Vlaamse regering had hier een duidelijk standpunt kunnen innemen. Nu geeft ze de indruk dat alles naar wens is. Quod non.

Zweeds

Maar worden de bakens dan niet verzet door de federale ‘coup’ die de Vlaamse regering pleegt: zich als gezamenlijk blok aanbieden bij de federale onderhandelingen? Misschien. De Vlaamse partijen bepalen nu inderdaad de federale regeringsvorming. Hoewel dat enkel mogelijk is nadat de PS, met haar symbiose cdH, eieren voor haar geld had gekozen en niet koos voor de deblokkering van de federale onderhandelingen en wel voor de macht in Brussel en Wallonië. Een federale regering zonder de PS wordt nu als een staatshervorming voorgesteld en de regeringsvorming als een feitelijke stap naar confederalisme. Binnen de N-VA heerst een bepaalde graad van voluntarisme die me aan de rampzalige periode van paars doet denken. Alsof door die Zweedse coalitie de PS automatisch een regionalistische partij wordt die overmorgen al vragende partij is voor een diepgaande staatshervorming. Die mogelijkheid bestaat, maar de vraag is of die relatie zo rechtlijnig is als zo vurig geloofd wordt? Er zijn andere mogelijkheden. Het lijkt op de vraag of Zweedse kruiden helpen, je hebt believers en non-believers.

Baert

Is die federale Zweedse coalitie een stap naar confederalisme? Het is voor N-VA te hopen, want ze hebben er een prijs voor betaald. CD&V was er geen grote voorstander van en heeft de binnenkomst van de Open VLD blijkbaar goed onderhandeld. Ze krijgen Kris Peeters als federaal premier (onmiddellijk na de Vlaamse onderhandelingen is die al formateur), de ministerpost van onderwijs in de Vlaamse regering is voor CD&V (symbolisch en zeer pijnlijk voor N-VA die daarop zwaar had ingezet) en als we even afwachten is Marianne Thyssen misschien eurocommissaris. Voor CD&V een mooie Zweedse deal. We zullen het federale regeerakkoord moeten afwachten om af te wegen of de Zweedse constructie, zoals in de Baertdoctrine, effectief een (aanzienlijke) stap vooruit is, of er geen hoge prijs voor betaald wordt en zelfs geen stap achteruit, of een stap die verdere stappen blokkeert.

Misschien zijn er wel andere bakens verzet? Misschien helpt de N-VA een Belgische regering op de been die de levensverwachting van België niet verkort maar verlengt?Misschien toont de N-VA hier wel frisjes aan, dat het Belgische systeem flexibel genoeg is en toch werkt? En dan kan dit kamikaze-systeem een volgende keer ook eens in het nadeel van de huidige Vlaams-Zweedse coalitie spelen. Een regering met niet een of twee zetels tekort in Vlaanderen maar met een groot Vlaams tekort. De PS kan goed tellen, vergeet dat niet. Wat zou (neem nu) sp.a en Groen beletten in zo’n constructie te stappen als de gelegenheid zich ooit electoraal voordoet?

Ondertussen is er een Vlaams-nationalist minister-president van Vlaanderen. Die Vlaamse regering zorgt er maar beter goed voor dat er over vijf jaar resultaten zijn, want op het communautaire vlak zal de ‘verandering’ misschien niet worden gemaakt en wat hebben we dan gewonnen?

Foto © Reporters