Toen ik in december 2019 de verdediging opnam van plastisch chirurg Jeff Hoeyberghs, die na een hilarische lezing aan de UGent een veroordeling opliep wegens discriminatie en ‘aanzetten tot haat’, werden hier en daar de wenkbrauwen gefronst. Komaan zeg, zo’n scheldtirade vanwege een misogyne brulboei, dat kon toch niet door de beugel?

Ik heb toen benadrukt dat men niet akkoord moet gaan met iemand om hem het spreekrecht te waarborgen. En dat er in een cultuur van de vrije meningsuiting ook plaats moet zijn voor niet-mainstream ideeën en zelfs ronduit van de pot gerukte denkbeelden. En dat het vervolgen van Hoeyberghs, louter om het uiten van een opinie, een opstap is naar het censureren van andere, meer ernstige afwijkende meningen, allemaal onder de noemer van non-discriminatie en het verbod op beledigingen of ‘haattaal’.

Remediëren

Urbanus: op zijn oude dag gecanceld na één openhartig VRT-interview.

Sindsdien is de zaak Eddy Demarrez gepasseerd, de VRT-sportjournalist die na wat geinigheden rond de Belgian Cats een remediëringstraject moest volgen wegens niet op de microknop gelet. Tussendoor werd de ‘blanke cisgender’ Urbanus ongeschikt bevonden om een mening te hebben over racisme, nadat hij in De Afspraak het n-woordje had gebruikt en had geopperd dat allochtonen ook wel positief gediscrimineerd worden en dat weten uit te buiten.

Het werd wat serieuzer, toen VRT-journalist Lieven Verstraete een maand geleden in nauwe schoentjes kwam te staan, omdat hij aan de twee kersverse Groen-voorzitters een kritische vraag had gesteld rond Molenbeek en de integratieproblematiek. In de sociale media werd Verstraete verketterd als racist, de mainstream media sloten zich daarbij aan. De journalist haastte zich om zich door het stof te wentelen.

Deze voorvallen volgen een vast patroon. Uitspraken worden door trollenlegers in de sociale media uitvergroot tot ‘haattaal’ waarbij de termen seksisme en racisme de vaste knuppels zijn. De bedoeling is, de persoon in kwestie sociaal en professioneel te isoleren, en een angstklimaat te creëren. UNIA of een andere inquisitie-instelling worden ingeschakeld. Heksenjagers zoals het Anti-Fascistisch Front doen ook hun duit in het zakje. De media nemen finaal het discours over, waarna de ‘dader’ de keuze heeft tussen volharden en met pek en veren beladen worden, of tot excuses overgaan, eventueel zich laten ‘remediëren’. Meestal het laatste dus. Telkens is de moraal van het verhaal: let op de microknop, of beter nog, let gewoon op uw woorden, dat is het veiligste. In China weet iedereen de camera’s hangen, namelijk overal, en dat geeft zekerheid.

Privacy schending

Dat we op de academische wereld niet moeten rekenen om hier enige waakzaamheid aan de dag te leggen, weten we ondertussen: de woke-ideologie heeft zich in de universiteiten genesteld, zowel onder studenten als onder academisch personeel.

Het is op eieren lopen, want één verkeerd woord en je belandt aan de schandpaal. De studenten organiseren de vervolging zelf, de academische overheid neemt ‘maatregelen’.

Een maand geleden deed zich weer zo’n ‘incident’ voor met twee vrouwelijke docenten aan de UAntwerpen, die off the record een gesprek begonnen over de taalproblematiek bij studenten met allochtone roots. Er wordt geopperd dat een andere thuistaal dan het Nederlands een handicap kan betekenen, en dat de gehanteerde tussentaal van Marokkaanse en Turkse jongeren deze van een subcultuur is van mensen die zich niet echt willen integreren.

Helaas deden de twee een Eddyke, want om een onduidelijke reden stonden in die lege aula micro en camera aan, en kwam heel hun gesprek online, waarna weer het geijkte patroon opdook: een Twitterstorm, beschuldigingen van racisme, echo’s in de mainstream media, en het instituut in kwestie dat aankondigt ‘maatregelen te zullen nemen’. Waartegen? Tegen twee mensen die in een privégesprek beschouwingen uitwisselen over hun werkervaring?

Negatieve spiraal

Ja dus. Als ik in de plaats van de twee docenten was, ik diende klacht in wegens schending van de privacy. De woorden vielen immers niet eens tijdens een cursus, een debat of een online-meeting, in feite heeft niemand er dus zaken mee. Ten tweede echter, raakten de twee een probleem aan dat niemand kan ontkennen, namelijk dat de taalachterstand van jongeren met een migratie-achtergrond een pedagogisch obstakel vormt.

Net nu we volop aan het piekeren zijn over de lamentabele toestand van het Vlaamse onderwijs, worden we ook weer met de neus op de feiten gedrukt. Uitgerekend in Antwerpen gebruikt volgens recent onderzoek 46,2 procent van de kinderen in het basisonderwijs en 36,8 procent van de leerlingen in het secundair onderwijs een andere thuistaal dan het Nederlands. Dat schept pedagogische problemen en leidt tot leerachterstand. De klas wordt opgedeeld in ‘hoekjes’. Het hoger onderwijs kan niet anders dan de negatieve spiraal volgen die zich in het lager en middelbaar onderwijs doorzet.

Die twee stonden dus niet zomaar wat te zwetsen: er ís gewoon een verband tussen allochtone taalachterstand en pedagogisch kwaliteitsverlies, geen enkele zinnige onderwijsexpert die dat nog ontkent. Niettemin houdt ook rector Herman Van Goethem zich aan het verdict van de hysterische twitteraars: ‘structureel racisme’.

Woke-fascisme

Misschien moet historicus Van Goethem eens een bezoekje brengen aan zijn eigen Dossinkazerne.

In VRT-Terzake geeft Van Goethem een onvervalste, haast onderdanige woke-lectuur van het ‘incident’ ten beste. Het heet dat ook in privé-gesprekken ‘ons taalgebruik altijd correct en voorzichtig moet zijn’. Voorzichtig? Voor wie, waarvoor? Het is nodig, gaat hij verder, ‘dat we continu aan onszelf werken’, ten einde dit soort politiek incorrecte glijpartijen te vermijden. De rector besluit met nogmaals zijn spijt te betuigen, en te verzekeren dat de camera’s nuttig werk doen (‘We zijn oprecht goed bezig’).

Er kan maar één conclusie zijn na dit spijtige voorval: er moeten nóg meer camera’s komen, om toe te zien op correcte conversaties, ook op de universiteiten. Herman Van Goethem, die twee jaar geleden nog een door mij opgestelde open brief ondertekende tegen de cancel culture en de verwoking van de academische wereld, lijkt zich ondertussen helemaal bekeerd te hebben tot het systeem van censuur en zelfcensuur binnen zijn eigen universiteit. Mogelijk werd hij na de ondertekening geïntimideerd. Zijn volgzaamheid herinnert aan deze van de nazi-rectoren die na 1933 in Duitsland de dienst uitmaakten, iets wat bij een historicus en kenner van de Holocaust toch een belletje zou moeten doen rinkelen.

Het fascisme wisselt nogal eens van uitzicht. Vandaag is het de neo-Maoistische hysterie van de wokes. De angst om voor racist door te gaan is de nieuwe trigger voor mensen om in hun schulp te kruipen. Vooral net in de academische wereld. Dus loopt er iets grondig fout in het maatschappelijk debat, sterker, het wordt geannuleerd en vervangen door een akelig consensusdenken. De schrik om buitengesloten te worden zit er bij journalisten én academici goed in. Zou humor soelaas bieden? Vraag het Urbanus, of lees ‘Terug naar Malpertuus – Over humor en satire in woketijden’.