Hoera!  De kogel is eindelijk door de kerk. Het langverwachte burgerinitiatief is een feit. Voortaan volstaat het dat je 25 000 handtekeningen verzamelt voor een verzoekschrift, en het komt op de agenda van de Kamer.  Een wet in die zin was in 2019 al goedgekeurd, maar nu is die regeling ook opgenomen in het Kamerreglement.

De Vlaamse Volksbeweging kan meteen de boer op. 25 000 Vlamingen bereid vinden om een verzoekschrift te tekenen tegen de miljardentransfers naar Wallonië, dat kan niet zo moeilijk zijn. Ook een verzoekschrift voor Vlaamse onafhankelijkheid behoort zeker tot de mogelijkheden. Of waarom zou men niet eens een petitie indienen om van de Kamervoorzitter een minimale kennis van het Nederlands te eisen?

Weer op adem komen nu

Maar wacht eens even. In ons enthousiasme waren we de kleine lettertjes van de regeling uit het oog verloren. Met 25 000 Vlaamse handtekeningen komen we nergens. Er moeten ook minstens 8000 inwoners van het Waals Gewest de petitie tekenen, en 2500 van het Brussels Gewest. De VVB zal dus de taalgrens moeten oversteken. Zou er daar veel enthousiasme zijn voor de hoger genoemde petities? Twijfelachtig.

We mogen er met andere woorden een kruis over maken. Het petitierecht is duidelijk niet bedoeld voor de klassieke Vlaamsgezinde eisen. Enkel ‘heel-Belgische’ bekommernissen kunnen via een burgerinitiatief aan de orde worden gesteld. Voor de flaminganten wordt die toegangspoort naar het federale parlement al meteen gesloten.  Want dat zijn geen volwaardige burgers.

Initiatiefnemer van dit nieuwe petitierecht was niemand minder dan Kristof Calvo van Groen. Vorige week verklaarde hij hierover triomfantelijk: ‘Het parlement wordt zo meer een open huis. We gooien de ramen en deuren van onze instelling open, net om er veel meer een ontmoetingsplaats van mensen en ideeën van te maken.’   Hoe mooi en ontroerend is dat niet.  Alleen, wie er toevallig Vlaamsgezinde ideeën op nahoudt, die moet wel opkrassen.  Hij of zij is niet welkom op de idyllische ontmoetingsplaats van Calvo.  Inclusiviteit noemt men dat.

Een miniatuur-EU

Toch kun je dit ook positiever bekijken. Calvo mag dan al een overtuigde Belgicist zijn, in feite gedraagt hij zich hier als een confederalist. Dat blijkt ook uit de toelichting bij het wetsvoorstel van 2019.  Calvo haalt zijn mosterd bij de Europese Unie. Voor een Europees burgerinitiatief zijn één miljoen handtekeningen vereist, maar die moeten wel gespreid zijn over minstens zeven lidstaten. Vandaar de vereiste dat de 25 000 Belgische handtekeningen gespreid moeten zijn over de drie gewesten. Anders gezegd, Kristof Calvo ziet België als een Europese Unie in het klein: een samenwerkingsverband tussen soevereine staten. Hij wordt hier ontmaskerd als een verdoken N-VA-er. Wie had dat kunnen denken ?

Het is een probleem waar Belgicisten wel vaker mee kampen. Aan de ene kant willen ze mordicus abstractie maken van de communautaire breuklijn, aan de andere kant kunnen ze er toch niet onderuit.  Neem nu de fameuze federale kieskring. Die moet leiden tot de verkiezing van een aantal ‘pan-Belgische’ politici, die de hele natie vertegenwoordigen en in alle regio’s stemmen kunnen halen. Maar meteen krijgen die dan toch weer een ‘Vlaams’ en een ‘Franstalig’ etiket opgeplakt. Want het aantal Vlaamse en Franstalige verkozenen in de federale kieskring wordt vooraf vastgelegd. Chassez le naturel, il revient au galop.*

Zodra je de communautaire breuklijn institutioneel weggomt, speelt natuurlijk het Vlaamse demografische overwicht. Uit angst daarvoor willen de Franstaligen een minimumaantal Franstalige ‘échte Belgen’ in het parlement. Dat is ook het probleem met het petitierecht. Puur mathematisch gezien is het gemakkelijker om 25 000 Vlaamse handtekeningen te verzamelen dan 25 000 Waalse. Met toepassing van een Belgische logica zou een louter Vlaamse petitie dus meer kans hebben om de minimumdrempel te halen dan een louter Waalse. En juist dat wil men te allen prijze vermijden. Vandaar deze ‘confederale’ regeling.

Binnenkort wordt de regering De Croo opnieuw met dit probleem geconfronteerd.  Volgens de beleidsnota van de twee ministers bevoegd voor ‘institutionele hervormingen en democratische vernieuwing’ zullen er burgers worden uitgeloot om zich over een toekomstige staatshervorming te beraden.  Als die loting correct gebeurt, dan zal dit burgerplatform voor 60% uit Vlamingen bestaan. Het angstzweet breekt de Franstaligen al uit. Wedden dat er ook hier een ‘confederale’ oplossing uit de bus zal komen?

_______

* Jean de La Fontaine beschrijft in de fabel ‘La chatte métamorphosée en femme’ een vrouw die eerst een kat was, maar na haar gedaantewisseling toch op muizen blijft jagen… tant le naturel a de force. (nvdr)