JavaScript is required for this website to work.
Binnenland

Het blijft versnippering troef

Hendrik Vuye17/7/2013Leestijd 3 minuten

De zesde staatshervorming doorstaat de toets van de pacificatie en de welvaartscreatie niet, schreef Hendrik Vuye op 11 juli 2013 in de krant De Tijd.

Aangeboden door de abonnees van Doorbraak

Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.

Ik neem ook een abonnement

‘Historisch’ is het akkoord over de financieringswet niet. Het hangt met losse eindjes aaneen. Dat is altijd zo met staatshervormingen in België.

Politiek is voorspelbaar geworden. Het gaat nog nauwelijks over beleid of ideologie. Het gaat over communicatie. Meer nog, het draait om goedkope marketing. Zoals gebruikelijk heeft Servais Verherstraeten (CD&V) het over ‘de grootste hervorming ooit’. Zoals steeds herhaalt Gwendolyn Rutten (Open VLD) dat er partijen zijn die praten en partijen die doen. Zoals steeds heeft Wouter Beke (CD&V) woord gehouden.

Er was wel die mooie lapsus van Elio Di Rupo die het ‘zwarte punt’ naar de deelstaten heeft verlegd. Voor de ouderenzorg klopt dat alvast. Op termijn zal dat voor Vlaanderen zelfs geen ‘zwart punt’, maar een ‘zwart gat’ zijn. En dan was er dat ene moment van welhaast ontroerende eerlijkheid van Rutten: er zijn nog wat ‘losse eindjes’ aan het akkoord, maar we zien wel. ‘Losse eindjes’, er zijn er zoveel de laatste tijd. Hoe meer knopen er worden doorgehakt, hoe meer losse eindjes. Het akkoord over de modernisering van de monarchie is er een met losse eindjes. Om nog maar te zwijgen over het zogenaamde eenheidsstatuut. Alleen maar losse eindjes daar. Toch werden beide compromissen verkocht als historisch.

Nota’s

Staatshervormingen in België hebben altijd losse eindjes. Vandaar dat we maar blijven hervormen, steeds weer. Wie terugkijkt op de zesde staatshervorming, ziet overal losse eindjes. De nota’s van Elio Di Rupo, Johan Vande Lanotte (sp.a), Wouter Beke en Bart De Wever (N-VA) waren allemaal in hetzelfde bedje ziek. Geen van deze nota’s realiseerde een ultieme staatshervorming. Daarom verwijst Beke zo dikwijls, zo graag en zo voorspelbaar naar de losse eindjes van de nota-De Wever in een poging om de losse eindjes van de zesde staatshervorming te vergoelijken.

En toch, het zou eenvoudig moeten zijn. Staatsinrichting beoogt in wezen slechts twee dingen: burgers vreedzaam en democratisch met elkaar laten samenleven, en welvaartscreatie. Of een staatshervorming groot of klein is, is niet echt belangrijk. Er bestaat geen criterium om de omvang van een staatshervorming af te meten. Daarom fantaseert men er telkens op los: ‘Mijn staatshervorming is de grootste ooit.’ De kernvraag is: doorstaat de zesde staatshervorming de toets van de pacificatie en de welvaartscreatie?

Heeft de staatshervorming in de Vlaamse Rand tot pacificatie geleid? Het antwoord is eenvoudig: neen. Vergelijk de soap over de niet-benoemde burgemeesters, na de gemeenteraadsverkiezingen van 2006, met de remake gemeenteraadsverkiezingen 2012. Enig verschil bemerk ik niet. Zowel in 2006 als in 2012 was er dezelfde discussie over de oproepingsbrieven.

Creëert de zesde staatshervorming homogene bevoegdheden? Neen. Wel integendeel, haast nooit werden bevoegdheden zo versnipperd overgedragen. ‘Van de wieg tot het rusthuis worden de deelstaten bevoegd’, orakelde staatssecretaris Verherstraeten, bevoegd voor de marketing van de staatshervorming. Het klinkt alvast indrukwekkend.

Vaarwater

Alleen, het klopt niet. Neem nu de thuisverpleging, die blijft federaal. En de ziekenhuissector ligt al helemaal overhoop. De gemeenschappen worden bevoegd om de normen te definiëren waaraan de ziekenhuizen moeten beantwoorden om erkend te worden, maar de programmatie en de financiering blijven federaal. Meer dan ooit zullen federale overheid en deelstaten in elkaars vaarwater komen. Dat is niet alleen communautair ongezond, het is evenmin efficiënt.

Ten slotte is er de financieringswet. De fiscale autonomie van de deelstaten blijft beperkt tot opcentiemen op de personenbelasting. Deelstaten als veredelde lokale besturen. Personenbelasting en vennootschapsbelasting blijven federaal. In wezen worden de deelstaten nog steeds door dotaties gefinancierd, wat niet tot responsabilisering leidt. Nochtans is responsabilisering essentieel voor de welvaartscreatie.

België zal ongetwijfeld nog worden hervormd. Nog eens. De vraag is alleen wanneer. ‘Als je bedrijf herstructureert, begin je toch niet zelf over een nieuwe herstructurering te praten’, zei Verherstraeten gisteren. Nog een mooie oneliner. Alleen, zal één enkele ondernemer zijn bedrijf herstructureren naar het voorbeeld van de zesde staatshervorming? Bedrijven kunnen zich geen ‘losse eindjes’ veroorloven.

<Vindt u dit artikel informatief? Misschien is het dan ook een goed idee om ons te steunen. Klik hier.>

Hendrik Vuye is doctor in de rechten, master in de criminologie en master in de filosofie. Hij is gewoon hoogleraar Staatsrecht en Mensenrechten aan Universiteit Namen

Meer van Hendrik Vuye
Commentaren en reacties