Het Europees Parlement censureert debatten

Elke burger die geïnteresseerd is in de debatten en de stemmingen van het Europees Parlement kan de plenaire zittingen, de parlementaire commissievergaderingen en persconferenties live op het internet volgen. Het Europees Parlement heeft recentelijk evenwel beslist om wat burgers kunnen bekijken in te perken.

Het opstarten van de live-stream enkele jaren terug was een echte stap vooruit voor de democratische betrokkenheid en transparantie. Van waar ook ter wereld konden burgers, NGO’s en andere belanghebbenden zichzelf op de hoogte houden over het parlementaire werk van de verkozenen. In een democratie moeten burgers de kans krijgen om het democratische proces te volgen en desgewenst in contact te komen met hun verkozenen.

Na een turbulent jaar, waarin de brexit de fundamenten van het Europese project deed daveren en Donald Trump bewees dat je de volledige politieke elite een neus kan zetten, lijkt het Europees Parlement zenuwachtig te reageren.

In januari amendeerde het Parlement Regel 165 die deel uitmaakt van het interne reglement. Deze regel laat toe dat de voorzitter elk lid dat storend werkt op het ‘vlotte verloop’ van de vergadering, tot de orde kan roepen. Als het parlementslid daar toch mee doorgaat, kan de voorzitter hem het woord ontnemen voor de rest van de vergadersessie. Dit is geen ongewoon privilege en het is zelfs logisch wanneer het zinvol wordt toegepast om de parlementaire zittingen normaal te laten verlopen. Echter, de recente aanpassingen bij Regel 165 zijn van een duistere aard. Met onmiddellijke ingang kan de voorzitter niet alleen tot de orde roepen of het spreekrecht tijdelijk ontnemen of, in extremere gevallen een lid van de vergadering uitsluiten, maar nu kan de voorzitter de live streaming onderbreken wanneer er sprake is van ‘lasterlijk, racistisch of xenofoob taalgebruik of gedrag’. Meer nog, de voorzitter kan zelfs beslissen om het gedrag of taalgebruik te schrappen in de audiovisuele opnames. Met dit amendement verleent het parlement niet enkel nieuwe bevoegdheden aan de voorzitter, die verdere reiken dan de interne werking, maar het introduceert ook een nieuwe vorm van misdrijf: lasterlijk, racistisch en xenofoob taalgebruik of gedrag.

Dit doet enkele vragen rijzen: wat precies is ‘lasterlijk, racistisch en xenofoob taalgebruik of gedrag’? De term ‘xenofobie’ kreeg de laatste jaren een bredere betekenis, en kan vandaag van alles betekenen, ook zaken die op zich legitiem kunnen zijn in een democratisch debat. Zullen parlementsleden nog vrij kunnen spreken over grensbewaking of migratiequota, of over de wijze waarop de EU omgaat met hen die zich niet kunnen inpassen in een democratische samenleving?

Xenofobie betekent letterlijk de ‘irrationele vrees voor vreemdelingen’. Net als de woorden ‘islamofobie’ of ‘homofobie’ wordt het vaak gebruikt door wie bij anderen een storende opinie wil zien. Zelfs als men zegt dat lasterlijk of racistisch taalgebruik gemakkelijker te definiëren is, moeten we ons toch de vraag stellen: moeten burgers beschermd worden door dergelijke praat door een betuttelend parlement dat geen vertrouwen meer heeft in zijn bevolking? Niemand betwijfelt dat zo’n taalgebruik onwenselijk, onaangenaam en grof is. Maar dat is niet het punt. Het parlement wil de live stream onderbreken en elk spoor van dergelijke taal wissen uit de digitale archieven. Nochtans zal deze maatregel het gebruik ervan niet voorkomen. Het zal mensen enkel de kans ontnemen om er getuige van te zijn.

In een democratie moeten we elke burger erop vertrouwen dat hij zijn eigen opinie kan vormen over wat hij hoort en ziet. Dat het Europees Parlement het noodzakelijk acht dergelijke maatregelen te treffen, toont aan hoe slecht onze democratische instellingen eraan toe zijn. Deze nieuwe regel is een motie van wantrouwen tegen de 500 miljoen inwoners van de EU, en het is een stap verder in een verontrustende trend: de overtuiging dat men foute taal publiek moet bannen. Niet alleen verzekert de gebruikte vage omschrijving een selectieve toepassing, maar ze verwerpt ook een aloude wijsheid: de beste reactie op grove praat, is méér debat.

Sophia Kuby leidt het EU-kantoor van ADF-International in Brussel. 

Deze tekst verscheen eerder bij Euractiv.

Foto: (c) Reporters