Het primaat van de goede sfeer

Technisch valt er weining in te brengen tegen de Linkebeekse beslissing van Vlaams minister Liesbeth Homans (N-VA). De carrousel heeft zijn rondjes gedraaid, de Raad van State heeft zich (meer dan eens) uitgesproken, alternatieve oplossingen werden op tafel gelegd. Niemand kan de bevoegde Vlaamse minister verwijten dat ze als ultima ratio een raadslid van de tweede grootste partij in de gemeenteraad tot burgemeester benoemt. Niemand in Vlaanderen wil de taalwetten afschieten als onbelangrijk. Ook eerdere Vlaamse ministers waren ten opzichte van balorige burgemeesters onverbiddelijk. Zodoende moeten heel wat tegenstanders in allerijl op zoek naar niet-technische tegenwerpingen. Zoals, hou u vast; Liesbeth Homans (dan wel de N-VA) verpest de sfeer in de federale regering. 

Stel u eens even voor dat alle beslissingen van een deelstaatregering compatibel zouden moeten zijn met de ‘sfeer’ in de centrale regering. Natuurlijk willen we geen bestuurders die hun beleid – of zelfs maar hun timing – afstemmen op de sfeer in hun regering, laat staan de sfeer in een ándere regerig. Wetten moeten gerespecteerd worden, naar rechtspraak moet geluisterd worden – en als er ondertussen wat zere tenen pijnlijk geplet worden, dan is dat maar zo. De ideologie van de politieke meerderheid in Linkebeek staat niet boven de Vlaamse regelgeving, en de fijngevoeligheden van de Franstalige liberalen in de federale regering al evenmin. De federale ploeg moet zich maar niet laten terroriseren door het humeur van één partij. 

Het is bizar dat al die politologen en journalisten zo begaan zijn met de ‘sfeer’ in de federale regering. Je kan er een pleidooi voor de particratie in lezen: een N-VA-minister moet (ongeacht in welke regering) rekening houden met de Franstalige liberalen, omdat die in één regering (die in dit dossier niet eens bevoegd is) coalitiepartners zijn van N-VA. Onzichtbaar overleg tussen meerderheidspartijen moet wantoestanden desnoods in stand houden, als dat de lieve vrede dient. De onderlinge partijpolitieke relaties worden zo verheven tot hoogste rechtsorde. Het toont – op een zeer pijnlijke manier – aan hoe de Belgische ziektes van particratie en achterkamerpolitiek zelfs buiten de politiek zijn ingesijpeld in de geesten. Ook commentatoren, waarnemers en burgers beginnen te redeneren zoals karikaturen van apparatsjiks uit het Belgique à papa.

Het kan best zijn dat N-VA politieke stratego speelt. Dat doet er niet toe. Het alternatief zou nog veel erger zijn: dat de partijen van twee regeringen, ver weg van de publieke opinie, een schimmenspel spelen over de wetten van dit land, en dat de verschillende (dure!) regeringen slechts in naam verschillende organen zijn, maar in werkelijkheid niet meer dan koppen van eenzelfde draak. In een volwassen federalisme kan je gewoon niet langer volhouden dat gewestregeringen hun beleid moeten schikken naar de samenstelling en sfeer van de federale regering. Als Michel I huwelijksproblemen heeft, moet Vlaams minister Liesbeth Homans geen huwelijksbemiddelaar spelen. In de Wetstraat moeten ze nu zelf maar zien hoe ze overleven in een realiteit waarin ook de deelstaten autonome bevoegdheden uitoefenen. 

Laten we elkaar tot slot geen Liesbeth noemen. Als een N-VA-minister de kwestie Linkebeek had laten betijen, dan was er óók schande geroepen. Dezelfde criticasters die vandaag beweren dat Homans met Linkebeek de federale regering in moeilijkheden brengt, hadden zonder doortastend optreden vast wel beweerd dat N-VA het wettelijke kompas laat bepalen door de wind die waait op federaal niveau. In plaats van ‘roekeloos’ en ‘polariserend’ zou Homans dan ‘hypocriet’ en ’te koop’ geweest zijn. Zo is het altijd wat. Uiteindelijk is er maar één constante: het beleid van Homans – en bij uitbreiding álle N-VA-ministers – wordt voortdurend uitgelegd als perfide en verkeerd. Vergeet de (taal)wetten, vergeet de opstelling van de Franstaligen, vergeet het hele communautaire verleden en dat gekke territorialiteitsbeginsel. Onthou alleen dat N-VA kwaadaardig is – en dat allemaal ook nog eens ten koste van de goede sfeer.