Hoe ‘liberaal’ kan een moslima zijn?

De republikeinse presidentskandidaat Donald Trump, gedoemd om zichzelf steeds maar te overtreffen in populistische oneliners, deed onlangs het voorstel om de Amerikaanse grenzen te sluiten voor alle moslims. Trump is een praatjesmaker eerste klas, maar het politiek establishment, republikeinen én democraten, zit wel met de handen in het haar dankzij deze vuilgebekte miljardair die in de peilingen piekt. Dat op zich is een politiek relevant feit.
Aangaande dat recente voorstel diende iemand hem nu echter van repliek: de beeldschone Nazanin Amini. Ze stelt zich in ‘An Open Letter to Donald Trump’, gepubliceerd in The Huffington Post, voor als een vrijgevochten, hoog opgeleide liberale moslima. De grootste bedreiging voor IS, noemt ze zichzelf:
‘I am the greatest threat to ISIS and all Islamic terrorists world wide. I am an educated, independent, ambitious young Muslim American woman and I am immune to their nonsense.’

Ze bezweert Trump om af te stappen van zijn islamofobe uitspraken, en mensen zoals zij te steunen, die geloven in een ‘redelijke, menselijke en waarheidslievende’ islam.

Semantische kwestie

Ik wil aannemen dat de brief authentiek is en dat deze ‘Financial Decision Support Analyst, Muslim American’ (sic) echt bestaat, want buiten de twitterberichtjes is er over haar bijzonder weinig bekend. Zonder twijfel heeft ze een punt, als ze stelt dat IS garen spint bij een polarisering van onze samenleving.

De vraag die me echter bezighoudt is: in hoeverre kan mevrouw Amini nog het moslimschap claimen, wetende dat deze religie zo fundamenteel verbonden is met terugdringen van de vrouw uit het openbare leven, maar ook het beginsel van free speech afwijst, evenals de idee dat de islam maar een godsdienst is zoals een andere, en dat geloof een kwestie is van individuele overtuiging, niet van donderprekende imams en fatwa’s?

De ondergeschiktheid van de vrouw is niet zomaar een franje in de islamideologie, ze behoort tot de essentie ervan. Ook al zijn er onderling onenigheden, bijvoorbeeld tussen de soennitische en de sjiïtische tak: zowel in Saudi-Arabië als in Iran gelden strenge kledingvoorschriften als ze zich op straat waagt. Dat is dus niet alleen een IS-verhaal. Een moslima die dat aan haar laars lapt, stelt zich de facto buiten de islam. Dat is ook de evolutie die Ayaan Hirsi Ali heeft doorgemaakt: van ‘progressieve moslima’ naar atheïste. Logisch en onontkoombaar. De Nederlandse filosoof Baruch Spinoza ging haar vooraf: van sefardische jood naar vrijdenker, gewoon door de religieuze ketens één voor één van zich af te schudden.

Het is een semantische vraag, al door Aristoteles geponeerd, van de orde: ‘Wat is een boom zonder bladeren, zonder stam, takken of wortels?’ Antwoord: géén boom. Of wat is een katholiek die niet naar de mis gaat, zich met god niet bezig houdt, en het gezag van de paus niet aanvaardt? Antwoord: géén katholiek. Simpel. Kijk naar de realiteit, niet naar de etiketten.

Ja, ze gelooft nog, zegt de ongesluierde en zeer westers denkende Nazanin Amini. ‘I believe in the Islam that has encouraged me to think for reason, speak for truth and act for humanity.’ Daar zal niemand een probleem mee hebben: wie wil nu niet zo’n moslima als buurvrouw, als collega, als vriendin? 
Alleen: ik zie het haar mannelijke geloofsgenoten niet laten gebeuren. Want dan stort heel hun fallokratisch schimmenrijk in elkaar en moet ook de figuur van Mohammed, die Aischa trouwde toen ze negen was, eens kritisch herbekeken worden. De imams zullen Nazanin gewoon uitspuwen, probleem opgelost.
Dus, beste Nazanin Amini, ik geloof jou en ik geloof in jou. Maar niet in een moslima zonder sluier, zonder man die ze gehoorzaamt, en werkend/levend in naam van de vrijheid.

Westers-filosofisch septicisme, zie je.

Johan Sanctorum is filosoof, publicist, blogger en Doorbraak-columnist.