Hoe linkser Wallonië, hoe beter voor N-VA

De MR is aangeschoten wild. Volgens de opiniepeilingen is de partij in vrije val. Charles Michel staat in Wallonië slechts op de zevende plaats in de populariteitspoll. Van een premierbonus is nog niet veel te merken. Michel straalt weinig charisma uit. De man spreekt in clichés, zoals onlangs nog bleek uit een analyse van zijn parlementaire interventies in Le Soir (11 juni). De defenestratie van de ministers Jamar en Gallant hebben het beeld bevestigd van een stuntelende partij. Om die perceptie te keren worden alle zeilen bijgezet. MR-toptalent Georges-Louis Bouchez werd van Bergen naar Brussel gehaald om een communicatie-offensief te starten. Het uitgebreide ontbijtinterview met Michel op BEL RTL vorige woensdag was zijn eerste wapenfeit. Resultaat: een controverse over de nieuwe term ‘syndicaal radicalisme’ die door Michel wat al te opzichtig in de markt werd gezet.

Bij de N-VA lijkt men geneigd om de MR enigszins uit de wind te zetten. Bart De Wever prees Charles Michel al herhaaldelijk om zijn politieke moed. De N-VA deed niet al te triomfalistisch over de communautaire verdeeldheid van de vakbonden. Ze liet het aan de media over om de voor de hand liggende conclusie te trekken: België is meer dan ooit twee landen. Maar in zijn recente interview in Knack (15 juni) liet De Wever die schroom toch enigszins varen. De FGTB is het levende bewijs dat de N-VA gelijk heeft, en dat onze analyses pertinent zijn, zei hij.

Tweelandenland

Als je er – zoals de N-VA – van uitgaat dat België in de feiten uit twee verschillende landen bestaat, dan komt de ‘moed’ van Charles Michel toch wel in een heel ander daglicht te staan. Ten tijde van de regering Di Rupo vergeleek ik de positie van Vlaanderen met die van landen als Hongarije of Tsjecho-Slowakije onmiddellijk na de Tweede Wereldoorlog. Daar kwamen na democratische verkiezingen communistische regeringen aan de macht. Die regeringen hadden geen meerderheid in eigen land, maar putten hun macht uit de steun van een externe mogendheid, namelijk de Sovjet-Unie. Net zoals de traditionele partijen onder Di Rupo enkel konden regeren in Vlaanderen dankzij de steun vanuit een ander land, namelijk Franstalig België. Een hegemonie noemt men zoiets.

Dat was, toegegeven, een ietwat overtrokken vergelijking. Uiteindelijk haalden de drie traditionele partijen nog altijd 45% van de stemmen in Vlaanderen. De communistische partijen daarentegen haalden nog geen twintig procent in de Oostbloklanden. De vergelijking gaat veel meer op voor de MR, die bijna even minoritair is. De partij heeft een regering op de been gebracht die in het eigen land van in de verste verten geen meerderheid heeft, en enkel kan regeren dankzij de steun vanuit een ander land. Moedig is dat niet echt. Eerder onfatsoenlijk. Tenminste, als je vindt dat België in wezen uit twee landen bestaat. En blijkbaar vinden steeds meer Walen dat ook. Want ze spuwen de MR uit omdat die regeert zonder meerderheid in Wallonië, met steun uit Vlaanderen. Ze denken met andere woorden confederaal.

Confederale dynamiek

Hoe linkser Wallonië stemt in 2019, hoe meer die confederale dynamiek zal worden versterkt. Vanuit dat perspectief zou het de N-VA niet slecht uitkomen als de MR verder kapseist.  De N-VA zou dat gemakkelijk in de hand kunnen werken. Het anti-MR discours van de PS is immers ook goed voor Vlaams binnenlands gebruik. Volgens de PS voert de federale regering een beleid dat Wallonië systematisch benadeelt. ‘Normal que les Wallons râlent davantage. La Wallonie est préjudiciée par le fédéral, objectivement,’ zei Christophe Collignon (PS) hierover vorige week maandag nog in Le Soir.  Of dit nu klopt of niet, voor de N-VA is het een prachtig argument om de Vlaamsgezinde kritiek op de regeringsdeelname te pareren.

Maar als de partij dit argument gebruikt, dan brengt ze daarmee onvermijdelijk de MR in nauwe schoentjes. Dat merkte je ook al met het eerder geciteerde interview in Knack. Van zodra Bart De Wever even zijn oude Vlaams-nationale zelf wordt, dan krijgt Charles Michel het hard te verduren in Wallonië. Enigszins cynisch zou je kunnen zeggen dat dit twee keer winst is voor de N-VA: de geloofwaardigheid van de partij in Vlaanderen wordt opgekrikt, terwijl centrumrechts in Wallonië wordt beschadigd en de confederale dynamiek bijgevolg wordt versterkt. Dat is de bizarre paradox van de huidige politieke constellatie: de N-VA heeft er alle belang bij om ‘bondgenoot’ MR de dieperik in te duwen.

Of toch niet? Hoe zwakker de MR scoort in 2019, hoe kleiner de kans dat de huidige coalitie kan worden voortgezet. Maar die kans lijkt zo wie zo niet bijster groot. Tenzij de regering zich de komende jaren spectaculair herpakt zal er allicht weinig animo zijn om verder te gaan met de huidige formule.  Ook al zou de N-VA bereid zijn om er nog eens vijf jaar van communautaire stilstand bij te doen.

Intermezzo

Het federale België lijkt niet te slagen voor de stresstest die Michel I in wezen is. Kennelijk verdraagt België geen normale federale regering, die niet in elke deelstaat een meerderheid heeft. Maar als dat de conclusie is die de politieke elite uit het Michel-avontuur zal trekken, dan is dat niet noodzakelijk goed nieuws voor Vlaanderen. Want dan zal een volgende regering opnieuw een meerderheid in beide taalgroepen moeten hebben. En dan zal de vijf jaar van Vlaamse dominantie in de federale regering niet meer geweest zijn dan een ‘frivool intermezzo’ (zoals Herman Van Rompuy de paarse regering ooit noemde).

We mogen dan al meer en meer een confederatie worden in de geesten én in de feiten, daar zijn we niet veel mee als we blijven zitten met pseudo-federale en inefficiënte instellingen. Alleen, hoe de N-VA de broodnodige confederale hervorming denkt te kunnen realiseren, dat blijft het best bewaarde geheim van de Wetstraat.