JavaScript is required for this website to work.
post

Syrië: is het uitgestelde Idlib-offensief de stilte voor de storm?

Turks-Russisch akkoord houdt vermoedelijk niet stand

Lieven Van Mele22/9/2018Leestijd 4 minuten
Turkije en Rusland kwamen overeen het offensief tegen Idlib uit te stellen.

Turkije en Rusland kwamen overeen het offensief tegen Idlib uit te stellen.

foto © Reporters

Rusland en Turkije kwamen overeen dat het offensief van Assad in Idlib wordt uitgesteld. Menen ze het of is het de stilte voor de storm?

Aangeboden door de abonnees van Doorbraak

Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.

Ik neem ook een abonnement

Het zag er aanvankelijk naar uit dat het Syrische leger de provincie Idlib zou heroveren op de rebellen om zo terug de controle te bekomen over bijna gans Syrië. Internationale machtsverhoudingen hebben daar echter anders over beslist. Moet president Assad zich tevreden stellen met een romp-Syrië, of is uitstel geen afstel?

Toen in het kader van de zogenaamde Arabische Lente (sinds 2011) eerst de Tunesische president Ben Ali en nadien de Egyptische president Moebarak moesten opkrassen, werd volop gespeculeerd welk derde Arabische land zou “vallen”. Ongeveer alle analisten waren het erover eens dat Algerije aan de beurt zou komen voor een machtswissel, terwijl het Syrische regime als extreem stabiel werd omschreven. Uiteindelijk is het omgekeerde gebeurd: in Algerije is het opvallend rustig gebleven (schrik voor een nieuwe burgeroorlog zoals in de jaren ’90?) en in Syrië gingen de poorten van de hel open.

Aanvankelijk beperkten de moeilijkheden in Syrië zich tot het hardhandig onderdrukken van betogers in onder meer Daraa in het zuiden van het land, maar toen buitenlandse Arabische en westerse krachten rebellenbewegingen begonnen te bewapenen brak een burgeroorlog uit. Gezien op voorhand vaststond dat president Bashar al Assad, die behoort tot de “heterodoxe” religieuze minderheid genaamd Alawieten, tot de dood zou vechten voor z’n overleven, kon het ook niet anders dan dat een burgeroorlog bijzonder bloedig zou worden. En het is precies deze chaos die de komst van de Islamitische Staat (IS) in Syrië heeft mogelijk gemaakt. Vandaag is IS nauwelijks nog aanwezig in Syrië, maar er zijn nog steeds heel wat slapende IS-cellen actief in buurland Irak. 70% van de Syrische bevolking bestaat uit soennitische moslims, de resterende 30% wordt vooral gevormd door sjiieten, Alawieten en christenen.

Sjiïtische banaan

Vandaag kunnen we alleen maar vaststellen dat Syrië grotendeels vernield is. Het aantal kapotte huizen, straten en andere infrastructuur is niet meer bij te houden, het dodenaantal is aanzienlijk en de stroom vluchtelingen richting buurlanden en Europa is indrukwekkend hoog. Het Syrische regime wordt gesteund door Rusland en Iran. Door hun steun aan Assad vergroten de Russen hun invloed in het Midden-Oosten op een moment dat de Verenigde Staten zich steeds minder engageren in die regio. Iran is geïnteresseerd in het behoud en de versterking van de “sjiïtische banaan”, dat is het gebied gevormd door Iran (een niet-Arabisch land sjiietisch land), Irak (waar sjiieten de meerderheid vormen), Syrië en Libanon dat gegijzeld wordt door Hezbollah. Turkije steunt islamitisch-soennistische rebellen om zijn invloed in de regio te vergroten (neo-Ottomanisme), Israël steunt soennitische rebellen in zijn grensstreek met Syrië om zo een tegengewicht te vormen voor wat het nu beschouwt als zijn grootste vijand: het sjiïtische Hezbollah en Iran, ook al zijn die rebellen vaak nog veel radicaler dan het Palestijnse Hamas, door Israël beschouwd als terroristen. Tijdens de oorlog Iran-Irak (1980-1988) steunde Israël Iran tegen het Irak van Saddam Hoessein, heden ten dage blijkt voor de Joodse staat echter Iran de slechterik te zijn. Het westen heeft sedert 2011-2012 “gematigde” rebellen gesteund in naam van de strijd tegen de dictatuur van Assad en voor democratie, maar het Westen gedraagt zich zoals zo vaak als een hond in een kegelspel en creëert het alleen maar chaos en vernieling in plaats van vrede.

Not a great deal

Wat is de situatie vandaag ? President Assad is aan de winnende hand, enkel Koerdisch gebied (een term die de Koerden nogal ruim interpreteren) in het noordoosten van Syrië en de provincie Idlib in het noordwesten aan de grens met Turkije, heeft hij nog niet heroverd. ‘There’s not a great deal to be said for Idleb’, kon men in 2001 nog lezen in de reisgids The rough guide to Syria. Vandaag valt er wel iets te vertellen over Idlib, maar dat heeft helaas niet veel te maken met toerisme. Om te beginnen telt de provincie nu 3 miljoen inwoners, veel meer dan vroeger, en dat komt door de komst van Syriërs uit andere provincies op de vlucht voor geweld (IDP’s, Internally Displaced Persons). Ten tweede is 60% van de provincie in handen van Hayat Tahrir al Sham (HTS, Organisatie voor de Bevrijding van Syrië – in het Arabisch wordt Syrië zowel Soeria als as Sham genoemd), zeg maar Al Qaida afdeling Syrië. Ten derde was het Syrische regime zinnens om met de steun van Rusland en Iran een offensief te starten om de gewapende oppositie in Idlib te neutraliseren. Een recent gesloten akkoord tussen Rusland en Turkije heeft echter voorlopig een halt geroepen aan dat offensief, tot grote vreugde van alle partijen.

Rusland en Turkije zijn overeengekomen dat er een gedemilitariseerde zone wordt gecreëerd in Idlib, wat betekent dat alle HTS-ers zouden verhuizen naar het noorden van de provincie. De vrijgekomen ruimte zou dan ingenomen worden door zogenaamde gematigde rebellen, lees door het Nationaal Bevrijdingsfront, een militie gesteund door Turkije. Door de creatie van die gedemilitariseerde zone zou men gevechten tussen het nationale leger en HTS vermijden. Rusland is blij want het land scoort op internationaal, diplomatiek vlak; Turkije is blij want een regeringsoffensief tegen Idlib had ongetwijfeld een nieuwe vluchtelingestroom op gang gebracht richting Turkije; Assad is blij want z’n uitgeputte leger, en daarmee gelieerde milities, krijgen wat ademruimte. Opvallend is dat dit akkoord werd gesloten zonder president Assad er bij te betrekken.

Bezetting door Rusland

Niemand echter die gelooft dat dit akkoord zal standhouden. Wie zegt dat HTS bereid is te verhuizen naar noord Idlib? Wie zegt dat alle partijen het akkoord zullen respecteren? Hanteren Rusland en Turkije dezelfde definitie van wat gematigde rebellen zijn, en wat jihadisten en terroristen zijn? Ander heikel punt: met dit akkoord wordt de bezetting van een deel van Syrië door Rusland geformaliseerd. Vermoedelijk wordt met dit akkoord het offensief van Assad tegen Idlib gewoon een paar maanden uitgesteld. Turkije is niet in staat om zich blijvend tegen de wil van Syrië, Iran en Rusland te verzetten. Vanuit Turks standpunt is de steun van de Verenigde Staten aan het Koerdisch gebied in Syrië veel ernstiger. Het einde van de ellende is nog niet in zicht. Wordt dus vervolgd.

Lieven Van Mele is Midden Oosten-reiziger en volgt sedert de jaren '90 de actualiteit in de Arabische wereld en het fenomeen van de islamisering in de islamitische wereld en het Westen. Eerder verschenen al bijdragen van hem in diverse media

Commentaren en reacties