Fatih Birol, hoofd van het International Energy Agency (IEA), waarschuwt Europa op 18 juli: jullie energie-lichten staan op rood. Is het gewoon paniek zaaien om het doel van IEA te beogen: duurzame energie promoten? Eén ding weet hij vrij zeker: Poetin verdiende afgelopen vijf maand drie maal meer aan zijn gas- en olie-export naar Europa dan wat hij zou verdienen door volop gas te leveren in een ganse winter.

Eén en ander doet ons nadenken over de nu zowat 30-jarige energietransitie. De EU noemt het een ‘strategic business opportunity’ (EU over gas, en energietransitie). Een strategische (lees: wereldomvattende) zakelijke investeringskans. Er valt met andere woorden veel geld mee te verdienen. Maar onze huizen verwarmen kan ze niet, en elektriciteitsproductie garanderen lukt blijkbaar ook niet zonder gascentrales en kernreactoren. Wind en zon zorgen voor 1 à 2% van de totale energie behoefte van de wereld, terwijl fossiele brandstoffen goed zijn voor 80%, en ieder jaar lineair toenemen in consumptie (fossiele brandstoffen consumptie).

Als er steeds meer mensen zijn, en hun levensstandaard stijgt voortdurend, dan is er meer energie nodig. Duurzame energie wordt gepromoot als oplossing voor ons plots opdagend energietekort, voor onze portemonnee, voor de natuur, voor onze hoge CO2 uitstoot… Maar je sluit een gaskraan af en je brengt een continent in paniek. Hier klopt iets niet.

Mobiele energie

Wat mankeert die energietransitie? De relatief lage en onvoorspelbare energieproductie is niet meteen het probleem. De Achillespees is de stockage van deze energie. Een superbatterij die voldoende energie kan opslaan als zon en wind zin hebben om hun beste beentje voor te zetten bijvoorbeeld. Maar batterijen leveren een pak minder Watt per kg dan olie, dat weer een pak minder Watt per kg levert dan uranium. En de beste chemici ter wereld gaan die pikorde niet veranderen.

We zitten in drie werelden. Een Li-ion type batterij wereld die nog gaat evolueren maar geen wonderen zal verrichten. Een chemische energie bron zoals petroleum, een product met hogere energiedensiteit (energie per kg) dan de Li-ion batterij. En de kernenergie sector, waarvan de brandstof een energiedensiteit heeft die helemaal comfortabel zit, maar die niet mobiel (‘portable’) kan ingezet worden. Enkel een duurzaam geproduceerde chemische energiebron zoals methanol, ethanol etc. die genoeg energie per kg levert, gemakkelijk transporteerbaar is, en dus bruikbaar is in zwaardere machines, ontbreekt volkomen.

Bio-brandstof?

Zowel duurzame energiebronnen als kerncentrales bieden de mogelijkheid om de geproduceerde elektrische energie om te zetten in chemische energie, namelijk in waterstofgas, en in kleine organische moleculen. Waterstofgas is momenteel de grote hoop van de energietransitie. Voor een chemicus is dit wat surrealistisch omdat het gas pas vloeibaar wordt bij -253 °C, geen al te hoge energiedensiteit heeft, en de productie ervan nog technologische vraagtekens kent. Veel logischer is het om te mikken naar een vloeibaar organisch chemisch product zoals methanol (brandalcohol) en analoge producten.

In principe kan zoiets chemisch worden aangemaakt via waterstof aangemaakt met zon-, wind- en kernenergie, en CO2 uit de lucht. Maar daar is nog veel wetenschappelijk/chemisch werk aan de winkel. Het chemisch grotere broertje van methanol, ethanol wordt nu aangemaakt via gisting van suikerriet of graan, zoals je het zou maken in bier. Andere bio-brandstof initiatieven, zelfs met genetisch gemodificeerde organismen, zijn verre toekomstmuziek en weinig natuurvriendelijk.

Einde Afrikaans regenwoud

Neen, op dit ogenblik hebben we geen echt geschikte chemische energiedrager die petroleum kan vervangen. Shell, Total, ExonMobil en anderen surfen mee op Poetins fossiele brandstof succesverhaal: de superwinsten stromen binnen. En het voorbeeld stimuleert andere landen en investeerders om nieuwe fossiele brandstof reserves aan te boren. Twee voorbeelden die de trend illustreren zijn Nigeria, en DRCongo. De helft van de bevolking is er jonger dan 14 jaar (bevolkingspyramiden). Logisch dat ze investeren in omzetting van gas naar kunstmest (ammoniak), en de producent van Afrikaanse kunstmest worden.

Naast kunstmest heb je ook omzetting van regenwoud naar landbouwgrond nodig om een bevolking te voeden waar 5 kinderen per vrouw de norm is. Nieuwe super concessies voor fossiele brandstof in DRCongo (Congolese petroleum) gaan westerse investeerders rijk maken, kunstmest productie opdrijven, en regenwoud snel omzetten naar landbouwgrond. Dit betekent het einde van het Afrikaanse regenwoud. Een vergelijkbaar verhaal biedt zich globaal aan.

Evenwicht met de natuur

Door al hun hoop en energie dogmatisch in te zetten op duurzame technologie gaan groene partijen precies dàt bereiken wat hun kiezers niet willen: destructie van de natuur. Hoe komt duurzame energie dan aan die hoera hype? Duurzame energie is een economische kaskraker, en dat is de grootste drijvende kracht achter de technologie: ‘a strategic business opportunity’ (zie supra). Belangrijke fysici en hun instellingen zoals de American Physical Society wijzen geregeld op het feit dat geen enkele wetenschapper momenteel weet hoe groot (of hoe klein) het effect van stijgende CO2 concentraties op temperatuur zal zijn (APS over CO2). Een aantal onder hen met grote kennis ter zake, houdt het bij een klein effect.

Spijtig dat wetenschappers en echte natuur kenners de niet-technologische oplossingen volkomen verdrongen hebben. Naast technologie, zijn populatie grootte en verbruik per individu de belangrijke factoren die ons evenwicht met de natuur moeten herstellen. Beide nemen sterk toe. Vooral stabilisatie van populatiegrootte past niet in het economisch/sociale wereldbeeld en als wetenschapper kost het nog altijd je carrière om daarop te wijzen.

Immigratiedruk

Welk evenement is er dan nodig om onverantwoorde populatiegroei een halt toe te roepen? De miserie van de jonge generatie in explosief groeiende regio’s? Een door de oorlog in Oekraïne versterkte toename van de honger in de wereld? Een pandemie? Neen. Zo empatisch reageert de meerderheid van homo sapiens niet. Wijzen op de destructie van de natuur? Ver van mijn bed show voor de meesten. Ver van dagelijkse bekommernissen.

Waar de mens wél gaat op reageren is de onhoudbare immigratiedruk die niemand nog onder controle heeft. Wie zijn controle over zijn levensomstandigheden verliest, wordt enorm gefrustreerd. Spijtig genoeg dus is het niet de toestand van de natuur, niet de onmenselijke omstandigheden waarin jongeren zich bevinden, maar onze energie en onze meer en meer oncontroleerbare overrompeling die frustraties opwekt.