Leef niet met leugens

Aleksandr Solzjenitsyn (1918-2008), dissident in de Sovjet-Unie, auteur van onder meer de Goelag Archipel en winnaar van de Nobelprijs literatuur 1970, publiceerde in februari 1974 een brief aan de Sovjetburgers: ‘Leef niet met leugens’. In de Sovjet-Unie was het onredelijk te verwachten dat de burgers ‘luidkeels de waarheid verkondigen, om hardop te zeggen wat we denken’, schrijft hij maar de schrijver stelt wel voor: ‘laten we tenminste weigeren om te zeggen wat we niet denken!’

‘Onze weg is: OM DE LEUGEN IN NIETS BEWUST TE ONDERSTEUNEN! Wanneer we hebben ingezien waar de grens van de leugen ligt (voor iedereen is ze op een andere manier zichtbaar) – terugwijken voor die besmettelijke grens! Niet de dode beenderen van de ideologie aan elkaar lijmen, niet de half vergane vodden aan elkaar naaien –  en we zullen versteld staan hoe snel en hulpeloos de leugen in verval raakt en hoe wat naakt hoort te zijn, naakt aan de wereld zal verschijnen.

Laat ons dus onze schuchterheid overwinnen en laat ieder kiezen: zal hij een welbewuste dienaar van de leugen blijven (natuurlijk niet omdat het in zijn aard ligt, maar om zijn gezin te voeden, om zijn kinderen op te voeden in de geest van de leugen!) of is voor hem de tijd gekomen een streep onder het verleden te zetten en een eerlijk mens te worden, de achting van zijn kinderen en tijdgenoten waard. En van die dag af zal hij:

• Voortaan geen enkele zin die naar zijn mening de waarheid verdraait nog schrijven, ondertekenen of publiceren;
• Een dergelijke zin noch in een privégesprek, noch voor een publiek, noch uit zichzelf, noch in opdracht, noch in de rol van politiek redenaar, leraar of opvoerder, noch in een toneelrol uitspreken;
• Als schilder, beeldhouwer, fotograaf, technicus of musicus geen enkele onware gedachte, geen enkele verminking van de waarheid die hij als zodanig herkent uitbeelden, begeleiden of door de radio uitzenden;
• Mondeling noch schriftelijk één enkel ‘leidend’ citaat aanhalen om iemand een genoegen te doen, om zich veilig te stellen, om succes te hebben in zijn werk, indien hij het niet volkomen eens is met de geciteerde gedachte of als ze geen betrekking heeft op de zaak;
• Zich niet laten dwingen om naar een demonstratie of een bijeenkomst te gaan als dat tegen zijn wens of wil is. Geen spandoek, geen leus in handen nemen of opheffen als hij het niet eens is met de tekst ervan;
• Zijn hand niet opsteken om voor een voorstel te stemmen als hij er niet oprecht mee sympathiseert; noch openlijk, noch in het geheim voor iemand stemmen die hij als onwaardig of dubieus beschouwt;
• Zich niet laten dwingen een vergadering bij te wonen, waarop een gedwongen, verminkte bespreking van een probleem te verwachten is;
• Direct een zitting, een vergadering, een voordracht, een toneel- of filmvoorstelling verlaten zodra hij leugens, ideologische onzin of schaamteloze propaganda te horen krijgt;
• Zich op geen enkele krant of geen enkel tijdschrift abonneren of deze kopen, waarin de informatie vervalst wordt en de werkelijke feiten verborgen worden gehouden…’

Toen, in februari 1974, waren zijn lezers in oost én west er van overtuigd dat Solzjenitsyn nadrukkelijk doelde op de wanpraktijken van het communisme in de USSR. Intussen hebben we misschien geleerd dat zijn oproep een veel universelere betekenis heeft.

<citaat uit ‘Open brief aan de sovjetleiders’, Solzjenitsyn, de boekerij, 1974, blz. 58-59>

<Vindt u dit artikel informatief? Misschien is het dan ook een goed idee om ons te steunen. Klik hier.>