Uitgerekend op de dag dat de Canon van Vlaanderen – met aandacht voor de vernederlandsing van de Gentse universiteit – werd voorgesteld, stuurde UGent een mail met als onderwerp ‘File to be completed for repayment of costs made / services done for Ghent University.’ De mail was eentalig Engels. Net zoals vele andere mails van UGent. 

KU Leuven is in hetzelfde bedje ziek. De hele procedure voor het verdedigen van een doctoraat verloopt in het Engels. Bijna al de mails die verband houden met wetenschappelijk onderzoek zijn eentalig Engels. En dat is ook het geval met het systeem voor de registratie van publicaties LIRIAS en de zogenaamde ‘Open Access’.

Ik reageer steevast met de vraag om een Nederlandstalige versie. Dan wijs ik erop dat ik geen rekening houd met eentalig Engelse officiële berichten van de KU Leuven. Die zijn immers onwettig. Artikel II.260 van de Codex Hoger Onderwijs bepaalt duidelijk dat de bestuurstaal in de hogescholen en universiteiten het Nederlands is. Als er al een antwoord komt, dan is het dat het ‘systeem’ het niet toelaat om automatisch gegenereerde mails in het Nederlands te versturen. Anders gezegd, het is de schuld van het ‘systeem’ en niet van de universiteit. In werkelijkheid is het gewoon goedkoper om die systemen eentalig Engels te maken.

Diversiteit: niet voor het Nederlands

Voor twee- of meertaligheid heeft men geen centen veil. Dat is best vreemd voor een universiteit die zoveel lippendienst bewijst aan ‘diversiteit’. Onder invloed van woke zijn de universiteiten hypersensitief voor de gevoeligheden van zelfs de kleinste minderheidsgroepen. Maar de gevoeligheid rond het gebruik van de eigen taal, die toch nog steeds sterk leeft in Vlaanderen, mag straffeloos worden genegeerd en geridiculiseerd.

Zeker, er zijn buitenlandse onderzoekers die moeite doen om Nederlands te leren. Maar dat is een minderheid. Ze worden daar ook niet echt toe gestimuleerd. De interne communicatie aan de universiteiten verloopt meer en meer in het Engels. De meeste Vlaamse collega’s schakelen gretig over naar het Engels. Je wordt scheef bekeken als je Nederlands blijft spreken tegen een buitenlandse onderzoeker. Het heeft zelfs iets van grensoverschrijdend gedrag.

Beheersing Nederlands steeds vrijblijvender

Enkel de docenten zijn decretaal verplicht om Nederlands te leren binnen vijf jaar na hun aanstelling. Die verplichting was vroeger nogal vrijblijvend, maar werd twee jaar geleden aangescherpt door minister van Onderwijs Ben Weyts. Dat wordt echter steeds meer ervaren als een pestmaatregel. ‘Als zowel het onderwijs als het onderzoek aan de universiteiten steeds verder verengelsen, waarom moeten die docenten dan nog Nederlands leren?’, is de redenering. Op een almaar Engelstaliger werkvloer zijn er ook weinig stimulansen om Nederlands te leren. Het schrappen van die verplichting staat dan ook hoog op het verlanglijstje van de universiteiten.

Op die manier hopen ze meer potentiële Nobelprijswinnaars aan te trekken en te stijgen op de internationale ranglijsten. Van vluchtelingen en migranten eisen we dat ze binnen de kortste keren Nederlands leren, en terecht. Maar dat geldt blijkbaar niet voor academici, al hoor je soms wel eens beweren dat die bovengemiddeld intelligent zijn.

Engels, Engels, alles Engels

Onlangs werd ik per mail uitgenodigd om eens over wetenschap te praten, in het Engels natuurlijk: Let’s talk science. Dat is een driedaags symposium over wetenschapscommunicatie, georganiseerd door alle Vlaamse universiteiten en vooral gericht op jonge onderzoekers en postdocs. Het is duidelijk niet de bedoeling dat die in het Nederlands communiceren over wetenschap. Want de website en alle communicatie rond dit initiatief zijn enkel in het Engels: www.letstalkscience.be.

Ik val al lang niet meer van mijn stoel. Van de Vlaamse universiteiten verwacht ik niets anders. Wat mij wel verraste is dat Let’s talk science wordt georganiseerd ‘with the support of the Flemish government’. De Vlaamse minister bevoegd voor wetenschapsbeleid is Jo Brouns. Blijkbaar ziet die er geen graten in om zulke louter in het Engels gepromote initiatieven te subsidiëren. Het kan toch niet zo moeilijk zijn om het gebruik van het Nederlands als voorwaarde te stellen voor het krijgen van Vlaamse subsidies? Wat Ben Weyts recent verklaarde in het Vlaams Parlement is kennelijk nog niet tot de volledige Vlaamse regering doorgedrongen: ‘Nederlands, Nederlands, Nederlands, overal, altijd.’