The Long #Con

België is een heel eenvoudig land: het is bezwendelen of bezwendeld worden. Inpakken of ingepakt worden. In dat zenuwslopende klimaat kan je maar beter leren van de beste. Amerikaanse ritselaars maken bij hun gesjoemel een interessant onderscheid: tussen de short con en de long con. Een korte ‘confidence trick’ duurt amper een paar minuten, en wil een kleine buit (zoals de inhoud van een portefeuille) binnenhalen. Een long con kan weken in beslag nemen, maar is wel gericht op het grote geld.

De formatie van 2014 stelt de Vlamingen voor de keuze: gaan we voor het kleine maar snelle gewin, of nemen we de tijd om op lange termijn de hoofdprijs binnen te halen? Het handhaven van communautaire eisen is hier het kortetermijnspel. Het vormen van een zo rechts mogelijke federale regering is het geduldige maar veel meer belovende spel. Want hoewel een (centrum)rechtse regering de communautaire agenda voor minstens vijf jaar naar Siberië zou verbannen, is diezelfde centrumrechtse formatie toch de beste garantie op de grote confederale hervorming.

De Franstaligen moeten eerst de nadelen van het Belgisch systeem leren kennen. Dat is de enige manier om hen het nut en de noodzaak van een grote confederale omslag te laten inzien. Je kan het de Franstaligen immers niet kwalijk nemen dat zij ‘demandeur de rien’ zijn. (Het federale) België heeft Franstalig België gedurende decennia uitstekend bediend. Waarom een systeem veranderen dat je al die jaren comfort heeft geboden? De Franstaligen zullen pas van gedacht veranderen als ze geconfronteerd worden met een federale regering waar zij niet aan het stuur zitten. Een regering die niet noodzakelijk een oogje dichtknijpt voor allerlei Waalse en Brusselse (wan)toestanden.

Ware confederalisten

Al wie verbaasd was door het drukbesproken PS-manoeuvre om vorige week snel de Waalse en Brusselse regeringen te vormen, heeft de voorbije decennia niet goed opgelet. Het is heus niet de eerste keer dat de Franstalige machtspartij bij uitstek zich laat opmerken als een confederale partij in denken en doen. Verschillende PS’ers, waaronder ook Elio Di Rupo, waren eind jaren 80 zelfs openlijk confederalistisch. De PS had er toen (niet toevallig) net een oppositiekuur opzitten, tegenover roomsblauwe regeringen zonder meerderheid aan Franstalige kant (de regeringen Martens-Gol).

Sinds 1988 heeft de PS onafgebroken deel uitgemaakt van de federale regering, die in de feiten vaak gedomineerd werd door het rode machtsblok uit Wallonië. Maar ook in die periode schrok de PS er nooit voor terug om Waalse belangen voor Belgische samenhang te plaatsen. Het meest sprekende voorbeeld is de brutale manier waarop de wapenwet werd geregionaliseerd in de zomer van 2003. Daarmee was de Vlaamse kritiek op het liberale exportbeleid van (onder meer) wapenfabrikant FN Herstal definitief van de baan. Tot op vandaag staat de bliksemactie van de paarse regering in 2003 te boek als zowat de snelste staatshervorming in de Belgische geschiedenis.

In deze zin is de PS een betrouwbare partij: je kan er altijd op vertrouwen dat ze eieren voor haar geld zal kiezen. Zodra het federale niveau in het nadeel van de PS functioneert, kiest de PS voor het niveau waar ze een stevige greep op behouden: het regionale niveau. Een (centrum)rechtse regering die vijf jaar lang zonder Franstalige meerderheid een zo rechts mogelijk beleid voert in het hele land, tot ver in de roodste baronieën, zou weleens de perfecte manier kunnen zijn om veel Franstaligen te laten inzien dat iedereen te winnen heeft bij ruime autonomie voor de deelstaten.

De hardliners in de N-VA-achterban zouden euforisch moeten zijn bij het vooruitzicht van een (centrum)rechtse regering zonder PS en zonder staatshervorming. Het biedt de kans om vijf jaar beleid te voeren in overeenstemming met de Vlaamse grondstroom, en tegelijk een draagvlak te bouwen voor een definitieve verankering van Waalse en Vlaamse autonomie. Het langetermijnspel vergt meer geduld en nog meer kunde, maar de beloning is vele malen groter.