Maakt N-VA Vivaldi kapot of wordt het omgekeerd?

Vivaldi heeft de N-VA niet nodig om tot stilstand te komen. Maar de N-VA heeft de Open Vld en de CD&V wel nodig om van de Vlaamse regering een succes te maken. En dan schiet ze zichzelf in de voet met het CST.

Wat met het CST?

Het is niet de eerste keer dat de N-VA in een pijnlijke spagaat terechtkomt. Vlaams hoor je wel eens de verzuchting dat de federale oppositie te weinig rekening houdt met de Vlaamse regering. Dat wordt nu op de spits gedreven in het debat over het CST. Binnen de partij lopen de spanningen op, tot in de partijraad. Uren discussie brachten de partijtop ertoe naar buiten te komen met een standpunt. Helaas misten ze de mogelijkheid er ook een duidelijk standpunt van te maken. De woorden enerzijds-anderzijds staan er niet in, maar de geest van die twee woorden doorwasemt het hele document.

Dat er N-VA’ers zijn die het CST verdedigen zorgt voor boze reacties. Dat er zijn die het CST verwerpen is voor anderen dan weer een steen des aanstoots. Trouwe twittersoldaten van de N-VA vielen hun partij openlijk af. In dit debat is het de voorzitter duidelijk niet gelukt de partij te verzamelen achter een sluitende synthese. De verdeeldheid blijft. Ze zijn er zich zo pijnlijk van bewust dat er geen N-VA’er te vinden was voor een weekend-interview. Ze hadden het te druk. De debatfiche is ook niet makkelijk te memoriseren.

Vlaamse regering

N-VA heeft die moeilijke situatie waarin ze verzeilde, gedeeltelijk te danken aan het systeem waarin het meedraait. Als je ‘participationist’ bent, kies je ervoor om deel te nemen aan het beleid, Vlaams en/of Belgisch om van binnenuit het systeem te veranderen. Dat is de richting die de N-VA heeft gekozen. Maar die richting loopt in deze tijd op haar limieten. Het systeem dreigt eerder de N-VA te veranderen dan dat de partij het systeem kan veranderen.

N-VA wordt zachtjes vermalen door het systeem. ‘Ik vertegenwoordig hier wel 60% van de bevolking’ zou een gefrustreerde Jan Jambon op het jongste overlegcomité gezegd hebben. Waarna hij met Federale, Waalse, Brusselse en Franstalige aanwezigen toch geminoriseerd werd. Het is waar de Vlaamse beweging altijd, Jambon incluis, voor gewaarschuwd heeft: de staatshervorming zorgt ervoor dat de Vlaamse meerderheid in België omgebogen wordt tot een minderheid. Ook een N-VA-minister president zit daarin vast. Geen ontsnappen aan.

Bart laat jan in de steek

Dan is er nog de keuze om via de Vlaamse regering oppositie te voeren tegen de federale… Met twee partijen in die Vlaamse regering die ook federaal besturen. Een strategie die fout moet aflopen. In een Belgische regering spelen achter de schermen de partijvoorzitters altijd een rol. Dat is ook zo in de Vlaamse Regering. De partijvoorzitter behoudt het helikopterzicht en coördineert wat de ministers in de verschillende regeringen doen. Voor het welslagen van een regering is dus regelmatig overleg tussen die voorzitters een troef.

Net daar laat Bart De Wever Jan Jambon in de steek. De Wever heeft zich als een verongelijkt jongetje te ver geëngageerd in zijn openlijke afkeer van Vlaams coalitiepartner Open Vld. Voor het welslagen van het project op lange termijn is dat niet slim. Als De Wever wil dat deze Vlaamse regering er in de tweede helft van de legislatuur nog iets van bakt, heeft hij Egbert Lachaert nodig. Of hij dat leuk vindt of niet. Jan Jambon mag dan vele gebreken hebben, hij is niet alleen verantwoordelijk voor de problemen in zijn Vlaamse Regering.

Vivaldi kan het niet

Zo geeft de N-VA een heel belabberde indruk. Openlijk verdeeld en onmachtig als grootste Vlaamse regeringspartij. Niet in staat om Vlaams het verschil te maken met Vivaldi. Dat is op zich al een hele prestatie. Vivaldi is niet verder gekomen dan de gezwollen retoriek van de regeerverklaring. Ze loopt vast in politieke verdeeldheid bij elk belangrijk punt. De deelnemende partijen hebben geen oppositie nodig om zichzelf in de vernieling te rijden.

Tekenend is de aanslepende discussie over de korting op de energierekening. Of de pensioenhervorming. Het blijft een anti-N-VA-regering, maar dat blijkt als cement niet genoeg om te besturen. Het is een aangekondigde ondergang. Vivaldi verwordt tot een zittende regering in lopende zaken. Meer dan op de winkel passen zit er niet in. Maar de winkel draait met verlies, de schulden stapelen zich op, er moet dringend structureel ingegrepen worden.

België werkt niet

Deze Vivaldiregering was de laatste kans om aan te tonen dat België werkt. Dat was met zoveel woorden ook de bedoeling bij haar aantreden. Maar ze toont net aan dat het niet meer gaat. Het Belgische systeem draait vast, beslissen kan niet meer en voor ‘rustige vastheid’ is het te laat.

Ondertussen maken de partijen zich op voor een nieuw rondje staatshervorming. Overal zijn denkoefeningen bezig. Elke partij positioneert zich. Als we niet opletten komt er een zevende staatshervorming in de trant van de vorige. Eén die een mooi compromis lijkt voor wie aan tafel zat, maar in de werkelijkheid niets oplost.

Nu!

Dat is de werkelijke inzet van de volgende federale verkiezingen. Het was altijd hét project van de N-VA: een nieuw – confederaal – België. Daar was het allemaal om te doen al die tijd. Wachten en toeslaan op het juiste moment. Dat moment lijkt nu, de tijd is rijp en het geld is op. Maar het moment zou N-VA wel eens kunnen ontglippen.

De N-VA zal zich moeten herpakken als ze op de eerste rij wil staan na de verkiezingen van 2024 (of vroeger). Als ze als grote partij mee België en Vlaanderen in een andere plooi wil leggen. Misschien moet ze dat voor ogen houden en de voorzichtige enerzijds-anderzijds afleggen. Geen tsjeef meer spelen, maar opnieuw N-VA zijn.

Met twee sterke V-Partijen hebben we meer kans om echt een verschil te maken na 2024. En voor het overige ben ik ervan overtuigd dat dat CST zo snel mogelijk moet verdwijnen.