Manipulatie in Catalaanse verkiezingen

U las eerder op Doorbraak hoe het spel hard gespeeld wordt in aanloop naar de Catalaanse verkiezingen zondag. In Spanje worden verkiezingscampagnes nooit erg netjes gespeeld, maar nu lijken democratische minimumstandaarden overschreden te worden. Een overzicht. 

Stemmen vanuit het buitenland

Sinds de economische crisis zijn heel veel Spanjaarden, vooral hoger opgeleiden, uit noodzaak naar het buitenland getrokken. Een astronomische jeugdwerkloosheid schommelend rond de 50% en een startersloon van netto 600 à 800 euro  bieden geen perspectief. Spanje telt zo bijna twee miljoen ingeschrevenen in het buitenland, voor Catalonië gaat het om meer dan 300.000. Een belangrijk en potentieel invloedrijk kiespubliek. Zij hebben allen – in theorie – stremrecht. Sinds de hervorming van de kieswetgeving in 2011, is de participatie van 30-35 % gedaald naar minder dan vijf procent. Kafkaiaanse en lange bureaucratische procedures hebben ervoor gezorgd dat velen afhaken of niet voldoen aan de vereisten of vooropgestelde termijnen. Hoewel dit al jaren wordt aangeklaagd, weigeren zowel PP als PSOE deze wet te veranderen. Zij hebben hier immers geen baat bij: de stem in het buitenland is hoofdzakelijk een proteststem. In het geval van de Catalanen, is de stem overwegend pro-onafhankelijkheid. Hoewel de Catalanen zich organiseerden, hebben velen na drie weken sinds het einde van de termijn nog steeds geen mogelijkheid gekregen om te stemmen via post, waardoor ze verplicht zijn zich te verplaatsen naar de ambassades of zelfs naar Catalonië. Duidelijk is dat de Spaanse overheid stokken in de wielen steekt om het uitoefenen van het kiesrecht van de Catalanen in het buitenland te bemoeilijken. 

Angstcampagne

De conservatieve Partido Popular (PP), maar ook andere Spaanse partijen, gaven voor voldongen dat de Catalanen hun Spaanse nationaliteit en het Europese burgerschap zouden verliezen en dat de uitkering van pensioenen niet meer verzekerd zou zijn. Sinds jaren gebruikt men deze valse argumenten om – fragiele – kiezers angst aan te jagen. Vanuit de Spaanse media kwam hier nooit een kritisch geluid tegen, tot dinsdag. Toen waagde een radiojournalist het Rajoy tegen te spreken: de Spaanse grondwet waarborgt de nationaliteit van ieder geboren als Spanjaard, en aldus ook het Europese burgerschap. Rajoy stond er met open mond naar te kijken en maakte zich belachelijk. Dé uitschuiver van de verkiezingscampagne maakte een hele furore los op de sociale media. ’s Anderendaags werd dit door de Spaanse pers doodgezwegen. Dat Spanje de wettelijke verplichting heeft ieder die hier legaal werkt –van eender welke nationaliteit- en dus bijdraagt aan de sociale zekerheid, een pensioen uit te keren, vond ook zijn weg niet naar de Spaanse pers. Erger nog, velen pakten uit met andere leugens. 

Europese Commissie publiceert vervalste mededeling

De dag na Rajoy’s uitschuiver, publiceerde de krant ABC paginagroot een officiële mededeling van de Europese Commissie. In een alinea bevestigde de Europese Commissie dat de territoriale integriteit van een staat enkel kan bepaald worden door de nationale grondwet en niet door een beslissing van een regionaal parlement. Het nieuws van de dag, gebruikt door alle media en door Spaanse politici tegen de pro-onafhankelijkheidspartijen. Alleen, het was een vervalsing. Er waren twee versies: een Engelstalige en Spaanstalige, waarbij de Spaanstalige zichtbaar gemanipuleerd was. De Commissie zag zich genoodzaakt deze officiële mededeling in te trekken. Zelfs haar woordvoerster, Mina Andreeva, moest naar buiten komen. Zij verontschuldigde zich voor deze ‘vergissing’. Dat de Europese Commissie deze doelbewuste manipulatie vanuit haar personeel, om electorale redenen en vier dagen voor een cruciale verkiezingen, afdoet als een vergissing, is dan weer ongelooflijk. Opnieuw doet dit sterk denken aan opgezet spel vanuit de politiek in naue samenwerking met bevriende media.

Ook nu schreef de Spaanse pers dit weg in een uithoek, waar de verklaring van mevrouw Andreeva nog afgewaterd werd en de manipulatie zelfs herhaald werd als een ‘feitelijk gegeven’. Zo gaat de Spaanse pers door met het doelbewust manipuleren van kiezers. 

Etnische tweedracht zaaien

Wat opvalt, is dat het de unionistische partijen zijn die inspelen op etnische verdeling. Zij hitsen de Spaanstaligen op in Catalonië om hun afkomst niet te verloochenen en verklaren keer op keer dat het Spaans in Catalonië onderdrukt en vervolg wordt. De geschiedenis en huidige situatie kennende van de Catalaanse taal, is dit feitelijk niet waar. Op de metro werden in migrantenwijken anonieme vlugbriefjes verspreid: ‘Pas op! In een onafhankelijk Catalonië zullen talen buiten het Catalaans verboden zijn en beboet worden’. De situatie van het Catalaans is nog ver van genormaliseerd in Catalonië, en toch gebruikt men dit als wapen. Een PP-kandidaat liet zich zelfs ontvallen dat Latijns-Amerikanen zich moeten scharen achter Spanje, aangezien de – Catalaanse – moslims in tegenstelling tot hen, de Spaanse waarden niet zouden delen. Zelfs xenofobie lijkt goed te zijn om ‘Spaanse’ stemmen te vergaren. 

Electorale commissie

De Spaanse electorale commissie verplichtte de Catalaanse radio en televisie om na de uitzending van de Catalaanse nationale feestdag op 11 september, een uitzending op hetzelfde moment op een zondag te herhalen, maar dan met uitzendingen van unionistische partijen. Hoewel de manifestatie van 11 september niet partijpolitiek gemotiveerd is, kan je nog zeggen dat deze inderdaad politiek getint is. Maar de Commissie gaf ook aan ‘Catalunya Sí que es pot’ zendtijd (ecosocialisten die zich niet willen uitspreken over onafhankelijkheid), terwijl verschillende van zijn mandatarissen mee stapten in de manifestatie. 

Diezelfde commissie weigerde de vraag van de Catalaanse regering om de administratieve termijnen voor stemmen in het buitenland te verlengen voor de Catalanen, maar stond deze wel toe aan het Spaanse ministerie van Defensie voor de Spaanse militairen in het buitenland. Twee maten en gewichten. 

Als je als buitenstaander de verkiezingen en campagne volgt in Catalonië, kan je maar één conclusie trekken: dit is een voor het democratische Spanje ronduit smerige campagne. Het bovenstaande overzicht is dan ook maar een klein en onvolledig overzicht van de manipulaties. Internationale waarnemers zullen op 27 september meer dan nodig zijn.

Foto: (c) Reporters