Marrakesh, of het voortschrijdend inzicht

Je kunt er naar het schijnt lekker eten op dat Plein des Doods (Djemaa el Fna) waar vroeger de executies werden uitgevoerd en waar in 2011 een terreuraanslag met 15 doden te noteren viel. Marrakesh bleef ook na deze bloedige doortocht van moslimextremisten een toeristische topbestemming, en zo’n beetje het mondaine uithangbord van het koninkrijk Marokko waar de Islam nog altijd de officiële staatsgodsdienst is.

Trojaanse paarden

Maar nu roept de naam bij het grote publiek nog veel meer op. Hectoliters digitale en andere inkt zijn er ondertussen gevloeid, ook in dit magazine, over het naar deze stad genoemde VN-protocol, genaamd Global Compact for Safe, Orderly and Regular Migration, kortweg migratiepact. Een initiatief om orde op zaken te stellen wat betreft de wereldwijde migratiestromen. Maar waarbij achteraf bleek dat het de deur openzet voor massamigratie (o.m. via gezinshereniging) en het open-grenzen-principe betonneert, ook al is de tekst zogezegd niet bindend. Het protocol bevat dus wel wat Trojaanse paarden waar juristen zich in lengte van dagen nog het hoofd over kunnen breken. Voor de details verwijs ik naar de verschillende Doorbraak-artikels hierover, sommige heel helder en gedetailleerd.

Het protocol was bedoeld als een drietrapsraket: de tekst is geredigeerd in de besloten VN-cenakels te New-York, daarna zou hij met de nodige luister en praal en vooral veel VIPS bezegeld worden op een conferentie in Marrakesh (volgende week dus), om tenslotte begin 2019 officieel gestemd te worden bij 2/3 meerderheid op de algemene VN-vergadering in New-York, mooie cirkel.

Maar ondertussen heeft er zich een domino-effect ontwikkeld, noem het maar een effect van voortschrijdend inzicht, waarbij eerst de VS afhaakten in december 2017, toen de onderhandelingen nog volop aan de gang waren. Kort na het finaliseren van de tekst, in juli 2018, verklaarden Hongarije en Australië het pact niet te zullen tekenen. In de herfst volgden  Oostenrijk, Tsjechië, Polen en Bulgarije. En onlangs hielden ook Israël en Estland het voor bekeken. Het lijkt erop dat er nogal wat hotelkamers zullen leeg blijven in Marrakesh op 10 en 11 december, want ook landen als Italië en Zwitserland zullen hun kat sturen, terwijl bijvoorbeeld Kroatië beleefdheidshalve een paar lagere klerken zal afvaardigen.

En dan zitten we in België. Doordat de N-VA als regeringspartij nu dwars ligt over een tekst die in juli van dit jaar al door 192 VN-lidstaten, waaronder uiteraard België, was goedgekeurd, en waarover de staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken ook zijn zegen had gegeven, dreigt er een regeringscrisis. En jawel, de andere regeringspartijen hebben een punt: voorbehoud maken doe je tijdens onderhandelingen, niet als die zijn afgerond en men nattigheid begint te voelen bij de publieke opinie. Maar waarom heeft het zolang geduurd voor het openbaar debat hierover startte en het protocol in de media aan bod kwam?

Een aanbeveling tot censuur

Reporters

Het halfrond van de VN te New-York

Ten eerste is de zaak een schoolvoorbeeld van ontransparante onderhandelingsprocedures en semi-geheime cenakelpolitiek op internationaal vlak. Heel de tekst is een product van de VN-bureaucratie, sinds 2015 geassisteerd door topambtenaren van de verschillende landen bevoegd op het vlak van migratie, waaronder ook het Francken-personeel. En onder het toeziend oog van een rist NGO’s. Het is een traag schrijfproces en bevat wollige passages, typerend voor de VN, als ‘Migratie kan een bron van welvaart, innovatie en duurzame ontwikkeling in onze geglobaliseerde wereld betekenen’, maar geleidelijk aan sluipen er ook meer concrete visies in rond bijvoorbeeld gezinshereniging en het recht op migratie.

De VN-administratie legde het sluw aan boord: het was van meet af aan uitdrukkelijk de bedoeling om hier zo min mogelijk ruchtbaarheid aan te geven, en als het ware een strategie van sluipende besluitvorming te ontwikkelen, terwijl anderzijds beleidsfiguren het pad moesten effenen voor een positief onthaal bij de publieke opinie. Op 19 september 2016 geeft onze staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken in het halfrond van de Verenigde Naties een speech waarin hij zich achter het protocol en zijn inhoud schaart. Applaus op alle banken.

Het opmerkelijke is alleszins dat de verzamelde pers niks in de gaten heeft, en zich vooral verkijkt op het geruzie binnen de EU over migratie en asiel. Laat staan onze Vlaamse kwaliteitsmedia: die weten helemaal nergens van. Ondanks het gedaas over onderzoeksjournalistiek, verwacht het onverwachte en meer zalm, is de vriendschap tussen Kim Kardashian en Paris Hilton voorlopig belangrijker. Of wisten ze het wel en heerste er een soort omerta, teneinde de VN-strategie van discretie niet te hypothekeren? Want de tekst van het verdrag bevat o.m. een merkwaardige passage over de rol die de media moeten spelen als pro-migratie-hefbomen, en een dwingend advies aan de overheden om ‘racistische en xenofobe’ (lees: migratiekritische) persgeluiden te muilkorven (artikel 33c). Een aanbeveling tot censuur als het ware.

Ondertussen in de studiedienst(en)

Reporters

Hendrik Vuye en Veerle Wouters

Politiek bewoog er sinds 2015, het begin van de onderhandelingen in New-York, ook heel weinig. Zelfs op het moment dat, eind 2017, Trump besluit de stekker eruit te trekken, vindt niemand in Europa, ook niet bij de rechtse partijen, dat die tekst eens nader moet bekeken worden en wat de gevolgen kunnen zijn voor de nationale migratiepolitiek. Ook van bijvoorbeeld het Vlaams Belang op dat moment geen nieuws, van de N-VA helemaal niet, zie verder.

Ere wie ere toekomt: op 15 mei 2018 trekken Hendrik Vuye en Veerle Wouters op hun blog aan de alarmbel, dat moet zo ongeveer het eerste kritische geluid geweest zijn in Vlaanderen en België over de kwestie. Dat was naar aanleiding van een gelijkaardig migratieverdrag begin mei in hetzelfde Marrakesh, nota bene onder Belgisch voorzitterschap, waar Theo Francken, Jan Jambon en Didier Reynders present tekenden. Twee parlementsleden zonder partijstructuur en zonder studiedienst, die eindelijk lezen wat er staat, het geeft te denken. Op 22 mei wordt VB-voorzitter Tom Van Grieken wakker en kopiëert het Vuye-artikel bijna letterlijk in Doorbraak.

Op VRT-News (22/6/2018) kronkelt Elise Schroons  zich in alle mogelijke bochten om te verklaren waarom de VRT nooit met één woord repte over dat protocol-in-wording. Schroons hield het bij de uitleg dat de tekst ‘te vaag’ was. Tja, dat is ook de uitleg waarmee Theo Francken zich er later probeert uit te praten. En ook voor de VRT geldt dezelfde conclusie: ofwel spreken we hier van grove nonchalance, ofwel van bewust achterhouden van informatie. Kies maar tussen de pest en de cholera.

Maar het duurt nog tot diep in de herfst voor de N-VA voelt dat er een probleem is. De partij met veruit de grootste studiedienst, wat richten al die door ons via dotaties betaalde broekverslijters daar eigenlijk uit? Of mogen we toch stellen dat de partijtop heel goed op de hoogte was, maar pas de noodzaak van een bocht overwoog toen aartsvijand VB dreigde te scoren met de kwestie, een half jaar voor nog maar eens de moeder van alle verkiezingen?

Vandaag is het publiek debat volop aan de gang, beter laat dan nooit, een week voor de 10-urenmis van Marrakesh. Vandaag heeft ongeveer heel het leger van columnisten en opiniemakers, van uiterst links tot uiterst rechts, ondertussen over het pact zijn of haar licht laten schijnen, de ene al wat grondiger en met meer kennis van zaken dan de andere. Maar allen hebben ze één punt gemeen: het is mosterd na de maaltijd, en men had de kat de bel moeten aanbinden tussen 2015 en 2017, toen ze in New-York aan het bedisselen waren, niet eind 2018. Nalatige (of bewust zwijgende) media en luie rechterzijde, zo kan men het samenvatten.

Men kan van Donald Trump veel beweren, maar niet dat hij zit te dutten op zijn presidentiële stoel. Dat het Vlaams Belang uit het warm en koud blazen van de N-VA electoraal winst zal halen, staat buiten kijf. Strategie is als zout in de soep: teveel ervan kan alles verpesten.