Mediawatcher (april 2011)

Ellende die ontspruit uit hoog opgestapeld menselijk leed en lijden, verdraagt nu eenmaal moeilijk een kritische blik. Media weten maar al te goed dat er geen efficiënter beschermend omhulsel tegen mediakritiek bestaat dan emotionele exploitatie.

Media proberen soms de indruk te wekken dat ze zorgvuldig reflecteren over de dosering van gevoelens en dagelijks waken over het evenwicht tussen informatie en emotie, maar ik vermoed dat bij de selectie en de bewerking van nieuws vooral die factoren spelen die Leo Neels enkele weken geleden in Knack opsomde: ‘de buik en ingewanden, de emo en de ongeremde zoektocht naar onzin, publiek en kassa’.

Weken na de feiten vangt Vlaanderen via reportages als Goedele op dinsdag en de bladen nog altijd de emotionele naschokken op van het overlijden van Marie-Rose Morel.

Het koele RTBf-verslag over haar uitvaartplechtigheid zorgde in Vlaanderen meteen voor een opstoot van verontwaardiging, veroorzaakt door de slordige, onderkoelde politieke bril waarmee de RTBf berichtte over de ginder overigens volstrekt onbekende gewezen politica van Vlaams Belang.

De populaire krant Het Laatste Nieuws diende de RTBf prompt van een al even tactloos antwoord: ‘Walen misbruiken dood Morel’.

De storm van verontwaardiging die na de RTBf-uitzending in Vlaanderen opstak, verdreef echter meteen ook een flink deel van de zelfkritiek bij de Vlaamse media. Het gros van de journalisten koesterde Marie-Rose Morel immers als aantrekkelijke, veelzijdige mediaverschijning.

Het is naïef om te denken dat de dramatisering en buitensporige media-aandacht voor haar lief en leed werden ingegeven door medeleven. Mediabedrijven en redacties werken nu eenmaal niet op zulke compassionele basis.

Na het celebrity- en emobad waarin de politica regelmatig werd ondergedompeld, kon er echter enkel naar valse motieven en voorbeeldfuncties worden gegrepen om de voyeuristische mediahonger te vergoelijken. Dat hoofdzakelijk mercantiele drijfveren hierbij een rol speelden, zal geen enkel medium toegeven, maar de empathische, medelevende, berichtgeving maakte wel dat er in de politieke beschouwingen bij haar overlijden met schroom werd bericht en behoedzaam op eieren werd gelopen. Feitelijke analyses en kritische kanttekeningen dreigden meteen te worden verketterd als respectloze journalistieke wandaden.

Het maakt nog maar eens duidelijk dat binnen de journalistiek emoties en informatie elkaar moeilijk verdragen en daarom best strikt gescheiden blijven. Zowel bij grootschalige rampen als bij menselijke drama’s leidt ‘medialijden’ doorgaans snel tot desinformatie.