JavaScript is required for this website to work.
Media

Mediawetten om bij te huilen

Standpunt

Daniël Walraeve22/5/2013Leestijd 5 minuten

Dit zou de week van de rusthuisschande moeten zijn. Het was maar terecht en logisch als al onze woede en verontwaardiging zich deze week zou richten op de mensonterende mistoestanden in sommige private rusthuizen, want de waarde van een samenleving valt af te lezen aan hoe we omgaan met onze ouderen. Hoe kan het toch dat er geen groot maatschappelijk debat aan de gang is over het schandaal dat Het Laatste Nieuws aan het licht bracht [http://www.hln.be/hln/nl/39/Lekker-Eten/article/detail/1635385/2013/05/18/Eten-bejaarde-mag-4-euro-per-dag-kosten.dhtml]? Daniël Walraeve vond een antwoord op Twitter.

Aangeboden door de abonnees van Doorbraak

Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.

Ik neem ook een abonnement

Wat is ‘nieuws’ ? Studenten journalistiek krijgen ingepeperd dat nieuws datgene is wat afwijkt van het bekende, alles wat ongewoon of onverwacht is.  Groot of klein nieuws: dat hangt af van hoe actueel het is, hoe groot de gevolgen zijn, hoe nabij het is, hoe groot de omvang is en welke snaar het raakt. Tot zover de theorie. In de praktijk spelen ook kleinzielige mediawetten en irrelevante concurrentieposities hun schandelijke rol.

Chef-politiek Peter De Roover maakte zich dit weekend behoorlijk druk om de gebrekkige aandacht voor de rusthuisschandalen die Het Laatste Nieuws aan het licht bracht. Van de talloze columnisten en commentaarschrijvers die ons medialandschap ‘rijk’ is, viel schokkend weinig verontwaardiging te horen over maaltijden die toch niet te veel mogen kosten en pampers die vooraleer ververst ook niet te leeg mogen zijn.  Helaas, de verhoopte Pinksterbegeestering bleef uit. Ook na het lange weekend geen roepende koppen, geen gloedvolle columns, geen paginagrote verhalen over de mensonterende omstandigheden waarin sommige private rustoorden hun bewoners laten vegeteren. Waren de feiten die Het Laatste Nieuws naar voor bracht dan al algemeen bekend? Is de omvang van dit schandaal te klein? Zijn de gevolgen te verwaarlozen? Raakt dit echt bij geen enkele (kwaliteits)krant een gevoelige snaar?

Een conversatie op twitter, gisterennamiddag begonnen en lopend tot ’s avonds, werpt een ander licht op dit schrijnende gat in de berichtgeving. Uit een virtueel gesprek tussen Peter De Roover, politicoloog Carl Devos, De Standaard-redacteur Joël De Ceulaer, politicoloog Dave Sinardet, N-VA-Kamerlid (bovendien gewezen VRT-hoofdredacteur) Siegfried Bracke en VRT-journalist Ivan De Vadder bleek duidelijk dat een paar vreemde kronkels in het mediadenken beletten dat het rusthuisschandaal het brede maatschappelijke debat krijgt dat het verdient. Devos merkte op dat media het verhaal van een ander vaak gewoon negeren, precies omdat het van een ander komt. De Ceulaer gaf met enige spijt toe dat kranten een verhaal veelal pas overnemen van een concurrent wanneer de politiek of de televisie er aandacht aan geven. Bracke vulde dan weer aan dat de nieuwsgaring van de VRT-nieuwsdienst ondanks grote redacties traditioneel vrij beperkt is. Ivan De Vadder blijkt zich bij die mediawetmatigheid wel eens eenzaam te voelen. Zo beseffen deze betrokkenen dat het mis loopt maar kijkt iedereen ( noodgedwongen wellicht) naar iemand anders: het nieuws is er, maar het oppikken mag niet – dat zou teveel reclame zijn voor een concurrent.

Vergeet alle mooie woorden over intrinsieke nieuwswaarde, vergeet ook het hele discours over de media als maatschappelijke waakhond, vergeet zelfs de befaamde journalistieke verslaving aan het nieuws en aan het verhaal. In werkelijkheid bepalen kleingeestige overwegingen wat een mediastorm wordt en wat niet. Commentaarstukken mogen schande schrijven slechts in zoverre het de concurrentiepositie van de krant niet in gevaar brengt. Liever zwijgen over een godgeklaagd schandaal met onze eigen ouderen als machteloos slachtoffer dan ere geven aan wie ere toekomt.

Doorbraak wil dit heilloze mediadenken doorbreken. Omdat een schandaal niet minder zwaarwichtig wordt wanneer een concurrent het aanklaagt. Omdat kleinmenselijke berekeningen niet mogen bepalen wat nieuws wordt en wat niet. Sinds het begin van dit stuk viel al meerdere malen een verwijzing naar Het Laatste Nieuws.  Waarom niet? Het is de grootste krant van Vlaanderen die de voorbije dagen als enige dagblad spraakmakende onderzoeksjournalistiek bracht.

De conclusie van dit alles? Ten eerste dat de waarheid soms voor het rapen ligt op de plaats waar je die het minste verwacht: op Twitter.  Ten tweede: dat de kritiek van PEN Vlaanderen misschien te snel van de hand is gewezen.  Een paar weken geleden pleitte deze auteursvereniging voor een heropwaardering van onderzoeksjournalistiek, voor een ontsnappen aan het marktdenken. De manier waarop het rusthuisschandaal wordt doodgezwegen door concurrenten doet vermoeden dat die jongens en meisjes van PEN misschien ook weer niet zo gek waren. Onderzoeksjournalistiek kan maar bloeien wanneer het ook de brandstof mag zijn van een maatschappelijk debat. Nu wordt onderzoeksjournalistiek blijkbaar vooral bekeken als een paradepaardje: een diepgravende reeks van een concurrent aandacht geven, is dan hetzelfde als je eigen ruiten ingooien. Het spel van onderlinge concurrentie bepaalt welke stellingen worden ingenomen en welke niet. Benieuwd of verkoopcijfers en journalistieke uitstraling over enkele jaren nog zo belangrijk zullen lijken, wanneer de pamper voor de helft vol zit en er niemand is die hem vervangt.  

 

BIJLAGE:

Als bijlage reconstrueren we de tweet-discussie:

Carl Devos opende, rond 16 uur, met:

benieuwd naar de politieke reactie (geen steekvlam) op de spraakmakende reeks in #HLN over de rusthuizen. Voer voor verkprogr voor 2014.

Peter De Roover reageerde met verwijzing naar zijn commentaar voor Doorbraak in het weekeinde:

@devoscarl Juist, maar zwakke respons rest pers intussen toch al schandalig. http://www.doorbraak.be/nl/nieuws/tweederde-meerderheid-pamper …

Carl Devos weer:

@PeterDeRoover1 mss komt het nog? Media hebben eigen wetten, oa over omgang met nieuws dat door ander is gemaakt (soms dat het gn nieuws is)

Waarop Peter De Roover:

@devoscarl nochtans thema’s genoeg waar ze zich collectief op storten Nu weekeinde om verhaal zelf aan te vullen Stilzwijgen in deze gênant

Joël De Ceulaer mengt zich in het gesprek:

@PeterDeRoover1 @devoscarl Andere media storten zich pas op andermans verhaal als (1) tv erop springt, of (2) politiek iets doet.

Peter De Roover reageert:

@jdceulaer @devoscarl Blijft nog de vaststelling dat de televisie het verhaal niet heeft opgepikt.

en Carl Devos:

@jdceulaer @PeterDeRoover1 eerlijk van je, Joël. Dus wachten op tv en/of pol. Als die dan op jullie wachten …

Waarop Dave Sinardet verwijst naar de nieuwe baseline van ‘De Standaard’:

@jdceulaer @PeterDeRoover1 @devoscarl Interessant. Maar wat dan met kranten die als baseline ‘verwacht het onverwachte’ hebben? 🙂

Joël De Ceulaer verduidelijkt:

@devoscarl @PeterDeRoover1 Voor alle duidelijkheid: ik doe een waarneming, ik zeg niet dat ik dat mechanisme goedkeur.

Carl Devos stelt vast:

@jdceulaer @PeterDeRoover1 uiteraard, waarneming of vaststelling is geen goedkeuren. Maar niet iedereen durft dat eerste zo duidelijk doen.

En gaat verder:

@DaveSinardet @jdceulaer @PeterDeRoover1 misschien is een baseline ook maar een baseline?

Daarop Dave Sinardet:

@devoscarl @jdceulaer @PeterDeRoover1 Echt? Weer een illusie armer. 😉 Dan moeten we er iemand van tv of politiek bij halen. Hallo, twitter?

Siegfried Bracke komt nu ook tussen:

@DaveSinardet eigen garing radio/tv is nogal beperkt, ondanks grote vrt-redacties Cirkel is dus rond @devoscarl @jdceulaer @PeterDeRoover1

Dave Sinardet weer:

@sthbracke Interessant inzicht uit uw vorige werksfeer. Maar is dit ook geen voer voor een Kamerlid? @devoscarl @jdceulaer @PeterDeRoover1

Carl Devos:

@DaveSinardet @sthbracke @jdceulaer @PeterDeRoover1 als een krant het oppikt? Enz… Als iedereen naar iedereen blijft kijken: staarpolitiek

Peter De Roover:

@devoscarl @DaveSinardet @sthbracke @jdceulaer Goed dat we zo’n vrijbuiter als @red_doorbraak nog hebben. 😉

En Siegfried Bracke (op Devos):

@devoscarl @DaveSinardet @sthbracke @jdceulaer @PeterDeRoover1 én vaak ook denkvernauwing

Nu komt Ivan De Vadder in het verhaal als reactie op Brackes eerste tussenkomst (@DaveSinardet eigen garing radio/tv is nogal beperkt, ondanks grote vrt-redacties Cirkel is dus rond @devoscarl @jdceulaer @PeterDeRoover1)

@sthbracke @DaveSinardet @devoscarl @jdceulaer @PeterDeRoover1 jarenlang de cirkel proberen te doorbreken, weiger me daar bij neer te leggen

Carl Devos leeft mee:

@vadderiVRT @sthbracke @DaveSinardet @jdceulaer @PeterDeRoover1 Mooi, maar ben je dan te eenzaam in je strijd?

Ivan De Vadder bevestigt:

@devoscarl @sthbracke @DaveSinardet @jdceulaer @PeterDeRoover1 zo voelt het vaak

Carl Devos doet nog een suggestie:

@vadderiVRT @sthbracke @DaveSinardet @jdceulaer @PeterDeRoover1 vraagt om een goed gesprek onder journalisten en redacties, of is dat naïef?

De geboren scepticus Joël De Ceulaer:

@devoscarl @vadderiVRT @sthbracke @DaveSinardet @PeterDeRoover1 veel naïever wordt het vandaag niet meer 😉

Waarop Carl Devos toch met met een sprankel hoop afsloot, niet zo ver meer van middernacht:

Bovenkant formulier

@jdceulaer @vadderiVRT @sthbracke @DaveSinardet @PeterDeRoover1 ik vreesde het al. Al is de dag nog niet om.

En ter afsluiting toch nog deze:

@nickB_VL

VTM bracht dit wel. Mr zowel HLN als VTM VMMA, zekers? 

 

<goed artikel? Misschien ook een goed idee om ons te steunen. Klik hier.>

 

Daniël Walraeve (1988)  is het pseudoniem van een brave historicus die eigenlijk maar één onhebbelijk trekje heeft: hij is een onverbeterlijke consument van traditionele media. Elke dag leest hij zowat alle kranten en elke dag wordt hij dan weer vreselijk boos om een of ander editoriaal of ander naïef opiniestuk. Hij kan er zelf echt niets aan doen, tenzij er af en toe een stukje over plegen voor Doorbraak. Stokpaardjes zijn ideologie, identiteit en samenleven. 

Commentaren en reacties