Het is niet uit de lucht. Onderwijs is weer voor even hot en sexy. Scholen in Brussel die dreigen te sluiten omdat er niet genoeg leraars te vinden zijn. Scholieren in Vlaanderen, die lesuur na lesuur in de studie dienen door te brengen, maar die in het beste geval met de vingers zitten te draaien omdat er simpelweg geen leerkrachten zijn die hen van taken of opdrachten kunnen voorzien. Tragiek van een aangekondigd probleem.

Gelukkig kon Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) tijdens het actualiteitsdebat op woensdag 20 oktober in het Vlaams parlement plots tien maatregelen aankondigen om dat vermaledijde tekort de wereld uit te helpen. Fijn om te vernemen dat onze minister daadkrachtig kan zijn. Enkel jammer natuurlijk dat hij enkele jaren te laat komt. En o ja, ook jammer dat tussen droom en daadkracht enkele praktische bezwaren in de weg staan.

Zijinstromers als wondermiddel

De beruchte zijinstromers lijken zowaar het wondermiddel tegen het lerarentekort. Da’s fijn om te horen voor wie in het begin van zijn of haar carrière heel bewust voor dé job gekozen heeft. De motivatie van mensen die de overstap uit de privésector naar het onderwijs maken, is namelijk niet dezelfde.

Dikwijls gaat het om overvraagde werknemers die op zoek zijn naar een beter evenwicht tussen werk en privé. Lees: naar meer vakantie met het oog op de kinderen. Want die waren er nog niet toen ze de sleutels van hun eerste bedrijfswagen overhandigd kregen. Dan lijkt onderwijs een ideale hangmat te zijn. Drie maanden vakantie, lesuren die godbetert 50 minuten duren en een luizige 22 uren voor de klas staan. Hemel op aarde, lijkt het wel. Slapend rijk worden, toch?

Helaas. Menig zijinstromer stopt na enkele jaren opnieuw, compleet gedesillusioneerd en soms zelfs verbitterd. Liever minder vakantie dan die eindeloze avonden toetsen verbeteren en lesvoorbereidingen maken. Liever die elektrische bedrijfswagen dan elke dag opnieuw jongeren proberen warm maken voor leerstof die hen niet interesseert. Liever opvang zoeken voor de kinderen dan ouders te moeten aanhoren die jou de schuld geven voor het falen van hun oogappel.

Een goede leraar word je uit overtuiging

Wie lesgeeft, kiest daarvoor best uit overtuiging. Intrinsieke motivatie, zoals we onze leerlingen iedere dag opnieuw proberen mee te geven, is de beste garantie op succes. Praktische argumenten laten doorwegen voor studie- of jobkeuze is nooit een goed idee. De reden is even simpel als logisch: omstandigheden veranderen. Lesgeven is, met andere woorden, geen inwisselbaar beroep zoals minister. Om maar iets te zeggen.

Leerkrachten vormen een speciale diersoort. Elk onderzoek wijst uit dat hun motivatie niet gekoppeld is aan verloning. U leest het goed: leraars hoeven niet per se meer te verdienen om zich gewaardeerd te voelen. Begrijp me vooral niet verkeerd. Een bedrijfswagen zoals het exemplaar waarin onze minister zich laat rondrijden, sla ik zeker niet af. Hoewel een fiets misschien raadzamer zou zijn in tijden van felbekritiseerde circulatieplannen en lage emissiezones.

Covid-19 was en is voor Weyts een waar godsgeschenk

Mocht onze minister werkelijk voeling hebben met het werkveld, dan weet hij dat allemaal al. Dan zou hij op een empathische manier communiceren met de mensen die voor hem de kastanjes uit het vuur halen. Quod non. Covid-19 was voor Weyts en onze onderwijsverstrekkers dan ook een waar godsgeschenk. Want een ideale bliksemafleider voor de werkelijke uitdagingen die ons nog wachten.

Een greep uit het aanbod. Een onderwijshervorming die niet wordt gedragen door de sector en enkel heeft geleid tot een gevaarlijke versnippering van ons Vlaams onderwijslandschap. Geen kat die haar jongen nog vindt in het compleet gefragmenteerde aanbod van secundaire scholen. De langverwachte opschaling van onderwijskwaliteit bleek ook een maat voor niets. Sterke leerlingen blijven nog meer in de kou staan dan vroeger. Dat is een gevolg van de invoering van lege vakken als ‘Mens en samenleving’ en het wegvallen van broodnodige uren Nederlands en geschiedenis.

En dan zwijg ik nog zedig over het schrappen van uitbreidingsleerstof in leerplannen en het wegvallen van abstracte ankerpunten in vakken als Latijn of Frans. De digisprong is met veel bombarie aangekondigd als een grote sprong voorwaarts (ben ik de enige die nu aan Mao moet denken?) maar lijkt nu al in het water te vallen. Reden is andermaal een apert gebrek aan draagvlak op de werkvloer. Dat is begrijpelijk, wanneer broodnodige investeringen achteraf platte besparingen blijken te zijn.

Luister naar de werkvloer

Meneer Weyts, ik geef al langer les dan u minister bent. Als u werkelijk begaan bent met het departement dat u in de schoot is geworpen, dan begint u met nederig te luisteren naar uw leerkrachten. Als u het leerkrachtentekort wilt aanpakken, dan begint u met het ontwikkelen van een visie op lange termijn. Dat is wat anders dan gauw tien actiepunten uit uw mouw schudden tijdens een of ander flauw debat in het Vlaams Parlement. En als u wilt weten welke ingrediënten die visie moet bevatten, dan komt u best eens langs in onze leraarskamer. Liefst met de fiets.