Het conservatieve Europarlementslid Charles Tannock – zelf een eurofiel – wees erop na een debat in Brussel over het referendum: ‘Ik denk dat de mensen meer wakker liggen van de migratieproblematiek dan van ons lidmaatschap van de Europese Unie. UKIP en anderen hebben het probleem in de schoenen van de EU geschoven. De EU-migratie is op zich geen probleem, het is vooral een gemakkelijke manier om iets aan te klagen zonder dat je voor racist wordt uitgescholden.’

Tweede adem voor Leave-campagne

Het is opmerkelijk dat de sputterende motor van de Leave-campagne einde mei weer in gang trok nadat de grote kopstukken de migratieproblematiek als eerste prioriteit plaatsten op hun agenda. Boris Johnson en Michael Gove richtten toen een open brief aan David Cameron waarin ze een falend immigratiebeleid door toedoen van de van de EU aan de kaak stelden. Volgens hen zorgt het vrij verkeer van personen ervoor dat de instroom naar het Verenigd Koninkrijk niet te beheersen is. De aanval op de premier was goed geregisseerd.

Samen met de open brief verschenen er interviews met Tory Priti Patel, de eerste Hindoevrouw in het Lagerhuis, waarin ze het migratiebeleid ‘falend’ noemde. Ze wees met de vinger naar het ‘establishment’ dat maar niet de moeilijkheden en bezwaren van ‘miljoenen Britten’ wil begrijpen. Daarbij worden langere wachtrijen in ziekenhuizen en wachtkamer als gevolg van een sneller groeiende bevolking aangehaald. Ook het tekort aan huizen is een gevolg van de migratie volgens Patel. De succesvolle migrantendochter gaf de Remaincampagne een symbolische klets in het gelaat. Het vooruitschuiven van de jonge vrouw was een meesterzet doordat het hele thema uit de handen werd gerukt van de voor vele Britten aangebrande UK Independence Party van Nigel Farage. Farage probeerde dit thema te heroveren met een uitdagende poster waarop rijen asielzoekers afgebeeld staan onder de slogan ‘Breaking Point’. De lancering ervan vond plaats op de dag van de trieste moord van Jo Cox, waarop de campagne tijdelijk werd stilgelegd en UKIP terug in de hoek belandde.

Turkije

Daarnaast pakten dezelfde kopstukken Cameron op zijn onduidelijke houding ten overstaan van de Turkse toetreding tot de EU. Zij beweerden dat de premier Turkije wil laten opnemen in de Unie en verwezen daarbij naar zijn vroegere uitspraken waarbij hij aandrong op het lidmaatschap. Cameron verweerde zich door te zeggen dat hij het land pas tegen het jaar 3000 zit toetreden. Maar de boomerang keerde terug in zijn gezicht toen de Britse pers oude speeches opdiepte waarin Cameron zich als de meest overtuigde vertegenwoordiger voor het Turkse lidmaatschap presenteerde. De Leave-campagne beweert keer op keer dat miljoenen mensen klaar staan om het eiland te overspoelen door gebruik te maken van via andere EU-lidstaten verkregen papieren.

Steun uit onverwachte hoek

Opmerkelijk in het hele verhaal is het gehoor dat het immigratiepleidooi van de Brexiteers krijgt bij allochtone Britten. De Britten van niet-Europese oorsprong zijn redelijk verdeeld over de kwestie. Stemmen in die gemeenschappen vinden het huidige systeem waarbij EU-burgers sowieso toegang krijgen tot het land oneerlijk. Een Londense restauranthouder met wortels in Bangladesh verwoordde het zo: ‘We leven in een multiculturele maatschappij. Ik vind het dus niet eerlijk dat blanken voorrang krijgen in de migratiepolitiek’.  Een op de acht inwoners van het land werd in het buitenland geboren en ongeveer 48% van hen is afkomstig uit de EU. Vele inwoners afkomstig uit vroegere Britse kolonies vrezen een alsmaar grotere toevloed van Oost-Europeanen en zien daarbij banen verloren gaan voor de eigen gemeenschappen. De Brexiteers hopen deze kiezers te verleiden met een beleidsvoorstel waarbij de migratiestromen worden gecontroleerd via een puntensysteem zoals dat in Australië wordt toegepast. Daarbij betogen ze dat niet-EU immigranten een eerlijkere kans zullen krijgen om tot het land te worden toegelaten.

EU-burgers betekenen winst

De immigratiestrategie botst echter op de weerstand dat een Brexit slecht zou zijn voor de Britse economie. Dat de EU-arbeiders goeie werkkrachten zijn en bijdragen tot de welvaart van het land. Groot-Brittannië is met zijn groeiende economie een ‘job factory’ voor deze mensen. Het land trekt het hoogste aantal hooggeschoolden aan van de hele Europese Unie en de Britse economie geniet daar volop van. Zo’n 20 miljard pond per jaar. De eurofielen pleiten nu voor een immigratiehervorming om de bezorgdheden tegemoet te treden. Onder meer strengere grensbewaking, investeringen in integratie en een verandering van de EU-regels over vrij personenverkeer staan in het pakket.

Dit artikel kadert in het project ‘Soevereiniteitsbewegingen in Europa’ dat tot stand komt met de steun van de Vlaamse overheid.