Maakt de partij N-VA een ruk naar groenlinks? Het Europese stemgedrag over kernenergie leek moeilijk te rijmen met de standpunten op federaal niveau. Ook de stemming over het verbod op ontploffingsmotoren in auto’s deed wenkbrauwen fronsen. In tal van dossiers waaronder het stikstofdossier lijkt het kabinet van Zuhal Demir (N-VA) ook steeds meer Natuurpunt te volgen. Tot grote woede bij boeren en hun organisaties. De vraag is of echter of N-VA daadwerkelijk vergroent of dat de partij succesvol geframed werd door concurrent Vlaams Belang.

Terwijl N-VA zich recent op federaal niveau meermaals als verdediger van kernenergie opwierp, stemden de Europarlementariërs van N-VA in het Europees Parlement volgens sommigen tegen de opname van kernenergie in het REPowerEU-programma. Nadat de fractie ook voor het verbieden van auto’s met verbrandingsmotoren stemde, zorgde dit op sociale media voor zeer kritische reacties. Verdedigers van kernenergie haalden fors uit.

Ook Vlaams Belang liet zich niet onbetuigd op sociale media. Blijkbaar werd N-VA door deze ogenschijnlijk inconsequente stemmingen de schietschijf van vriend en vijand. Een positie die vaker voorkomt sinds N-VA op Vlaams niveau in het stikstofdossier steeds meer de kant van de natuurverenigingen kiest. Tot en met openlijke vijandigheid vanuit de Boerenbond of landbouworganisaties.

Navraag bij Europarlementariërs

De reactie van Assita Kanko volgde meteen: ‘Gelieve contact te nemen met het kantoor van collega Van Overtveldt als u vragen heeft over dit onderwerp.’ Zelfde reactie bij Bourgeois die ook nog de social media berichten van VB ‘perfide’ noemt. Bij Van Overtveldt reageerde een medewerker, eerst over het verbod op auto’s met verbrandingsmotoren: ‘Zoals je wellicht weet gaan stemmingen in het Europees Parlement vaak gepaard met stemverklaringen die toelichting geven bij het standpunt van de betreffende delegatie/fractie.’

De stemverklaring van de N-VA-delegatie was de volgende: ‘N-VA steunt de doelstelling om het wagenpark te verduurzamen en de CO2-uitstoot terug te dringen. Auto’s en bestelwagens zijn samen verantwoordelijk voor ongeveer vijftien procent van de totale CO2-uitstoot in Vlaanderen.’

De stemverklaring bundelde meerdere argumenten en verwees zelfs naar het Vlaamse niveau dat blijkbaar strenger zou zijn dan wat de Europese Unie wil opleggen: ‘Vervoer is de enige sector waar de uitstoot van broeikasgassen de afgelopen drie decennia nog is toegenomen. De Europese doelstellingen om die uitstoot te verminderen via de uitfasering van verbrandingsmotoren liggen in lijn met het Vlaams klimaatakkoord, dat qua timing (horizon 2029) zelfs nog ambitieuzer is.’

‘Mààr’…

De Europarlementariërs gaan dus ervan uit dat het verbod op benzine en dieselauto’s zal leiden tot nieuwe emissievrije wagens. Nochtans voegde N-VA er ook een ‘maar’ aan toe: ‘Net zoals bepaald in het Vlaams klimaatakkoord vinden we wel dat er moet voldaan worden aan belangrijke randvoorwaarden, zoals een voldoende betaalbaar aanbod aan emissievrije wagens op de markt, voldoende beschikbaarheid van laadpalen, en een elektriciteitsnet dat afgestemd is op de vraag. Het voorliggende voorstel voorziet in een periodieke evaluatie, die zal moeten aantonen of er voldaan kan worden aan de randvoorwaarden.’

De vraag is of die periodieke evaluatie ook in tekst van de Europese Commissie zal staan die volgt op het goedgekeurde uitfaseren.

Kernenergie

Op de tweede vraag, over de stemming over kernenergie, was het antwoord duidelijker. Volgens de N-VA-delegatie is dat een foute voorstelling van de feiten. Volgens de N-VA hebben ze enkel tegen de amendementen van het Vlaams Belang (deel van de ID-fractie) gestemd. ‘De amendementen waarvan sprake, werden ingediend door de ID-fractie. In tegenstelling tot wat sommigen doen uitschijnen, hebben we daar niet tegen gestemd — integendeel zelfs. Tijdens de onderhandelingen, bij de vaststelling van de positie van het Parlement op 10 november 2022 hebben we die amendementen gesteund. We zullen altijd en overal blijven ijveren voor een prominente rol voor kernenergie in de duurzame energietransitie. De amendementen haalden helaas geen meerderheid.’

De N-VA-delegatie in het Europees Parlement wees ook op de context. ‘REPowerEU, het volledige pakket waarover het hier gaat, is in het leven geroepen om de EU-lidstaten zo snel als mogelijk onafhankelijk te maken van Russisch gas en olie, onder meer via investeringen in gasopslag en betere energieconnecties tussen de landen.’

De stemming van 15 februari ging over de uiteindelijke goedkeuring van een akkoord dat in december 2022 tussen de Europese Raad en het Europees Parlement bereikt werd.

Bij de stemming over dat akkoord woensdag onthield N-VA zich. De politieke groep ID, waar Vlaams Belang toe behoort, heeft ‘het volledige akkoord in vraag gesteld door haar amendementen die eerder werden verworpen, opnieuw op de agenda te plaatsen’.

Volgens de N-VA was dat ‘een procedurele kwestie die inhoudelijk niets meer bereikt, tenzij het opschorten van het volledige akkoord’.

De uitleg volgens de N-VA-delegatie is dat ‘de EU de facto nog langer afhankelijk’ zou maken ‘van het Russisch regime’. ‘Ik mag hopen dat geen enkel partij dat wenst.’

Afhankelijkheid

Ondertussen tweette Johan Van Overtveldt ook ‘Onze afhankelijkheid van goedkope energie uit Rusland is een dure geopolitieke les geworden. Een duurzame transitie zonder prominente rol voor kernenergie is volgens mij gedoemd om te mislukken.’

Van Overtveldt reageerde vervolgens op een gewiste tweet van Vlaams Belang, die nog wel in vele variaties van twitteraccounts van de partij bestaat: ‘Nonsens. Dit gaat over pure procedurekwestie’.

Vlaams Belang tweette ‘In de Kamer maakt N-VA wel veel lawaai over het openhouden van kerncentrales, maar in Europa stemt diezelfde N-VA tégen meer investeringen in kernenergie. Wie gelooft die partij nu nog?’ Die tweet van de Kamerfractie van Vlaams Belang bestaat nog steeds en Vlaams Belang postte ook een nieuwsbericht op hun website. Daarin schreef de partij ‘tot grote verbazing stemde de N-VA tegen de bespreking van de amendementen voor nucleaire energie, in tegenstelling tot andere leden van hun eigen fractie’. Met die fractie van de Europese Conservatieven en Hervormers (ECR) bedoelt Vlaams Belang de antifederalistische en conservatieve fractie in het Europees Parlement. Die stemden inderdaad massaal voor de bespreking.

‘Energieonafhankelijkheid’

Het bewuste ID-amendement staat online. Europarlementslid Tom Vandendriessche (Vlaams Belang) vatte dat als volgt samen: ‘Kernenergie is belangrijk om de energieonafhankelijkheid te waarborgen (…) Daarom moet kernenergie in het toepassingsgebied van deze verordening worden opgenomen.’

Volgens Britse wetenschapsjournalist Leigh Phillips speelde iets anders mee: Het Europees Parlement zou tegen kernenergie zijn omdat het nadelig is voor andere energieproducenten. Kernenergie is immers goedkoper en dus zou dit de concurrentie benadelen. Bovendien zou het private bedrijven zoals EDF en Engie bevoordelen ten opzichte van staatsenergiebedrijven. Bovendien vergt kernenergie strenge controle door de overheden wat duur is.

N-VA en ID-fractie

Wie heeft nu gelijk? Framede Vlaams Belang de collega’s van N-VA doelbewust of heeft N-VA twee gezichten: een Europees en een Belgisch? Volgens de Europese Commissie is waterstof gemaakt met kernenergie geen groene waterstof. Verder kwam in het hele REPowerEU-plan kernenergie inderdaad niet voor zoals Tom Vandendriessche (Vlaams Belang) beweerde: ‘Over de properste technologie, kernenergie, wordt bovendien niet gerept.’

N-VA onthield zich bij stemming over REPowerEU, maar stemde tegen de amendementen die REPowerEU zouden gekelderd hebben. Voor N-VA was een slecht akkoord zonder kernenergie beter dan geen akkoord. Bovendien was er een meerderheid dus voor of tegen stemmen haalde niks uit.

Een derde verklaring zou dus kunnen zijn dat de N-VA-delegatie uit gewoonte tegen een ID-amendement stemde en zich pas na een reeks goed gemikte torpedo’s via sociale media realiseerde dat Vlaamse Belang een voltreffer afvuurde. Een tegenstem of voorstem voor REPowerEU had tenminste het voordeel van de duidelijkheid gehad.