Met 3000 tractoren protesteerden ze, de Vlaamse landbouwers in Brussel tegen het stikstofbeleid van de Vlaamse regering. ‘Beter geen akkoord dan een slecht akkoord’. 

‘Het volk lijdt in stilte’, zegt de Marokkaanse bediende van het tankstation op de Brusselse Havenlaan, vrijdagochtend 3 maart. ‘De mensen hebben al zoveel meegemaakt de voorbije drie jaar. Eerst de covidcrisis, dan de dure winkelkar. Ik snap dat ook de Vlamingen kwaad worden. Ik woon zelf in Hoboken. Weggevlucht uit Brussel.’

Nochtans weet de man niet goed wat te verwachten van het tractorprotest van de Vlaamse boeren. Dat wordt even later wel duidelijk wanneer de tractoren binnenrollen. Ze zijn met veel, die Vlaamse boeren. Opwinding maakt zich meester van de Havenlaan. Uit de aanpalende bedrijven komen arbeiders naar buiten, smart phone in de hand. De glimlach op hun gezicht verraadt enige sympathie. Dit is werkvolk onder elkaar.

Zelfvoorzienend

Melkveehouder Marc Sanders uit Kalmthout pronkt met zijn tractor, waar vooraan een houten plank is aangebracht. Daarop staat: ‘Demir = einde voedsel van Vlaamse bodem’.

‘Kijk, het is eigenlijk heel eenvoudig: België is meer dan zelfvoorzienend voor de productie van melk. Noordwest Europa is dan ook een ideaal gebied voor melkproductie. Begin jaren ’80 waren er meer melkkoeien dan nu. Nu produceren we met minder koeien meer melk. Onze voedselzekerheid is efficiënter, en dus ook duurzamer dan vroeger. En daar kan iedereen van profiteren’, vertelt Sanders.

‘Toch moeten wij boeten van Zuhal Demir. Wat zit daarachter? Ik kan niet anders dan concluderen dat de Vlaamse regering gewoon onze gronden wil afpakken om er natuur op te planten. Op die manier wordt de Vlaamse voedselproductie ten gronde gericht. De Vlaamse minister van leefmilieu is jammer genoeg niet voor rede vatbaar’.

Confisqueren

De stelling dat het stikstofbeleid een manier is van de overheid om grond te confisqueren, is breed gedragen. Niet alleen in het groepje rondom Sanders, ook elders in de manifestatie. Verhalen circuleren over landbouwers die niet anders konden dan verkopen omdat het Vlaams Agentschap Natuur en Bos het dubbele van de marktprijs bood.

Melkveehouder Marcel Heylen uit Geel wil niet zo ver gaan. Maar toch. ‘In de jaren ’90 heeft men veel stukjes natuur in Vlaanderen aangemerkt als Europees beschermd Natura2000-gebied. Dat leek onschuldig, en men vertelde ons dat die natuurcreatie niets zou betekenen voor onze omliggende landbouw. Nu blijkt dat een leugen. Het zou de politici sieren om gewoon toe te geven dat ze toen fout zaten. En dat ze nu hun fout recht zouden zetten.’

‘Een maatschappij die haar voedselproductie uit handen geeft, komt altijd in de problemen. Dat is altijd zo geweest, in elke beschaving. Waarom de Vlaamse regering nu zo hardnekkig blijft? Puur uit groene ideologie. Men wil de natuur beschermen. Prima, maar de landbouw in Vlaanderen is nu al een hoogtechnologische sector die evolueert. Dat is alleen maar beter voor de natuur, en voor de productie.’

Lobby

‘Weet u, men verwijt ons dat landbouwminister Jo Brouns (CD&V) onder invloed van de Boerenbond staat, en dat dat een te machtige lobby-organisatie is’, zegt Heylen. ‘Maar op het kabinet van Zuhal Demir werken mensen die duidelijk gelinkt zijn aan het Nationale Park dat men in het Turnhoutse Vennengebied wil creëren, tegen alle logica in. Is dat dan geen probleem?’

Amazonewoud

Sommigen proberen een zeker evenwicht te bewaren in het discours. Al gauw blijkt dat de boodschap toch haast niet anders dan kernachtig kan worden samengevat. ‘Natuur? Wij zien die elke dag, en we werken er ook elke dag mee samen’, zegt Bram Van Hecke van de ‘Groene Kring’, een landbouwgenootschap voor jonge landbouwers dat al sinds de jaren ’70 bestaat. Van Hecke is veel jonger en kent het stikstofdossier goed.

‘Iedere landbouwer is ervan overtuigd dat de hoeveelheid stikstof in Vlaanderen beter teruggedrongen wordt. Maar dat doen ze nu al. Mogen we ook nog een inkomen hebben? We kunnen van Vlaanderen geen maagdelijk Amazonewoud maken. Dat is blinde ideologie. Wij zijn er ook nog. Toch geloof ik dat we er ook uit kunnen geraken als iedereen samenwerkt.’

Marc Sanders verwoordt het meer bij wijze van ultimatum: ‘Beter geen stikstofakkoord dan een slecht stikstofakkoord. Voor mij moet de huidige kritische depositiewaarde voor stikstof van 0,8 procent op de schop. Anders valt er niet veel meer aan landbouw te doen. Kijk naar andere Europese landen, daar zijn ze lang niet zo streng. Alleen in Vlaanderen en Nederland wil men onredelijk streng zijn.’

Koekelberg

Ondertussen is de kop van het konvooi aangekomen aan het Brusselse Kunst-Wetkruispunt. Al gauw vult de Kleine Ring zich met tractoren. Op het einde van de middag zal de politie er bijna 3000 tellen, van in Koekelberg tot aan het podium in de Wetstraat.

Even is de sfeer grimmig wanneer enkele dronken boerenjongens het weinige autoverkeer belemmeren dat nog rondrijdt. Een steward van de boerenbond moet even duwen en trekken, een politieagent krijgt een blik bier over zich heen. Af en toe ontploft een voetzoeker. Enkele banden gaan op het vuur. Verder blijft het rustig. Tussen de tractoren, die nu over een traject van meerdere kilometers stilstaan, heerst weg van het podium een heilige stilte. Vele landbouwers hebben hun voertuig achtergelaten en zetten de tocht richting Kunst-Wet te voet verder.

In het portiek van een anoniem kantoorgebouw staat een kaarsrechte schim. Discreet, maar met intense blik kijkt hij naar het gebeuren. Het is Sammy Mahdi.