‘NAVO moet grondbeginselen van onze beschaving verdedigen’

‘Vroeger was de grootste uitdaging het communisme, maar na de val van de Muur van Berlijn zijn er nieuwe uitdagingen en gevaren opgedoken. Deze zijn moeilijker te situeren in tijd en ruimte. Het fundamentalisme is op het einde van deze eeuw een groot gevaar, want het gaat daarbij over terrorisme, religieus fanatisme en de uitbuiting van sociale en economische onrechtvaardigheid. We kunnen de risico’s en de gevaren niet onderschatten.’ Willy Claes sprak kort na de internationale veiligheidsconferentie in München met de reporter van de Financieel Economische Tijd . ‘Voorlopig zijn we nog bezig met een analyse van de problemen van het fundamentalisme, die nauw samenhangen met onder meer de proliferatie van massavernietigingswapens en terrorisme. Het is een nieuwe missie voor de NAVO.’

In een Duitse krant was Claes nog scherper: ‘Ik zie niet hoe fundamentalisme in overeenstemming  gebracht kan worden met democratie. En de NAVO is veel meer dan een militair bondgenootschap. Zij heeft zich verplicht de grondbeginselen van onze beschaving te verdedigen.’ Op de genoemde conferentie, die op 6 februari 1995 plaatsvond, had de Amerikaanse minister van Defensie William Perry Europa opgeroepen om op te treden tegen het moslimfundamentalisme in de landen rond de Middellandse Zee.

‘Persoonlijk’ en ‘stompzinnig’

De woorden van de sociaaldemocraat waren nog niet koud of hij kreeg te kampen met ernstige kritiek binnen de rangen van de NAVO. Verschillende ambassadeurs, onder wie de Spaanse, de Italiaanse en de Franse, spraken van een ‘dramatische en negatieve voorstelling’. Alras werd benadrukt dat het om ‘een persoonlijk standpunt van de heer Claes’ ging. ‘De alliantie beschouwt het fundamentalisme niet als haar nieuwe vijand.’ De felle tegenkanting was ingegeven door angst voor terreur in verschillende NAVO-landen. Iran stookte het vuur nog wat op bij monde van Ali Akbar Nategh-Nouri, de parlementsvoorzitter, die Claes ‘stompzinnig’ noemde en hem ervan beschuldigde een campagne tegen de islam te lanceren.

‘De NAVO wil geen kruistocht tegen de islam voeren’, lieten de officiële woordvoerders eind februari 1995 weten tijdens een ontmoeting tussen de secretaris-generaal en vertegenwoordigers van vijf landen uit Noord-Afrika en het Midden-Oosten. De alliantie wilde zich niet mengen in binnenlandse aangelegenheden van de landen ten zuiden van Europa. ‘De militaire zaken moeten centraal staan in de dialoog met de landen aan de Middellandse Zee en niet de problemen van binnenlandse veiligheid. De NAVO heeft geen enkele concrete mogelijkheid om het terrorisme te bestrijden. Wij willen die landen geen oplossingen opleggen, maar ze geruststellen over onze intenties’, verklaarde een diplomaat.

In eigen land was de bom van het Agustaschandaal intussen ontploft. De roep om het ontslag van de secretaris-generaal werd begin maart 1995 door Volksunie’er Paul Van Grembergen geuit – ‘in het licht van de politieke plichtenleer en de Westerse politieke democratieen’ – in het bijeengeroepen parlement en overschaduwde daarmee de commotie rond Claes’ uitspraken.

Foto: (c) Reporters