JavaScript is required for this website to work.
post

NAVO op zoek naar houding tegenover Rusland

Theo Lansloot21/4/2016Leestijd 4 minuten

De NAVO is op zoek naar de goede strategie tegenover de dreiging uit Rusland. 

Aangeboden door de abonnees van Doorbraak

Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.

Ik neem ook een abonnement

In 2005 ontstond het Global Security Forum (GLOBSEC). Sedertdien is het uitgegroeid tot een der belangrijkste fora voor het uitwerken van een regionaal, Europees en trans -Atlantisch buitenland- en veiligheidsbeleid. Het heeft zich vooral toegespitst op Oost- en Midden-Europa en is nu op dat vlak een van de belangrijkste overlegorganen. Honderden van de meest invloedrijke experts van de belangrijkste Europese en trans-Atlantische denktanks, academici, toplui uit de zakenwereld, politici en opperofficieren nemen aan de jaarlijkse GLOBSEC-conferenties deel. De jongste daarvan vond plaats op 16 -18 april in de Slowaakse hoofdstad Bratislava.

Rusland

In het vooruitzicht van de op 8-9 juli 2016 inWarschau geplande NAVO- top, drong de Poolse minister van Buitenlandse Zaken, Witold Waszczykowski, aan op een permanente NAVO-troepenmacht en de aanleg van NAVO-basissen in zijn land. Hij zag dat als symbool dat de NAVO vastberaden is zijn Oostelijke Europese flank te verdedigen.

Op tactische en politieke gronden, wezen zowel de BRD als de VSA dit verzoek nadrukkelijk af. Wat precies die gronden waren bleef nogal vaag.  Wel zei de Duitse Defensieminister, Ursula von der Leyen, dat basissen Rusland niet zouden afschrikken maar opportune manoeuvres wel. Voor haar volstaat de nieuwe NATO Rapid Reaction Force om te voorkomen dat Rusland het ook maar zou wagen Polen of een van de Baltische staten aan te vallen. Zowat 4.000 VS-manschappen maken deel uit van dit korps dat ook beschikt over opslagplaatsen vol snel inzetbare Amerikaanse tanks.  

Een hoge functionaris van het Pentagon, James Townsend, verklaarde dat de VSA wel voorstander is van een sterkere militaire aanwezigheid in de regio maar dan wel zonder nieuwe basissen. Hij ontkende echter met klem dat de NAVO na het beëindigen van de Koude Oorlog, Rusland zou hebben beloofd militair niet in Oost -Europa actief te zijn. Volgens hem geldt dienaangaande alleen de op 27 mei 1997 tussen de NAVO en Rusland getekende Founding Act on Mutual Relations, Cooperation and Security. Daardoor heeft de NAVO er zich toe verbonden zijn in het gebied permanent gelegerde strijdmachten niet aanzienlijk op te voeren zolang het toen bestaande veiligheidsklimaat ongewijzigd bleef. Dit klimaat is echter ondertussen wel sterk gewijzigd vooral door het gewapend ingrijpen van Moskou in Oekraïne en de eenzijdige inlijving van de Krim.

Founding Act 

Minister von der Leyen verklaarde zelfs dat Rusland daardoor zelf de  Founding Act had opgezegd. Zij voegde er aan toe dat de BRD wel wil blijven praten met Rusland maar dan op voorwaarde dat het de grondregels van het internationaal recht naleeft. Zij onderstreepte dat Rusland geen vijand is maar ook niet meer de partner waarop  Duitsland vóór Oekraïne veel hoop had gesteld. Zij verdedigde nochtans de beslissing om Oekraïne militair niet te steunen omdat anders het risico van een bloedige oorlog in dat land te hoog zou oplopen. Kiev blijft dus ontgoocheld andermaal in de kou staan. Tenslotte wees zij er op dat Rusland vooral economisch kwetsbaar is en dat het Westen daarom voor economische sancties heeft gekozen.

De NAVO doet er alles aan om Moskou niet uit te dagen en Poetin geen voorwendsel te bezorgen dat tot een Koude Oorlog en zelfs tot een derde wereldoorlog zou kunnen leiden. Dit is lovenswaardig maar heeft beslist ook te maken met de Westerse defensiebesparingen met zowat 20% sedert het einde van de Koude Oorlog terwijl de Russische begroting voor landsverdediging met circa 50% steeg (zie in Doorbraak artikel Trump verguist de NAVO). Het valt  helaas te betwijfelen of de NAVO nog wel tegen het Rusland is opgewassen.

Russen dagen uit

De Russen zijn overigens heel wat minder schroomvallig. Voor kort scheerden Russische gevechtsvliegtuigen herhaalde malen gevaarlijk dicht langs Amerikaanse oorlogsbodems in de internationale wateren van de Baltische Zee. Een oefening voor latere echte aanvallen? Bovendien heeft, volgens het Pentagon, een Russisch gevechtsvliegtuig op 14 april een Amerikaans militair verkenningsvliegtuig op een ‘onveilige en onprofessionele manier onderschept’. Washington verklaart dat dit incident plaatsvond tijdens een routinevlucht in het internationale luchtruim boven de Oostzee terwijl Rusland beweert dat het Amerikaans vliegtuig het Russisch luchtruim had geschonden. Of die incidenten te maken hebben met de komende NAVO-top in Warschau blijft een open vraag.

Een van de agendapunten van die Top zal zijn of militaire commandanten in de regio meer initiatiefrecht krijgen om zelf te beoordelen of een snelle reactie op een incident noodzakelijk is zonder te moeten wachten op de uitkomst van politieke besprekingen  in Brussel. Naar verluidt zal de Top eveneens duidelijk maken dat de NAVO klaar staat desnoods zijn strategische kernmacht te gebruiken.

NRC

Nog deze maand zal de NATO Russia Council (NRC) voor het eerst opnieuw samenkomen sedert de gebeurtenissen in Oekraïne al betekent dit volgens de NAVO geenszins dat alles weer zijn gewone gangetje gaat. In februari hadden de NAVO -defensieministers al gekozen voor een voortdurende maar roulerende en beweeglijke aanwezigheid in Oost-Europa i.p.v. voor de aanleg van nieuwe legerbasissen. Minister Waszczykowski ziet dat anders. Volgens hem maakt de NAVO een onderscheid tussen Oost- en West-Europa. Hij rekent erop dat de NAVO-top in juli die discriminatie wegwerkt.

Verschillende Oost-Europese regeringen delen de mening van de Poolse Defensieminister. Die zijn immers nog niet vergeten wat een ellende hun land vóór, tijdens en na de tweede oorlog onder het Hitleriaans Nazisme en het communistisch Stalinisme hebben ondergaan. De vrij afstandelijke houding van de BRD zoals in Bratislava verwoord door de Duitse Bondsminister van Defensie, zal de betrekkingen met Berlijn beslist niet ten goede komen. Dit geldt met name voor Polen een betrekkelijk groot land met ambities in het kader van zowel de EU als de NAVO. 

De hamvraag is echter hoever de enige overblijvende grootmacht binnen de NAVO, de VSA, nog wil gaan om desnoods Europa en vooral dan Oost- en Midden-Europa te verdedigen.

De toekomst zal het uitwijzen.

 

Foto (c) Reporters (General Philip M. Breedlove, Supreme Allied Commander Europe (SACEUR))

Theo Lansloot (1931 -2020) was licentiaat handels- en financiële wetenschappen. Hij was als ambassadeur op rust publicist bij verschillende media. Door zijn professionele achtergrond was hij welbeslagen inzake diplomatie en internationale politiek. Ook volgde Theo de verhoudingen tussen Nederland en Vlaanderen op de voet.

Commentaren en reacties