Nederland en zijn Senaat

Na de verkiezing van de leden voor de Provinciale Staten op 15 maart hebben alle verkozenen hun stem kunnen uitbrengen voor de samenstelling van de Nederlandse Senaat: de Eerste Kamer (EK). Deze 75 EK-leden worden beschouwd als deeltijdse politici met een belangrijke voet in de praktijk. En dus ontvangen zij ook maar een gedeeltelijke parlementaire wedde.

Stemmen

De stemwaarde van een stem vanwege een Statenlid is verschillend van provincie tot provincie. Inderdaad, de 572 leden van de Provinciale Staten hebben niet dezelfde stemwaarde. De desbetreffende berekening gebeurt volgens de formule:

Inwoners provincie (bijvoorbeeld Groningen = 595.163) / 100 maal aantal leden Provincieraad (bijvoorbeeld Groningen 43).

Dat geeft voor één Statenlid in Groningen 139 als stemwaarde. Voor de andere elf provincies is dat: Noord Holland (692), Zuid Holland (537), Noord-Brabant (478), Gelderland (388), Utrecht (283), Overijssel (252), Limburg (240), Friesland (153), Drenthe (117), Flevoland (109) en Zeeland (100).

Naast deze Provincieraadsleden is er ook nog een kiescollege in het Caraïbisch gebied en een van de Nederlanders wonende in het buitenland.

Uitslag

De uitslag van deze 75 EK-zetels bij de verkiezing van dinsdag 30 mei is als volgt (tussen haakjes de uitslag 2019):

1. BBB (BoerBurgerBeweging): 16 (-)
2. VVD: 10 (12)
3. PvdA: 7 (6)
4. GL (GroenLinks): 7 (8)
5. CDA: 6 (9)
6. D66: 5 (7)
7. PVV: 4 (5)
8. JA21: 3 (3)
9. CU (ChristenUnie): 3 (4)
10. PDD (Partij voor de Dieren): 3 (3)
11. SP (Socialistische Partij): 3 (4)
12. VOLT: 2 (–)
13. FVD: 2 (12)
14. SGP (Staatkundig Gereformeerde Partij): 2 (2)
15. 50plus: 1 (2)
16. OPNL: 1 (1)

De grote winnaar is dus de BBB, die vanuit het niets met maar liefst zestien zetels in de Nederlandse Senaat terechtkwam. Dat zijn veel zetels in de Eerste Kamer, terwijl in de Tweede Kamer de enige BBB-zetel door partijvoorzitster Caroline van der Plas bezet wordt. De vier regeringspartijen (VVD, CDA, CU en D66) verliezen zetels en komen uit op 24/75. Dat is twee zetels meer dan voorspeld, wat dus betekent dat deze vier partijen het spel goed hebben gepeeld betreffende het binnenhalen van de reststemmen. De laatste maanden was namelijk er meer ruzie dan vrede in de coalitie Rutte IV.

Meerderheden zoeken

Desalniettemin staan de vier terug op één lijn en op de laatste dag van de oude samenstelling werd ook de pensioenwet aangenomen door de Eerste Kamer. Trouwens, op basis van de Statenverkiezingen van maart jongstleden, heeft geen van deze vier partijen belang bij vervroegde verkiezingen.

Van belang zijn de reststemmen en met wie daarover een akkoord kan bereikt worden. Zo heeft GL een zetel minder behaald dan verwacht omdat een Statenlid op Volt heeft gestemd in Zuid-Holland. Maar JA21 had stemmen over. De SGP heeft haar tweede zetel maar kunnen behouden met steun van reststemmen. En de BBB heeft op zichzelf gestemd en niet meegedaan aan dit spel van reststemmen. De grote verliezer is Forum, dat tien zetels kwijtspeelt.

In de oude Eerste Kamer had Rutte IV ook geen meerderheid en moesten zij beroep doen op de groep GL met de PvdA. Deze beide linkse partijen gaan nu een gezamenlijke fractie maken in de Senaat met als waarde: veertien zetels. Daardoor komt de ploeg Rutte IV uit op 24 plus veertien of 38 zetels op 75. Indien Rutte IV gaat stemmen met de BBB, dan geeft dat 24 plus zestien of 40 stemmen in de Eerste Kamer. Al de rest van combinaties is uitgesloten. De cruciale politieke vraag is dus of de regering steun gaat zoeken bij links of rechts of afwisselt à la het dossier.

Klimaat

De steun bij links ligt moeilijk bij het CDA en de VVD alsook de CU heeft het niet zo begrepen op GL. Trouwens, wat gaat de nieuwe GL-PvdA-fractie doen? Met de BBB dan maar? Desalniettemin is het klimaatplan en alles wat daaromheen hangt stof tot veel ruzie tussen Kaag en Van der Plas. Voor de BBB stelt zich ook de vraag of ze als grote partij nu al moet gaan meebesturen of afwachten vanuit de oppositie tot aan de Tweede Kamer verkiezingen van maart 2025.

En nu?

De komende dagen zal duidelijk worden hoe de macht wordt verdeeld in deze nieuw samengestelde Eerste Kamer, en die als de voorzitter van dit deel van de Staten-Generaal moet aangeduid worden. Blijft die post in VVD-handen of gaat die naar het linkse kartel of naar de BBB?

In ieder geval gaat de huidige Nederlandse regering bepaald geen wandeling door het park meemaken van nu tot in maart 2025. Vele twistdossiers zijn nog niet opgelost: stikstof, de boeren, de massieve immigratie, energie, enz.

Bovendien stelt zich de vraag of Mark Rutte de Nederlandse politiek verlaat om de NAVO te gaan leiden. Het zeer amicale bezoek van het echtpaar Macron aan Nederland verhoogt zeker zijn kansen. Het is niet voor niets dat DSM-voorzitster Edith Schippers is teruggehaald om de VVD-lijst voor de Eerste Kamer te gaan trekken. Want voor de VVD zou het vertrek van Rutte een groots probleem creëren qua leiding.

In ieder geval: boeiende tijden voor de politiek in de Noordelijke Nederlanden!