Nederlandse eurosceptici roeren zich

De eurosceptische denktank Forum voor Democratie die Nederland uit de Europese Unie wil krijgen is zeer actief. Zoals eerder in Doorbraak aangekondigd werd op 1 juni het Forum gelanceerd tijdens een symposium in Amsterdam en op 2 april overhandigde ze ruim 40.000 handtekeningen aan de Tweede Kamer met het verzoek voor een parlementaire enquête over de invoering van de euro in Nederland.

Het Forum presenteert zich als een denktank die ‘nieuwe oplossingen wil vinden voor de problemen die veroorzaakt worden door Europese Unie en de euro.’ Het gelooft ‘in een onafhankelijk en democratisch Nederland dat internationaal gericht is, dat samenwerkt en handel drijft zonder soevereiniteitsverlies.’ De oprichters hebben een heilig geloof in nationale soevereiniteit en zijn mordicus tegen een supranationale organisatie zoals de Europese Unie. Ze volgen hierbij de Partij voor de Vrijheid van Geert Wilders. Wilders ziet de EU als een aantasting van de Nederlandse democratie. De PVV pleit al sinds 2012 voor het inwisselen van het EU-lidmaatschap voor dat van de EVA, de Europese Vrijhandelsassociatie, en voor het herinvoeren van de gulden. De PVV noemt de EU de nieuwe Sovjet-Unie, de EUSSR. ‘Hun vlag halen we neer, hun “president” gaat zijn kleinkinderen vermaken en hun volkslied zingen ze maar onder de douche. Nederland moet blijven!’ liet de partij in mei 2011 weten. De PVV heeft echter geen politieke macht. De partij zit in geen enkel dagelijks bestuur van een gemeente of provincie, noch maakt ze deel uit van de regering. Het ‘niet-partijgebonden en geheel onafhankelijk’ Forum is voor de PVV een welkome bondgenoot.

Tijdens het symposium kwam Dan Hannan, die voor de Britse conservatieven in het Europese Parlement zit, vertellen dat Nederland, en uiteraard ook het Verenigd Koninkrijk, uit de EU moet stappen. Gudlaughur Thor, een IJslandse parlementariër, bepleitte vervolgens het toetreden van Nederland tot de EVA. Volgens hem is de EVA een goed alternatief voor de EU. Niet zo gek voor een IJslander, want de EVA kan best wat vers bloed gebruiken. Van de EVA zijn slechts Zwitserland, Noorwegen, IJsland en Liechtenstein lid. Het secretariaat van de EVA is overigens zowel gevestigd in Genève als in Brussel en Luxemburg. Ook binnen de EVA wordt enthousiast gereisd.

De datum van 1 juni is door het Forum gekozen omdat het 10 jaar geleden was dat de Nederlandse kiezers de Europese Grondwet hadden afgestemd. Nederland hield er de naam van een eurosceptisch land aan over.

I want my money back

Wat er onder eurosceptisme wordt verstaan is niet erg duidelijk. Een hanteerbare, wetenschappelijk verantwoorde definitie is er niet. Het is een containerbegrip. Zowel tegenstand tegen elke vorm van Europese samenwerking als tegenstand tegen onderdelen van de politieke koers van de EU vallen er onder. Eurosceptisme is niet in één hok te steken.

‘I want my money back’ liet de Britse premier Margaret Thatcher al in 1979 weten. Het Verenigd Koninkrijk betaalde meer aan de Europese Gemeenschap dan het uit Europa ontving. Thatcher was uiteraard eurosceptisch, ze wilde veranderingen binnen de Europese Gemeenschap, maar uittreden, zoals het UK in 1973 uit de EVA was getreden, werd niet overwogen.

Ook ‘democratie’ is in dit geval een containerbegrip. Zowel uittreden uit de EU als versterking van de EU, bijvoorbeeld het geven van meer bevoegdheden aan het Europese Parlement, wordt onder het vaandel van ‘democratie’ bepleit.

De denktank had zich dan ook beter ‘Forum tegen het EU-lidmaatschap’ kunnen noemen. Met ‘democratie’ heeft het eurosceptisme van het Forum niets van doen.

Nederland eurosceptisch?

Op 1 juni 2005 stemde Nederland ‘Nee’ tegen de Europese Grondwet, maar wat de motieven waren van tegenstemmers is nooit goed onderzocht. 19% van de tegenstemmers noemden het verlies van soevereiniteit, 32% had het over gebrek aan informatie, maar waarschijnlijk heeft ook de impopulariteit van Balkenende, door velen beschouwd als een onbekwame minister-president, zwaar meegewogen.  

In de Eurobarometer van oktober 2014, het laatste gepubliceerde onderzoek naar de opvattingen van burgers over de Europese Unie, blijkt dat 63% van de ondervraagde Nederlanders het lidmaatschap van de EU een goede zaak vindt en 12% het een slechte zaak vindt, in België is dit respectievelijk 69% en 11% en in het Verenigd Koninkrijk 38% en 26%. Zeventig procent van de ondervraagde Nederlanders voelde zich verbonden met Europa tegen 68% in België en 47% in het UK. Op de vraag ‘voelt u zich burger van de EU’ antwoordde 65% van de Nederlanders ‘ja’ en 35% ‘nee’. In België was dit respectievelijk 74% en 26% en in het Verenigd Koninkrijk 51% tegen 46%. Zesennegentig procent van de Nederlandse ondervraagden voelt zich verbonden met Nederland, tegen 85% van de Belgen met België en 89% van de Britten met het UK.

Parlementaire enquête

Op 26 maart 2013 werden er zesenvijftigduizend handtekeningen aangeboden aan de Tweede Kamer. De indieners wilden dat de Tweede Kamer geen soevereiniteit meer zou overdragen aan de EU zonder dat het Nederlandse volk daarmee via een referendum had ingestemd. In januari 2014 bleek er voor een volksraadpleging geen meerderheid in de Tweede Kamer te zijn.

Het Forum heeft nu opnieuw handtekeningen, dit keer ruim veertigduizend, aangeboden aan de Tweede Kamer met de vraag om een parlementaire enquête naar de invoering van de euro.

Een parlementaire enquête over de invoering van de euro zou een goede zaak zijn. De verantwoordelijke politici kunnen dan hun beslissingen alsnog verdedigen. Er bestaan nu nog teveel onduidelijkheden. Voor zover nu na te gaan heeft Nederland teveel voor de euro betaald. Verder zijn de huidige problemen met Griekenland al voor de toetreding van het land tot de euro voorzien. André Szasz, toen hoogleraar Europese Integratie en oud-directeur van de Nederlandse bank, liet al in maart 2000 aan de Volkskrant weten dat hij de toetreding van Griekenland ‘een gevaarlijke ontwikkeling’ vond. In juni 2011 zei Gerrit Zalm, die in 2000 minister van Financiën was, tegen de Volkskrant: ‘Met de kennis van nu zou Griekenland er niet bij komen. Het land heeft zich destijds met vervalste statistieken de eurozone binnen gelogen.’  En, Henk de Haan, die namens het CDA in mei 2000 tegen de toetreding van Griekenland tot de euro stemde zei in juli 2011 tegen Vrij Nederland ‘Iedereen wist dat die cijfers van Griekenland zo rot als een peer waren.’ Een parlementaire enquête naar de besluitvorming rond de euro is dan ook zeker op haar plaats.

Hervormingen

De Britse koningin zei in haar troonrede ‘mijn regering zal de relatie van het Verenigd Koninkrijk met de Europese Unie heronderhandelen en zal de hervormingen van de Europese Unie nastreven in het belang van alle lidstaten.’ Premier Cameron ging vorige week op reis om zijn hervormingen met regeringsleiders te bespreken. Als eerste kwam hij naar Den Haag omdat de Britten in de Nederlanders hun voornaamste bondgenoten zien.

Het is goed als verdragen, afspraken en vanzelfsprekendheden om de zoveel tijd eens kritisch tegen het licht worden gehouden. Waar de EU voor moet staan is veiligheid en economische stabiliteit. De EU hoeft zich bijvoorbeeld niet te bemoeien met onderwijs, gezondheidszorg, volkshuisvesting, sociale zekerheid en cultuur. Daar zijn de Europese landen zelf verantwoordelijk voor.

Eurosceptisme dus. In het belang van Europa.

Foto (c) Reporters