Net Agatha Christie

Het was een logisch plan: de precieze begrotingsplannen van de nieuwe Vlaamse regering zouden pas publiek worden als ze helemaal op punt stonden. De coalitiepartners begrepen dat enkele onpopulaire maatregelen voorzichtig verkocht moesten worden. Bovendien zijn enkele nieuwe (N-VA-)kabinetten relatief onervaren. Dan grijp je graag de zomerrust aan om alle dossiers rustig voor te bereiden. Maar dat was dus buiten enkele zeer gerichte lekken gerekend. De onrust in verschillende maatschappelijke geledingen werd zorgvuldig opgepookt, en zwelt nu steeds verder aan. 

De lekken komen (ook) van binnen de regering. Minstens enkele leden van de ploeg rond Geert Bourgeois denken dat het vrijgeven van bepaalde informatie in hun voordeel werkt. Het is echter moeilijk in te schatten uit welke hoek de wind waait. Naar de beste detectivetraditie heeft eigenlijk iedereen een motief. Cui bono?

N-VA

Het mogelijke motief van N-VA ligt voor de hand: opscheppen. De soms stevige besparingsplannen tonen aan dat het N-VA menens is, en dat de winnaar van de verkiezingen serieus gewogen heeft op het regeerakkoord. Het is voor Vlaams-nationalisten belangrijk om te bewijzen dat ze hun nieuwe rol als spelverdeler aankunnen en dat ze zich niet hebben laten rollen door de oude vossen van CD&V. Even leek het alsof de christendemocraten de echte winnaars waren van de Vlaamse formatie, met onder andere de ministerposten van Welzijn én Onderwijs als jachttrofeëen. Hoe meer besparingsplannen uitlekken, hoe meer het er nu op lijkt dat de CD&V de postjes heeft kunnen binnenhalen, maar de N-VA het beleid. 

Het vroegtijdig lekken van informatie biedt N-VA nog andere voordelen. Augustus is een nieuwsarme periode. De Vlamingen die niet op vakantie zijn, lezen minder ijverig de politieke berichtgeving. In de dunne kranten gaat de meeste aandacht naar zomerse fait divers, of – zeker dit jaar – kommer en kwel uit het verre buitenland. Het is interessant om slecht nieuws nu al te brengen, zodat er minder aandacht voor is over enkele maanden, als de burger weer wat meer op gaat letten. Veel commentatoren lijken trouwens te vergeten dat ook N-VA in de eigen communicatie sterk inzet op gezinnen en het verenigingsleven. 

De gelekte informatie verplicht de nieuwbakken oppositie trouwens om nu al te reageren. Zo verschieten sp.a, Groen en Vlaams Belang heel wat kruit in putje zomer. Tegelijkertijd kan N-VA werken aan sterke tegenargumenten voor het echte debat in het najaar. 

Open Vld

Het komt Open Vld bijzonder goed uit dat er nu veel aandacht gaat naar de besparingsplannen van Bourgeois I. De liberalen zaten met twee vervelende perceptieproblemen: het leek alsof Open Vld nul inbreng had in het Vlaamse regeerakkoord, en het postjescircus rond (vooral) Noël Slangen schilderde Open Vld af als een bende ijdele amateurs. Vooral Gwendolyn Rutten zal opgelucht ademhalen dat verontwaardiging over besparingsplannen de ‘reconstructies’ van haar ministerselectie van de krantenpagina’s heeft verdreven. Bovendien lijkt het Vlaamse regeerakkoord nu inderdaad veel ‘liberale’ accenten te bevatten. Hoe meer flinke besparingen bekend worden, hoe meer de indruk ontstaat dat Rutten overschot van gelijk had om – zelfs zonder onderhandelingen – in de Vlaamse regering te stappen. 

CD&V

De christendemocraten lijken op het eerste gezicht de pineut van alle lekken, maar het voortijdig verschijnen van gevoelige informatie hoeft geen slecht nieuws te zijn voor CD&V. De heisa in de media kan Wouter Beke & co helpen om de echte besparingsplannen nog wat bij te sturen voor ze officieel worden voorgesteld. Ook federaal, waar de besparingsoefening oneindig veel moeilijker is, kan CD&V wat onrust in de eigen achterban gebruiken. Hoe meer CD&V in de media op de vingers wordt getikt, hoe meer de christendemocraten aan de onderhandelingstafel kunnen wijzen op hun moeilijke positie. De Zweedse coalitie is alleen maar mogelijk als CD&V toehapt, en Beke zal zijn sociale flank eerst maximaal willen afdekken. Dan helpt het wel als het sociale vuur wat smeult. 

Minister-president Geert Bourgeois mag dan wel kampen met een ‘saai’ imago; het is nu al duidelijk dat zijn regering niet snel zal gaan vervelen. De nieuwe Vlaamse ploeg is voorlopig – zoals zoveel regeringen – een optelsom van tegenstrijdige belangen. Het schaakspel op federaal niveau zal een schaduw blijven werpen zolang de formatie daar aansleept. Mogelijk kan er op middenlange termijn een volwaardig project komen dat alle Vlaams coalitiepartners verbindt, maar voorlopig zal er wellicht nog een tijdje nieuws gelekt worden. Daar hebben te veel mensen bij te winnen.