Niet kiezen is verliezen

De wereld telt 26 federale landen, 26 eigen verhalen ook. Alleen valt de Belgische variant wel heel erg uit de toon. We noemen onze ‘oplossing’ graag eufemistisch ‘creatief’ – om onszelf te troosten.

De veelvuldige vergrendelingen of naast elkaar bestaande gewesten en gemeenschappen werden duidelijk niet elders afgekeken. Een gemiddelde federatie telt 20 deelstaten. De Verenigde Staten van Amerika komen aan 50+1, Duitsland 16, Oostenrijk 8. En België? Tja, drie volgens de politie, vier volgens de organisatoren, zullen we maar zeggen. We weten het zelf niet zo goed en zijn er niet eens uit of we überhaupt wel deelstaten hebben.

België valt helemaal buiten het ‘normale’ federale model qua verhouding tussen het aantal inwoners van de grootste deelstaat en het land zelf. Vreemd dat daaraan nooit aandacht wordt besteed. Voor de VS ligt die verhouding op 12 procent, Duitsland komt aan 22 procent, exact het gemiddelde voor 25 federale staten.

Ver boven alle andere federaties pronkt België. Zelfs beperkt als gewest scoort Vlaanderen ruim 60 procent. Vergeleken met het gemiddelde ligt ons cijfer haast drie keer hoger.

Dat is geen onschuldig rekenspelletje. Uiteraard kennen deelstaten in federaties met vijf keer meer inwoners hun eigen rol. Ze staan dichter bij de bevolking, de federatie biedt schaalvoordelen.

Maar waarom twee overheden op zo’n korte afstand van elkaar als Vlaanderen en België? België biedt geen schaalvoordelen, Vlaanderen staat cijfermatig niet dichter bij de bevolking. Ze zijn van nature veroordeeld om concurrent te zijn en koesteren logischerwijze dezelfde ambities omdat ze behoren tot dezelfde gewichtsklasse. Vlaanderen is te groot voor België, België te klein voor Vlaanderen. Ze schaffen elkaars bestaansreden af.

Mede daarom is het Belgische model intrinsiek instabiel, zijn de overheden gedoemd om te botsen.

Met twee op een zakdoek

De prijs voor die bestuurlijke filevorming is hoog. Vlamingen (voor zover ze niet in Brussel wonen) kennen nauw tegen elkaar aanschurkend twee volwaardige en uitgebouwde overheden, twee parlementen, twee regeringen, twee administraties, twee regelgevers, twee belastingdiensten, twee van alles en dat absoluut niet voor de prijs van één.

De gevolgen vertalen zich in de combinatie massale overheidsschuld/hoog overheidsbeslag/ondermaats functionerende publieke sector. Twee overheden uitbouwen op één zakdoek leidt tot verspilling van middelen en democratische inefficiëntie. Twee fornuizen installeren in één gezinskeuken levert geen lekkerdere maaltijden op maar wel een hogere gasfactuur.

Die prijs betalen wij voor het gebrek aan politieke moed. Belgische staatshervormingen bouwden nieuwe overheden uit zonder bestaande te ontmantelen. De Vlaamsgezinden vroegen en kregen Vlaanderen; de Belgisch-gezinden wilden en mochten België behouden. België blonk ook op dit terrein uit in het maken van geen keuze.

Slogans als ‘Meer Vlaanderen binnen een sterk België’ hebben alles van de kermiskreet ‘altijd prijs, altijd gewonnen’. Alleen door een keuze te maken, bevrijden we ons uit deze bestuurlijke verstikking. Geef mij maar een volwaardige Vlaamse staat zonder Belgische koepel. Maar wie terugschrikt om België te beëindigen, moet resoluut de afschaffing van gewesten en gemeenschappen eisen. Dan smijten we uiteraard ook alle grendels, pariteiten en verzekerde vertegenwoordigingen overboord. Je bent Belg of je bent het niet.

Vandaag zitten we opgezadeld met twee overheden op een niveau waar voor inwoners van alle andere landen één volstaat. De last van die ‘luxe’ kunnen we ons echt niet langer veroorloven.

Dit is een samenvatting van de toespraak op 16 maart voor het VVB-symposium ‘De knoop doorgehakt’. De volledige tekst staat op hierklikken.

<Vindt u dit artikel informatief? Misschien is het dan ook een goed idee om ons te steunen. Klik hier.>