Moet er geen gas zijn? Jawohl, gas, ‘wir wollen viel Gas, roepen de Duitsers in koor, want de herfst nadert en Duitsland is, veel meer nog dan andere Europese landen, voor zijn energiebevoorrading aangewezen op leveringen van Gazprom via de verschillende oost-west-pijpleidingen.

Dat weet Vladimir Poetin natuurlijk ook, en dus worden die pijplijnen gebruikt als chantagemiddel: niet braaf, kraan dicht. De Duitsers weten niet goed hoe zich daartegen op te stellen. De gloednieuwe Nord Stream 2-leiding werd, bij wijze van protest, niet in gebruik gesteld, maar dat maakt de bevoorradingsproblemen natuurlijk alleen maar groter. In de bestaande Nord Stream 1 verminderden de Russen de levering eerst met 60 procent, daarna met 80 procent. Uit het eindstation in Berlijn komt dus wel nog een gasgeurtje, maar niet veel meer.

Officieel laat Gazprom weten dat een defecte turbine de oorzaak is. Deze werd ontkoppeld en naar de fabriek in Canada gestuurd voor nazicht. Maar de Russen zijn blijkbaar niet gehaast om hem terug te plaatsen zodat er weer volop gas via Nord Stream 1 kan gepompt worden. Momenteel staat het ding in Mühlheim an der Ruhr, waar Siemens (dat de Canadese fabriek ondertussen overnam) een vestiging heeft. Helemaal nagezien, op een stevig chassis, wachtend op transport, dat er maar niet komt. Iets met importdocumenten zogezegd.

Na de sjeiks, de tsaar

En nu de titelfoto van deze column. Om enige ‘druk’ op Poetin en Gazprom uit te oefenen, poseert kanselier Olaf Scholz (SPD), wiens partij de meest enthousiaste Ruslandverstehers telt – waaronder Gerhard Schröder, ex-bondskanselier en boezemvriend van Poetin – trots bij de SGT-A65, de turbine dus die vanuit Sint-Petersburg Russisch gas naar Berlijn moet pompen.

Freude schöner Götterfunken!  ‘Een duidelijk signaal richting Rusland’, juicht de pers. Een signaal? Ja, maar van wat? Vooral een oefening in zelfvernedering, lijkt me. Hoe ridicuul staat Scholz daar te blinken bij een hoop ijzer. Het is een surrealistisch beeld dat illustreert hoe belabberd slecht Europa zijn energiebevoorrading de voorbije decennia heeft georganiseerd en na de Arabische oliesjeiks een nieuwe tsaar de kraan liet bedienen. Het netwerk van gaspijplijnen blijken nu wurgtentakels die we zelf hebben laten woekeren, uit naïviteit en kortzichtigheid.

De kernuitstap heeft die afhankelijkheid nog versterkt en Duitsland gedwongen om ook de zeer vervuilende bruinkoolcentrales maximaal in te zetten. De fameuze Energiewende streeft ernaar om tegen 2050 (nu is dat 2035 geworden) honderd procent van de energie uit hernieuwbare bronnen te halen. Hoe ze dat gaan doen, is niet duidelijk. Je kan wel het land vol met laadpalen zetten, maar je moet ook de stroom opwekken voor al die elektrische auto’s. In afwachting poseren we dus bij een turbine in het magazijn.

Waterstoftechnologie zou een belangrijke rol kunnen spelen. Maar dat zijn allemaal toekomstdromen waar je geen beleid op kunt bouwen. Iets wat bij de Groenen elders, ook in België, begint te dagen. De nucleaire bocht, waarbij het Franse Engie de Belgische staat en zijn Vivaldi-regering de arm gewoon omwrong, en in ruil voor het openhouden van twee kerncentrales de kosten voor de afvalberging en de latere ontmanteling aan de overheid zal doorrekenen, is de erfenis van een kwakkeltraject dat al in 1988 onder Martens VIII begon. Even het geheugen opfrissen.

Groene fata morgana’s

Tinne Van der Straeten (Groen), het laatste theelichtje voor het licht uitgaat

Het Belgische kroonjuweel Electrabel, toen in handen van de Sociéte Générale de Belgique, kwam met 55% van de aandelen onder controle van de Franse holding Compagnie financière de Suez. Het francofone establishment had daartoe efficiënt gelobbyd, en hield zowel de Italiaanse zakenman-fantast Carlo De Benedetti als de Vlaamse industrieel André Leysen buiten de debatten. De Fransen hadden toen al door dat de Belgen zich makkelijk lieten ringeloren.

In 2005 verpatste de regering Verhofstadt Electrabel volledig aan Suez, met dank aan de liberalisering van de energiemarkt. Alle winsten liepen vanaf dan netjes naar het moederhuis in Parijs. De ijdele hoop dat de vrije markt voor lage elektriciteitsprijzen zou zorgen, verdampte snel toen dit feitelijk monopolie de opeenvolgende regeringen gewoon zijn wil oplegde.

Ondertussen had de Belgische kernuitstap, in het regeerakkoord van 1999 met de Groenen aan tafel bedisseld, de positie van Suez alleen maar versterkt, naarmate bleek dat de transitie naar ‘duurzame energiebronnen’  nooit binnen de termijn zou gehaald worden. De groene illusie van de kernuitstap bleek een versneller voor de blauwe luchtbel van de vrije energiemarkt. Met als resultaat dus het akkoord dat het sluiten van Doel 4 en Tihange 3 met tien jaar uitstelt, helemaal onder de genoemde condities die Engie stelde, het vroegere Suez.

Broek af en billen bloot, de Europese machthebbers gedragen zich als bedelaars. Wat ons weer op die iconische foto van Olaf Scholz en de gasturbine brengt. Het schuldig verzuim van de overheid, door de groene fata morgana’s aangedreven, maakt die overheden vandaag belachelijk. In België doet ze een knieval voor een Frans overheidsbedrijf, in Duitsland staat een premier te poseren met een 19de eeuw aandoend ijzeren gevaarte… dat niet geraakt waar het moet staan, omdat een nieuwe tsaar het gewoon niet wil.

Dikke Bertha

Vladimir Poetin en Gerhard Schröder in 2003

Men moet zich voorstellen wat de toekomstige generaties van die zielige spektakels zullen denken: het is de karikatuur voorbij. Dat de Duitsers iets met gas hadden in de tweede wereldoorlog, en het pijplijnproject vanuit Rusland een uitloper is van een Wiedergutmachungs-traditie, verhoogt zeker het vermakelijkheidsgehalte van deze Zwarte Komedie. De gelijkenis van de SGT-A65 met de superkanonnen die Hitler liet bouwen – ook pure propagandastunten – maakt het plaatje af. Maar toen rolde het resultaat nog uit de Krupp-fabrieken, nu moest het uit Canada komen. De Duitsers gaan er niet op vooruit.

Soit, de pathetische pose van Olaf Scholz met zijn dikke Bertha, die vergeefs wacht op haar reis naar Sint-Petersburg, toont hoe Europa een hapklare brok is voor Rusland en China. Poetin lacht zich een kriek en Xi grinnikt mee. De invasie van Taiwan staat voor de deur, het Aziatische Oekraïne, met dat verschil dat de Chinese strijdmacht nog wat anders is dan het wodkaleger dat Poetin op Kiev en omstreken afstuurde. Ook Nancy Pelosi dient in deze hulde betrokken, want iemand moet toch de kip spelen die het hanengevecht inleidt.

Maar we wijken af, tenzij we Jan Fabre nog even zouden parafraseren: geen seks, geen gas, de pijplijn tussen Rusland en Duitsland loopt, mocht u dat nog niet snappen, in de twee richtingen. Voor Bertha haar mondje mag zetten aan de Gazprom-uitlaat, om het excrement met een enorme versnelling westwaarts te spuwen, waarna de Duitsers het in hun ovens kunnen verbranden, moet kanselier Scholz zich eerst nog wat dieper bukken om de zeep op te rapen.

Een opeenstapeling van beeldspraak waar ik zelf van sta te kijken, maar Olaf is begonnen. En Vladimir maakt het af. Geef toe, de politieke show overtreft alle fantasie.