Om te scoren op de COP27 besluit EU tot collectieve verarming

Landbouwgrond moet massaal bos worden. Gebeurt dat niet, dan moeten Belgische huishoudens met auto of centrale verwarming op fossiele brandstof hun CO2-uitstoot met 47% verminderen. Een verordening zal regeringen dwingen hun bevolking zware en ingrijpende maatregelen op te leggen. De totale CO2-uitstoot per lidstaat is het enige wat telt. Voor elke extra gascentrale zullen de burger en het bedrijfsleven dus op kosten gejaagd worden.

LULUCF

Op 8 november bereikten de Raad van de Europese Unie en het Europees Parlement een voorlopig politiek akkoord ‘voor strengere emissie­reductie­doelstellingen in het kader van de verordening inzake de verdeling van de inspanningen’. Dat is politicolees om te zeggen dat België tegen 2030 de CO2-emissies met minstens 47% moet verminderen en dat geen enkel Belgisch parlement daar iets over zal mogen stemmen.

De minister van Leefmilieu Zakia Khattabi (Ecolo) keurde dit mee goed in de Milieuraad. Op 11 november kort na 1.00 uur volgde daarop een akkoord over in de ‘land use change and forestry (LULUCF) sector’. Het was blijkbaar een harde noot om te kraken, die bijna drie extra dagen onderhandelen in beslag nam. LULUCF gaat over grond, bomen, planten, biomassa en hout. Kortom: bossen.

Ambitieus

De verordening bevat een streefcijfer voor de reductie van broeikasgas­emissies (BKG) op EU-niveau van 40% in 2030 ten opzichte van 2005. Dit streefcijfer geldt voor de sectoren die niet onder het emissiehandelssysteem van de EU (EU-ETS) vallen. Dat zijn onder andere wegvervoer en binnenvaart, gebouwen (centrale verwarming), landbouw, afvalverwerking en kleine industrieën. De Europese Commissie legt elke lidstaat nationale streefcijfers op. De ambitieuze percentages uit vorige voorstellen veranderden niet na onderhandeling tussen het Europees Parlement en Raad, maar sommige landen krijgen een beetje meer flexibiliteit.

De rapporteur voor dit dossier was het Finse groenlinkse Europarlementslid Ville Niinistö. De voorzitter van de Milieuraad was de christendemocratische Tsjech Marian Jurečka, minister van Milieubeheer van Tsjechië. Deze lidstaat heeft tot 31 december het roulerende voorzitterschap van de Raad.

Emission trading system

Wat de mededeling van de Raad niet zegt is dat auto’s, centrale verwarming, huisvuilverwerking en bedrijven met een soort CO2-heffing te maken gaan krijgen. Net als de grote industrie en de energiebedrijven. Die moeten al jaren emissierechten kopen. Die rechten worden steeds duurder en de Europese Commissie drijft de prijs zelfs op. Op minder dan een jaar verviervoudigde die prijs bijna. Dit is het gehate EU ETS (emission trading system) dat zwaar mee doorweegt in de elektriciteitsprijzen. Vele economisten smeekten tijdens de energiecrisis om ETS af te schaffen of op te schorten om de energiefactuur te verlagen.

De andere industrietakken konden in bepaalde gevallen gratis emissierechten ontvangen op basis van hun CO2-efficiëntie in vergelijking met hun concurrenten, maar in de praktijk moesten ze fors bijkopen wilden ze groeien. ETS is in praktijk een toepassing van ‘degrowth’, tenzij de fabriek kan overstappen op hernieuwbare energie. Wat bijvoorbeeld voor de productie van cement, bakstenen, dakpannen, kunstmest en staal quasi uitgesloten is. De fabriek die bovenop de ‘gratis’ emissierechten moest bijkopen prijst zichzelf binnen de kortste keren uit de markt op internationaal vlak.

‘Sectoren’

De Europese Commissie beweert dat de nu aangepakte sectoren zowat 60% van de broeikasgas­uitstoot (BKG) vertegenwoordigen. Auto’s en cv-ketels van huishoudens ‘sectoren’ noemen, is gewoon een slinkse manier om de verordening geruisloos te laten passeren om daarna keihard toe te slaan als het een wet is die in elke lidstaat direct toepasbaar is en enkel via het Hof van Justitie van de EU in Luxemburg kan worden bestreden. Degene die daar hoopt gelijk te krijgen tegen de verordening, maakt geen schijn van kans.

Eigenlijk net hetzelfde als bij de stikstofcrisis gedaan werd. Regeltjes qua natuurbeheer of leefmilieu invoeren, om daarna een hele sector uit te schakelen zonder dat zelfs een rechtbank of een minister daar iets aan kan veranderen. Met dank aan groenlinkse ngo’s die dergelijk beleid pushen in Brussel.

Emissieruimten sparen en lenen

De blijheid van de Tsjechische voorzitter Marian Jurečka, minister van Milieubeheer van Tsjechië, dat hij dit akkoord kon sluiten, ‘net op tijd voor de COP27’, illustreert hoe de meeste politici denken. Aan de wereld tonen dat de EU ‘de emissies echt wil terugdringen om de opwarming van de aarde binnen de perken te houden, zoals beloofd in de Overeenkomst van Parijs’. Of om een ander citaat te geven: ‘Het is onze verantwoordelijkheid om onze planeet voor alle toekomstige generaties leefbaar te houden.’

De toepassing is al even fantasierijk:

‘Het voorlopige akkoord biedt de lidstaten de mogelijkheid om emissieruimten op te sparen en te lenen. Als hun emissies ten opzichte van 2021 lager waren dan hun jaarlijkse emissieruimte, kunnen ze tot 75% van hun jaarlijkse emissieruimte voor dat jaar opsparen voor volgende jaren, en dat tot 2030. Voor de jaren 2022 tot 2029 kunnen de lidstaten tot 25% van hun jaarlijkse emissieruimte voor dat jaar opsparen voor volgende jaren tot 2030.’

Goedkoopste oplossing: bossen in plaats van landbouw

Verraderlijk wordt het als de emissies de jaarlimiet overschrijden. Lidstaten kunnen dan emissieruimte van het volgende jaar lenen. Ten minste zo’n 7,5% van hun jaarlijkse emissieruimte voor de jaren 2021 tot 2025. Vanaf 2026 mag dat maar tot 5%. Helemaal bizar is dat lidstaten onderling emissieruimten kunnen verhandelen (kopen en verkopen), maar ook maar tot 10% van hun jaarlijkse emissieruimte voor de jaren 2021 tot 2025. Omdat vanaf 2026 weleens problemen zouden kunnen schuilen in dit systeem kunnen ze dan zelfs tot 15% onder elkaar verlappen. De Europese Commissie kan dankzij de verordening dit niet enkel opleggen. Ze kan ook de lidstaten straffen als ze het spel niet meespelen of als het beleid mislukt.

Het hele systeem zal op poten gezet worden met credits. Die credits verdienen ze door broeikasgassen te verwijderen uit de sector landgebruik. Vrij vertaald: door landbouwgrond te veranderen in bossen. Elke regering weet dat de doelstellingen niet haalbaar zijn, maar door massaal bomen aan te planten kunnen ze doen alsof ze de doelstellingen halen. De politiek goedkoopste manier zal dus zijn om zoveel mogelijk landbouwgrond om te zetten in bossen.

Snel opgelegd aan de bevolking

Dit voorstel van verordening maakt deel uit van het ideologische ‘Fit for 55’-pakket. Dit pakket werd op 14 juli 2021 door de Europese Commissie gepresenteerd om de Europese Unie in staat te stellen haar netto-uitstoot van broeikas­gassen in 2030 met ten minste 55% te hebben verminderd ten opzichte van het niveau van 1990, en in 2050 klimaatneutraal te zijn. Al die tijd was daar geen debat over. Op de website van de Kamer is niet één vraag van een Kamerlid te vinden die hierover vragen stelde. De federale regering is immers voorstander en voor Ecolo komt het goed uit dat ‘Europa’ dat even snel oplegt aan de bevolking.