Ontwaakt, o Vlaamse linkerzijde!

Met zijn voorstel om eerst een Vlaamse regering te vormen en dan pas federaal te onderhandelen, geeft Bart De Wever plots een flinke ruk aan het stuur van de Belgische communautaire tanker. Daar waar deze via ingewikkelde staatshervormingen slechts moeizaam in federale richting keerde, lijkt de N-VA hem meteen in een confederatie te forceren. Voor de hardcore Vlaams-nationalist is het beloofde uur gekomen, voor de unitaire belgicist is het bewijs geleverd dat het de N-VA vooral om de splitsing van het land te doen is. Wat er ook van zij: beide kampen houden er duidelijk wel rekening mee dat er méér Vlaanderen komt.

Hoewel er nog lang geen democratisch draagvlak is voor een afscheuring van Vlaanderen, kan het voor het linkse kamp dus geen kwaad om stilaan doch dringend ook eens de blik te verruimen en de geest te openen voor meer regionalisme in plaats van halsstarrig vast te houden aan de oude vormen en gedachten. De bijna gênante verbetenheid waarmee rechtse partijen hun best doen om aan te tonen dat ze wél sociaal zijn, kan alleen maar bewijzen dat dat wel degelijk van belang is voor de Vlaming. Het zou dus bijzonder jammer zijn dat uit koppigheid te negeren.

Als meer Vlaanderen ook meer links Vlaanderen kan worden, is dat bijvoorbeeld een kans om de democratie dichter bij de mensen te brengen. Het ‘uitschakelen’ van het Belgische niveau brengt de beslissingsmacht alvast dichter bij de noden en wensen van de regio. De mens centraal, toch niets linkser dan dat? En als die linkse stroming sterk genoeg is, kunnen we misschien zelfs de beleidspiramide omkeren en werk maken van echte basisdemocratie.

Zo opmerkelijk of revolutionair is dat niet eens. In september van vorig jaar beschreef Maite Morren, voorzitter van de jongerenafdeling van de sp.a het nog mooi in een opiniestuk in De Morgen:
‘Van het wijkcomité dat op dit moment een feest aan het plannen is, van de buurt die een stad of gemeente mooier wil maken door de straatgevels tot kunst te verheffen, van vrienden en kennissen van asielzoekers die zich verzetten tegen hun uitzetting, van de velen die zich engageren als vrijwilliger voor anderen, uit al deze kleine daden met opgemerkte slagkracht haal ik veel meer geloof in een toekomstgericht Vlaanderen dat zijn blik open heeft op de wereld dan in het tegengestelde.’

Met andere woorden: de kracht van links ligt niet in de hogere machtsregionen maar dicht bij de mensen. Uiteindelijk gaat het om het werken en bouwen aan de samenleving en dat lukt het best als elke deelnemer aan die samenleving zich daar op zijn minst bij betrokken voelt.

Vaak wordt regionalisering echter voorgesteld als een verzwakking van de sociale strijd die stoelt op universele rechten voor arbeiders en werkmensen en dus per defintie internationalistisch zou zijn. Dat die rechten universeel zijn, is ontegensprekelijk waar, maar dat ze daarom enkel op internationaal niveau, over landsgrenzen heen, kunnen afgedwongen en beschermd worden, is totale onzin. Het argument is dat multinationals en andere neoliberale krachten het verdeel-en-heersprincipe hanteren en regio’s tegen elkaar uitspelen. De realiteit bewijst het, denk maar aan lageloonlanden en sociale dumpingpraktijken. Maar precies daarom is het van belang om lokaal sterk te staan en efficiënt en adequaat te reageren op die lokale ontwikkelingen.

‘Internationalistisch’ betekent in geen geval dat er een soort universele sociale éénheidsworst moet gelden, laat staan opgedrongen worden. Het is net dat wat de beweging verzwakt. Die sociale beweging is een beweging van mensen en werkt bijgevolg het best als een organische structuur, als een ‘weefsel’ opgebouwd uit verschillende cellen, waarbij het van belang is dat elke cel sterk en weerbaar is. Met andere woorden: als we een regio als Vlaanderen in rechtse handen laten, verzwakt net dàt de hele mondiale beweging. Nog een reden om zeker klaar te staan als er straks nog méér Vlaanderen komt

We kunnen natuurlijk koppig vasthouden aan de Belgische structuur, met als argument dat de meeste sociale verwezenlijkingen toch op dat niveau gerealiseerd zijn. Maar dan gaan we voorbij aan het feit dat in de tijd dat die gerealiseerd werden, er alleen maar dat niveau bestond. Intussen is het land gefederaliseerd en zijn er niveaus bijgekomen. Dat is gebeurd onder voornamelijk rechtsnationalistische druk. Stél dus dat die extra niveaus een perfide neoliberale manier zijn om het verdeel en heers principe toe te passen, dan is het des te belangrijker om die op hetzelfde niveau te bekampen, in plaats van alleen maar op het Belgische niveau, dat intussen helemaal uitgehold wordt en geen enkele macht meer heeft.

De keuze voor links Vlaanderen is eigenlijk simpel: ofwel wachten tot België helemaal uit elkaar valt onder rechts-nationalistische druk ofwel die laatsten de wind uit de zeilen nemen en een eigen, links Vlaams project opzetten. Niet dat dat vanuit het niets zou moeten gebeuren, er zijn al verschillende bewegingen en denktanken die naar een nieuw links elan zoeken. Ze zijn niet allemaal regionalistisch ingesteld, maar dat heeft geen belang. Het doel van een links flamingantische beweging hoeft niet per se een onafhankelijk Vlaanderen te zijn, maar vooral een (nieuwe) manier om de samenleving te organiseren, meer gericht op de mens en minder op de structuren (en het kapitaal).
De Belgische structuur raakt almaar meer uitgehold en dreigt straks helemaal vast te lopen. Europa vecht met haar eigen economische demonen en zet de sociale thema’s ver onderaan de prioriteitenlijst. We raken met andere woorden meer en meer op onszelf aangewezen. Dat is ook veelal het gevoel bij de meeste mensen: in de steek gelaten zijn. Door het falende Europa, door het kibbelende België en ja, ook wel door de tandenloze en uitgebluste linkerzijde.

De linkerzijde zoekt op dit ogenblikt haar plaats weer op het politieke toneel, daar waar ze eigenlijk de voortrekker van echte sociale vernieuwing zou moeten zijn. De PVDA+ wint wel aanhangers, maar hoe opmerkelijk hun groei ook moge wezen, echt potten zullen ze niet breken. Het is wellicht hoog tijd om dat Vlaamse taboe te doorbreken en het om te zetten in een constructief, progressief en sociaal project. Om een gekend links lied te parafraseren: ‘Ontwaakt, gij linkse flaminganten, de stroom rijst meer en meer!’.