Onwettige parlementen

De eerste zitting van een parlement in België begint met het goedkeuren of controleren van de ‘geloofsbrieven’, zeg maar de stemuitslag. Deze keer was er wat commotie rond de betwisting in Charleroi in het Waalse Parlement en in het Vlaamse werd beslist tot een hertelling in het kanton Sint-Genesius-Rode. Ook in Brussel was de telling niet zonder problemen. Maar niet getreurd, welke volksvertegenwoordiger stemt nu tegen een eigen verkiezing? Over naar de orde van de dag.

Of toch? In zijn eerste tussenkomst als fractievoorzitter van het Vlaams Belang in het Vlaams parlement wees Chris Janssens erop dat deze manier van werken eigenlijk niet koosjer is omdat het parlement in het goedkeuren van de verkiezingen rechter en partij tegelijk is. Waarop de voorzitter van het Vlaams Parlement, Herman De Croo (Open VLD), de verwijzing maakte naar het ‘arrest Mircea Grosaru’ en Matthias Diependaele, fractieleider van de N-VA, fijntjes opmerkte dat dit ook nu niet kan veranderen wegens … vergrendeld in de grondwet en niet voor herziening vatbaar verklaard.

Mircea Grosaru

De parlementairen weten dus dat het niet mag, maar doen het toch en houden het ook zo. Welkom in België! Wat is het probleem? Het begint allemaal in 2000. Mircea Grosaru spande in dat jaar een proces aan tegen Roemenië, omdat hij een zetel die hem toekwam niet kreeg. Een nationale verkiezingscommissie van magistraten en partijvertegenwoordigers duidde een andere kandidaat voor dat mandaat aan. Roemenië werd veroordeeld omdat onder andere het recht op een ‘effectief rechtsmiddel’ (artikel 13 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens) geschonden was. De man kon nergens zijn juridisch gelijk halen. Maar het EHRM liet in het arrest ook weten dat van de 47 landen van de Raad van Europa alleen Italië, Luxemburg en België nog geen rechterlijke controle op de geldigheid van een verkiezingsuitslag kennen. In 2014 is er in België nog niets aan die situatie veranderd. En waarschijnlijk zal dat ook in 2019 niet veranderd zijn.

Is dat een probleem? Het EHRM kan geen sancties opleggen, maar als lid van de Raad van Europa heeft België zich ertoe verbonden de uitspraken toe te passen. Als België dat niet wenst te doen, dan moet het maar uit de Raad van Europa stappen. Maar interessanter nog is het om de vraag te stellen waarom België dat arrest niet toepast en een of andere gerechtelijke instantie opricht of de opdracht geeft de geldigheid van de verkiezingsuitslag officieel vast te leggen? Voor het antwoord op die vraag volstaat het om terug te gaan naar de vorige federale verkiezingen van 2010. Die waren ongrondwettelijk. Het Grondwettelijk Hof had heel duidelijk gesteld dat er een oplossing moest komen voor de ongrondwettelijk verklaarde uitzondering in de kieswet voor de kieskring BHV. Die splitsing was er niet. Was er toen een college van magistraten geweest dat de uitslag moest goedkeuren, dan was dat waarschijnlijk niet gebeurd. Die magistraten zouden de politici op hun juridische plicht gewezen hebben of de politici zouden nooit op die manier gepokerd hebben met de grondwet en de uitspraken van het Grondwettelijk Hof, wetende dat er magistraten zijn die toekijken en wetende dat die niet zoveel gevoel voor humor hebben als het over uitspraken van het Grondwettelijk Hof gaat.

Wat in wezen een technische aanpassing zou moeten zijn na een uitspraak door het EHRM is in België een heus politiek probleem. De verkiezingen laten beoordelen door een gerechtelijke instantie beperkt het politiek gefoefel om België koste wat het kost met haken en ogen, of spuug en plak, aaneen te houden. Dat Herman De Croo het benoemt, bewijst dat de politici maar al te goed weten wat het probleem is. Dat ze weten dat ze een discutabel parlement installeren, dat niet geïnstalleerd is conform een arrest van het EHRM. Ik ben geen jurist, maar ik ken wel de hiërarchie van rechtsregels. Onze grondwet moet conform zijn aan wat het EHRM in arresten vastlegt, daar heeft België zichzelf toe verbonden. Nu blijkt onze wetgeving niet in overeenstemming te zijn met de uitspraken van het EHRM over iets fundamenteels als de verkiezingen. We kunnen ons de vraag stellen of de wetten die zo’n parlement aanneemt eigenlijk wel wettig zijn …  die zesde staatshervorming, die grondwetsherziening is die wel rechtsgeldig als het parlement eigenlijk niet grondwettelijk was samengesteld?

Ach, in België moet de democratie wijken voor het overeind houden van een politiek systeem. Ook het moedwillig niet toepassen van arresten van het EHRM is daarbij. België is geen land als een ander.

Foto © Reporters