Open brief van Sarah Melis aan Bart De Wever

Geachte heer De Wever,

Beste Bart,

ik kom even terug op de afspraak van vrijdag 3/12/2021, waar een wat onderbelicht onderwerp aan bod kwam. U, Bart De Wever,  stelde dat we in 2022 mogelijk metafysische gesprekken moeten voeren over ‘leven en dood’. Een nogal donker en zwart onderwerp, maar misschien haalt u dit wel terecht aan. Ikzelf ben nog maar 21 jaar met een heel leven voor me en ben gelukkig ook nog niet te veel in aanraking gekomen met de dood. Maar vroeg of laat treft het ons allen. We zien allemaal geliefden gaan. Onze grootouders, een nonkel of een tante, en zelfs een vriend of vriendin op jonge leeftijd. De impact van zoiets is natuurlijk telkens een droevige gebeurtenis die ik mijn ergste vijand niet zou toewensen.

Nu worden we sinds 2020 met cijfers rond de oren geslagen in verband met de oversterfte ten gevolge van Corona. U had de cijfers reeds laten analyseren voor uw stad Antwerpen. Zonder daar te diep op te willen ingaan, kon u net als velen van ons ook vaststellen dat die oversterfte ligt bij de bevolking van 80+. Dat wil uiteraard niet zeggen dat deze sterfgevallen niet evenzeer te betreuren zijn, want ik kan mij maar al te goed voorstellen dat het mijn grootouders zouden kunnen zijn. Het zegt ergens wel dat we als maatschappij en zeker de politiek, de cijfers moeten kunnen relativeren. Bovendien zijn cijfers ook maar cijfers.

De cijfers en de menselijke verhalen

Uit een onderzoek aan de UZ Hasselt is al gebleken dat coronasterftecijfers met 28% overdreven waren. Misschien is wel één van de redenen waarom we nu zo’n oversterfte zien, net omdat een bevolkingsexplosie plaatsvond 75 jaar terug en deze generatie de fase in het leven heeft bereikt waar we van nature vatbaarder zijn voor ziektes die ons leven bedreigen? Maar tot zover die cijfers, de menselijke verhalen interesseren mij veel meer.

Hoe gaan we om met sterfte inzake Corona? Of zelfs Kanker? Of verkeersdoden? Het is een moeilijke ethische discussie, en u bent wellicht één van de weinige politici die het zou aandurven om daarover te praten. Dat siert u zelfs. De dood is een deel van het leven waarmee we allemaal ooit in aanraking komen, één van de weinige zaken waar we zeker van kunnen zijn dat ze ooit zullen meemaken. Als we een paar generaties teruggaan in de tijd, en een historicus als u zal dat ongetwijfeld beter kunnen dan ik, kunnen we vaststellen dat vroeger mensen vaker in huis kwamen te gaan.

Angstiger voor de dood

Aangezien onze gezondheidszorg nog niet dermate ontwikkeld was en de arbeidsomstandigheden vaak veel zwaarder, lag de levensverwachting niet zo hoog. De mensen kwamen er allemaal directer mee in aanraking dan nu. Mijn generatie, en ook die van u en zelfs die daarvoor, heeft ergens zichzelf de luxe gepermitteerd om de dood weg te duwen uit de familiale sfeer. De groei van woonzorgcentra of het uitbesteden aan palliatieve zorg is begrijpelijk, maar heeft ons misschien wel angstiger en gevoeliger gemaakt voor de dood dan vroeger. We zien dit niet meer zo nabij, er is vaker een afstand gecreëerd met de dood. In de plaats is een cultuur ontstaan van forever young en het hier en nu dat belangrijker is geworden. Mensen kunnen beter nog aan een tweede, een derde en een vierde jeugd beginnen. Dat belang van het materiële en het vergankelijke haalde u zelf al aan als een cultureel verschijnsel, in tegenstelling tot enkele generaties terug. Hebben we nu daarom net zo’n moeilijkheden als we de dood ter sprake brengen? Willen we daarom het onvermijdelijke liever niet zien gebeuren?

Maar het bewustzijn van het leven hangt net af van het bewustzijn dat we ook maar één keer zullen leven, dat we slechts één moment hebben in ons leven waarin we de tijd van nu kunnen maken. Nu spreek ik als deel van mijn generatie, we zijn maar één keer echt jong, we gaan maar enkele jaren studeren.

Bewust risico nemen

Is het dan niet normaal dat we ook bewust kunnen leven met een zeer laag risico voor ernstige gevolgen van het virus? Dat we kiezen dit risico gewoon te nemen en te doen wat jij in je jonge jaren ook deed? Cantussen, op café gaan, feesten, afspreken met vrienden,  spontaan leven? Enkele weken dit uitstellen was voor een absolute minderheid een probleem, en dan kon je misschien nog enig egoïsme verwijten aan de lockdownfeestjes. Ondertussen zijn we bijna 2 jaar verder en moeten we nuchter genoeg zijn om te beseffen dat het rijk der vrijheid er gewoon niet zal komen. Al helemaal niet met politici zoals Frank Vandenbroucke, of specialisten die liever mensen de gevangenis in gooien dan jonge mensen een weekje te laten uitzieken. Het mentale leed, en zelfs de stijging in zelfmoordcijfers bij jonge mensen is hier een gevolg van en daar durft de mainstream media wellicht niet dagelijks over te berichten. Deze liggen even goed in de balans.

Ik heb de afgelopen maanden vaak gesproken met mensen van uw generatie, en ouder. Mensen die zich evengoed verzetten tegen de maatregelen of de autoritaire manier waarop deze regering te werk is gegaan en nog steeds gaat. Zijn zij er zich dan allemaal niet van bewust dat er een risico is? Ook mensen die ouder zijn hebben redenen om hun vrijheden niet permanent te willen afgeven. Moeten zij maanden en jaren afgezonderd worden? Hun kinderen, kleinkinderen of zelfs achterkleinkinderen niet meer zien voor een groot gedeelte van het jaar? Moeten we ouderen nu massaal isoleren, dat ze enkel op een kamertje in een WZC naar hun tv kunnen kijken, en enkel een gemaskerde verpleegster zien die hun dagelijks eten komt brengen? Hen schrik aanjagen voor het leven, tot wanneer de dood aan de deur klopt?

Ook deze mensen zijn de vrijheidsbeperkingen hoe langer hoe meer beu aan het worden. We zijn de samenleving hoe langer hoe meer gaan ont-menselijken en ont-wortelen van haar oorspronkelijk bestaan. Is dat eigen aan onze huidige beschaving die in een nieuwe fase is geraakt? Zijn we binnenkort in een futuristische film terecht gekomen waarin we niet meer als sociaal wezen worden aanzien met familie, vrienden en verenigingen rond ons? Zijn we louter QR-code 651658477?

Politiestaat Australië

We zullen ergens dit debat moeten voeren, hoe donker en onbespreekbaar het ook is voor velen. Ik ben blij dat u daar een aanzet toe durft te geven als politicus. Dat zie ik er niet veel doen. Dan kunnen we misschien ook terug de menselijkheid een plaats geven in onze samenleving en afwegen of bepaalde maatregelen om de circulatie tegen te gaan eigenlijk wel zinvol zijn. En of we op termijn misschien een verwaarloosbare oversterfte hebben door COVID-19 tem 24.

Want hoewel er telkens een risico is en er indirect aan elke ziekte mensen jammer genoeg zullen overlijden, moeten we ons de vraag stellen wie we als mens zijn en wat voor samenleving we eigenlijk nog willen, nu het duidelijk is dat het virus ons nog wel een tijdje zal blijven vergezellen. Willen we onze samenleving onderwerpen aan een politiestaat zoals in Australië? Willen we permanente QR-codes voor de rest van ons leven om in een café binnen te wandelen? Want ook dit behoort tot de vraag wie we als mens nog zijn, en tot wat we ons leven kunnen herleiden. Zijn we ons bestaan als mens niet teveel aan het reduceren tot het over-leven, in plaats van het sociale en kostbare weefsel dat ons tot mensen maakt te laten floreren? Veel mensen zijn hier bezorgd over, en ik ook. Kan dit debat dan ook niet beter meteen beginnen?