Persvrijheid soms belangrijker dan strijd tegen handel met voorkennis

Het Hof van Justitie van de EU te Luxemburg loste afgelopen dinsdag een arrest dat naar hun eigen zeggen de persvrijheid moet versterken. Journalisten mogen gelekte informatie over beursgenoteerde bedrijven delen als het proportioneel is en noodzakelijk voor hun journalistiek werk. Met het arrest is veel fout, maar het dient een politiek doel: namelijk van het Hof van Justitie van de EU een opperste gerechtshof maken over alles.

Dat een journalist geruchten moet controleren bij diverse bronnen en dat die bronnen geheim mogen zijn, stond niet ter discussie. Het ging evenmin over EU-recht waarvan de toepassing in lidstaten het Hof van Justitie van de EU moet bewaken. Het ging zoals in steeds meer zaken in Luxemburg over de toepassing van het Handvest van de Grondrechten van de EU. Een afkooksel van de door de burgers in de EU verworpen Europese Grondwet die in Lissabon als een Handvest door de Europese Raad toch werd doorgedrukt, maar dan zonder pijnlijke referenda of ratificaties in de lidstaten.

In wezen speelt het Hof van Justitie van de EU dus steeds meer Hooggerechtshof of Grondwettelijk Hof van de EU. De ambitie is opperste gerechtshof te worden over alle rechten een niet enkel over de EU-verdragen en EU-wetgeving.

Gevoelige informatie

Dat de beslissing weinig ophef veroorzaakte is allicht te wijten aan het ontbreken van inhoudelijke details in het persbericht en het feit dat de betrokken ex-journalist op pensioen is. Ook handel met voorkennis van steenrijken die steenrijken oplichten zorgt zelden voor publieke verontwaardiging. Een overwinning van de persvrijheid tegen een overheidsdienst die boeten uitdeelt is uiteraard altijd sympathiek, maar schijn bedriegt. Blijkbaar staarden bijna alle journalisten zich blind op een overwinning van een journalist waardoor ze op collegiale manier de echte analyse vergaten te maken.

De toevoeging van mitsen en maren bij een beslissing over grondrechten in het persbericht is op zich al problematisch. Eigenlijk mag de journalist het soms wel en soms niet. Waarom schrijft het Hof zoiets? Omdat het Hof van Beroep in Parijs een prejudicieel advies vroeg aan het Luxemburgse hof. Alles draait rond de voormalige journalist van de Britse tabloid Daily Mail Geoff Foster. Deze journalist kreeg een fikse boete van 40.000 euro van de Franse beurswaakhond Autorité des Marchés Financiers wegens het delen van gevoelige informatie over geruchten met zijn contacten.

Foster schreef op het einde van een 40-jarige carrière waarvan de laatste 27 jaar bij de schandaalkrant Daily Mail een column of eerder een roddelrubriek over de beurs. De informatie die hij deelde met zijn contacten (dus niet in zijn column) liet die contacten toe tienduizenden euro’s winst te maken. Zoiets heet handel met voorkennis. Vervolgens schreef hij er iets over wat ook weer de koers beïnvloedde.

Handvest van de Grondrechten van de EU

Op vraag van de Franse beurswaakhond in 2018 legde haar Britse collega UK Financial Conduct Authority beslag op de telefoongegevens van Foster tussen 2007 en 2013. Vooral twee columns over luxe-holding Louis Vuitton Moët Hennessy (LVHM) en modehuis Hermès in 2011 en 2012 vormden een probleem. Foster zou daar ‘beschermde insiderinformatie’ hebben verspreid. Hij zou dus van figuren bij LVHM, Hermès of hun adviseurs geheime informatie bekomen hebben via lekken of confidances. Door die door te bellen naar kennissen maakte hij zich schuldig aan voorkennis.

De veroordeling voor handel met voorkennis zou volgens Foster een inbreuk zijn op zijn mensenrechten, maar de Britse en Franse rechtbanken volgden die verdediging niet. In zijn beroepsprocedure in Parijs vroeg de rechter echter aan het Hof van Europa of Foster zich kon beroepen op het Handvest van de Grondrechten van de EU.

Voorkennis misbruiken

Het feit dat Fosters bronnen waar hij de door hem verkregen geheime informatie mee deelde, forse voordelen deden met die informatie is volgens de EU-rechters geen bezwaar. Op handel met voorkennis staan nochtans heel strenge straffen. Het vertrouwen in het beurssysteem is immers afhankelijk van een gelijk speelveld. Over voorkennis beschikken is niet strafbaar, het misbruiken voor geldelijk gewin wel.

Indien Foster geruchten checkte zou hij nochtans kunnen bevroeden dat de betrokken aandeelhouders, consultants, advocaten, beursmakelaars, analisten enzovoort dit zouden gebruiken. De EU-rechters wogen nu de persvrijheid af aan illegale handel met voorkennis. Dat dit marktverstorend en nadelig is voor andere spelers op de beurs woog het Hof af aan de persvrijheid. Zo zegt het eigenlijk dat een verbod op het meewerken aan handel met voorkennis moet te omzeilen zijn als het binnen het verifiëren van geruchten als onderdeel van journalistiek werk is. Zelfs als dat journalistiek werk een roddelrubriek is met beurstips. Om niet compleet inconsequent over te komen met echt EU-recht zoals de Verordening Machtsmisbruik (hun eigenlijke bevoegdheid en taak) geeft het Hof van Justitie EU een flinke draai aan hun arrest: het moet proportioneel en noodzakelijk voor journalistiek werk zijn.

De activistische voorzitter van de rechtbank Koen Lenaerts (ook prof aan de KU Leuven) liet meteen het persbericht in alle officiële talen vertalen en de video-opname van het arrest online zetten.