Peter De Roover premier

Het congres van de N-VA had iets weg van een conventie bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Dat was zeker zo op de startmanifestatie vrijdagavond, toen een aantal prominente figuren van binnen en buiten de partij (Herman De Bode, Frits Bolkestein, Peter De Roover …) hun steun kwamen betuigen. Dat is het klassieke scenario op een Amerikaanse verkiezingsconventie (en sinds het stuntelige optreden van Clint Eastwood op de jongste editie van de Republikeinen weten we dat dit ook wel eens kan mislopen). Maar het hoogtepunt van een conventie is natuurlijk de slottoespraak van de presidentskandidaat.  En de sleutelzin daarvan is de aanvaarding, onder oorverdovend applaus, van de nominatie door de kandidaat : ‘I accept your nomination for President of the United States of America.’ 

Het had ook het hoogtepunt van het N-VA-congres kunnen zijn, en van de toespraak van Bart De Wever: ‘Ik stel me kandidaat om premier te worden.’  Maar sinds vorige woensdag wisten we al dat die climax er niet zou komen. De N-VA heeft beslist om de verhaallijn van het “N-VA model versus het PS-model” niet te personaliseren. We krijgen geen quasi-presidentiële campagne waarbij Bart De Wever de zittende premier Elio Di Rupo uitdaagt.  Kennelijk hebben De Wever en/of de partij de afweging gemaakt dat de evidente campagne-technische voordelen daarvan niet zouden opwegen tegen de nadelen. En het belangrijkste nadeel is natuurlijk dat De Wever zou worden achtervolgd door het verwijt woordbreuk te hebben gepleegd. Hij zou voortdurend worden geconfronteerd met eerdere (halve) beloftes om zes jaar lang burgemeester van Antwerpen te blijven.

Dit probleem is nu opgelost, maar er is er een ander in de plaats gekomen, dat de partij evengoed de hele campagne lang zal blijven achtervolgen: wie is dan wel de kandidaat-premier van de N-VA ? Zal de N-VA het premierschap claimen als grootste partij? Of zullen ze dat opnieuw, zoals 2010, aan een Franstalige laten? Nu heet het dat bij de N-VA ‘niemand kandidaat is voor wat dan ook’. Bart De Wever ‘is van plan om zes jaar lang burgemeester te blijven.’ Maar hij is wel het boegbeeld van de partij bij de verkiezingen. En hij engageert zich ertoe om na de verkiezingen federaal zijn ‘verantwoordelijkheid op te nemen’. Zou hij dan een formatieopdracht aanvaarden? Sluit hij dan helemaal uit dat hij premier wordt?  Hierop volgt een ontwijkend antwoord: ‘Wij zijn echt nog niet bezig met de postjes, eerst moet de kiezer spreken.’

Het zal niet simpel zijn voor de spin-doctors van de N-VA om steeds weer nieuwe retorische handigheidjes te bedenken waarmee die lastige vragen kunnen worden ontweken. Er is natuurlijk altijd het formeel-institutionele argument dat we in een parlementair systeem leven en dat de kiezer enkel het parlement en niet de uitvoerende macht verkiest. Dat klopt strikt genomen. Maar anderzijds: Duitsland heeft evengoed een parlementair systeem. Daarom heeft Angela Merkel bij de voorbije parlementsverkiezingen in september toch ook niet gezegd: ‘Ik ben geen kandidaat-bondskanselier. Bij de CDU/CSU is niemand kandidaat voor wat dan ook. Eerst moet de kiezer spreken’. Dat zou volstrekt absurd geweest zijn.    

In een parlementair systeem heeft elke grote partij die zichzelf respecteert een kandidaat-premier. De kiezer weet immers graag welk vlees hij in de kuip heeft. Hij stemt voor een politicus aan wie hij de leiding van het land of de deelstaat wil toevertrouwen. Het is een vreemde redenering dat je de kiezer respecteert door hem daarover in het ongewisse te laten.  De kiezer is juist gebaat met een zo groot mogelijke duidelijkheid vooraf over welke coalitie een partij verkiest en welke regeringsleider de partij naar voor schuift. Pas dan kan hij met kennis van zaken stemmen. Maar nu vraagt de N-VA aan de kiezer om een blanco cheque te tekenen. Hij moet een blind vertrouwen hebben in Bart De Wever, die nadien, naar eigen inzicht en vermogen, de minister-president of de premier zal aanwijzen: misschien wordt dat hemzelf, maar het kan evengoed Ben Weyts,  Liesbeth Homans, Jan Jambon, Geert Bourgeois zijn of.., stel je voor, Peter De Roover.

Foto: © facebookpagina van Peter De Roover