Dit jaar viel de IJzerwake samen met de Druivenstoet in Overijse, en om niemand te benadelen ben ik thuis gebleven. De toespraak van Dries Van Langenhove op de Wake heb ik wel aan grondige lectuur onderworpen. Kwaliteitsbladen als De Standaard citeren een Belga-bericht, wij gaan voor het origineel.

De speech van de gastspreker eindigde met een opmerkelijke oproep tot goed zedelijk gedrag, lichamelijke en mentale fitheid, naast een portie burgerlijke ongehoorzaamheid. Vermoedelijk konden de toehoorders zich in de meeste tips wel vinden, zoals: meer aan sport doen, zoveel mogelijk met cash betalen, lokaal kopen, een gezin stichten (beetje laat voor het groot aantal senioren in het publiek, maar soit), actief zijn op de sociale media, buiten komen (die twee samen is moeilijk, hé Dries), uw voorouders eren, zeker als ze nog in leven zijn (voorouders zijn meestal wel dood, Dries), maar dan ook… stoppen met pornokijken. Oeps. In mijn verbeelding zag ik al die koppen van de heren op de eretribune naar mekaar toe draaien en denken: ‘uh?’

Rolmodel en boegbeeld

Belga

Meester Damen: doofpot mislukt, en dus kwaad op iedereen.

Maar Van Langenhove heeft zin voor timing en ruikt de actualiteit als geen ander. Krek op het moment van zijn toespraak waren ze op de redacties van Het Nieuwsblad en Het Laatste Nieuws koortsachtig bezig het breaking news te prepareren over radiomaker Sven Pichal, betrokken in de verspreiding van kinderporno. Het VRT-icoon was vrijdag al opgepakt, maar zijn advocaat Walter Damen had geprobeerd de zaak stil te houden, in overleg met de VRT. Hij zou ‘om persoonlijke redenen ontslag nemen en zich professioneel laten begeleiden’, klonk het cryptisch. Helaas herkende een bajesklant hem in de gevangenis van Antwerpen en kwam de geruchtenmolen op gang, die al snel hoger vernoemde redacties én deze van VTM bereikte. Er was dan al een huiszoeking op Radio 1 gebeurd. Waarna de openbare omroep niet anders kon dan het nieuws ook te brengen. Iedereen ‘in shock’, zoals dat heet.

Sven Pichal was niet alleen een getalenteerd radiomaker, maar sinds jaar en dag ook het gezicht van de Vlaamse holebi-beweging, nu opgegaan in de zogenaamde LGBTQ+-gemeenschap. Dat is de verzamelnaam voor al wie het niet doet op de klassieke manier. Leven en laten leven, denken wij dan, zolang het om meerderjarigen gaat, en uit vrije wil. Maar de P van pedofilie is natuurlijk een ander paar mouwen, en het nieuws van Pichal was nog niet koud, of de leden van voornoemde gemeenschap begonnen al rond te bazuinen dat zij met die P niks te maken hebben. Dat Pichal en zijn partner twee (ondertussen volwassen) pleegkinderen hebben, en de radioman ook dat graag in de ‘picture’ zette, komt nu ook als een boemerang terug.

Soit, Sven wierp zich op als rolmodel en boegbeeld voor van alles en nog wat, en daar wringt het schoentje. Zo iemand legt zijn privéleven in de etalage, en als er dan lijken uit de kast vallen, is dat niet alleen vervelend voor de betrokkene maar voor alles wat hij vertegenwoordigt. De publieke perceptie was het terrein van Pichal, nu wordt het zijn professioneel graf.

Neveneffecten

js

Jimmy Savile, immens populaire presentator, filantroop en grote kindervriend.

In dat boegbeeldverhaal speelt onmiskenbaar een zekere hybris: alsmaar de goede mens spelen in een (linksdraaiende) deugcultuur die sinds jaar en dag het handelsmerk is van de VRT, het kan wel eens fout lopen. De morele zelfverheffing, door het instituut ook zelf gepromoot, wordt op de duur een façade waarachter net het immorele gedijt. Dat is een algemene keerzijde van het vedettisme: bekende mediafiguren zijn niet alleen in meerdere of mindere mate aandachtverslaafd, in hun onderbewustzijn hebben ze ook het gevoel dat ze door hun status niet onder de normale regels vallen, en ‘meer mogen’.

Normvervaging dus. Ook Bart De Pauw is eraan ten onder gegaan: zich als tv-vedette aan verregaande stalking te buiten gaan, omdat men zijn eigen seksuele uitstraling én onaantastbaarheid overschat. Deze alfa’s blijken uiteindelijk niet opgewassen tegen de roem, worden predators, en op het einde zielenpoten. Het is een terugkerend patroon van gehypte, charismatische mediafiguren, die in hun eigen torenhoog zelfbeeld verdrinken. De gewezen BBC-presentator Jimmy Savile (1926-2011) was wellicht de bekendste. Ook iemand met een hoog moraliteitsgehalte die jarenlang zijn onzindelijke hobby kon verborgen houden omwille van zijn status van onaanraakbaarheid. Een collega van Sven Pichal, Peter Van de Veire, was dan weer zo stom om naaktfoto’s uit te wisselen met een zekere Evelyne, en merkte in zijn ijdelheid niet dat hij met een oplichter te maken had. Waarna hij zichzelf tot slachtoffer bombardeerde.

Opmerkelijk is dat net de VRT, met zijn onblusbare drang naar duur betaalde ankers en ‘schermgezichten’, deze toxiciteit aantrekt. Pervers neveneffect van een doorgeslagen BV-cultuur? Het huis van vertrouwen is gevestigd op een moral high ground, die op gezette tijden een moeras blijkt. De Inspecteur wordt nu zelf geïnspecteerd, zo gaat de grap, en het publiek vindt het verhaal van de gevallen engel best wel vermakelijk.

Ontkoppeling

VTM

Dany Verstraeten: ‘had een slechte mossel gegeten’.

Bij VTM zijn er nu vast ook wel binnenpretjes. Daar is de politiekcorrecte deugcultuur iets minder prominent. In De Morgen verscheen er een boeiend interview met Dany Verstraeten, de VTM-ankerman die nu op pensioen gaat. Verstraeten is in alle opzichten het tegendeel van het Pichal-fenomeen: een absolute no nonsense-journalist die zijn privéleven strikt gescheiden houdt van zijn beroep, de boekskens zorgvuldig mijdt, helemaal niet voor ‘rolmodel’ voor wie of wat dan ook wil spelen, en vooral: hij is een nieuwslezer die niet houdt van theater.

Dat laatste is een verademing ten opzichte van de VRT-drama queens à la Goedele Wachters die hun mimiek tot op het belachelijke op het onderwerp afstemmen of, erger nog, hun goed- of afkeuring laten blijken. Waarom Verstraeten zo triest keek toen hij in 1993 de dood van koning Boudewijn moest bekend maken? Omdat hij de dag voordien een slechte mossel had gegeten en zijn maag nog opspeelde! Geef toe: als staaltje van zelfrelativering kan dat tellen. De onderhuidse kwinkslag tegen de monarchie is een extra bonus.

Ik hoop dat ze bij de VRT dit interview grondig lezen. De publieke omroep kan misschien wel een paar Dany Verstraetens goed gebruiken: mediaprofessionals die hun job doen zonder boegbeeld-allures. Misschien is de Pichal-saga een gelegenheid om zich te bezinnen rond het overmatig in de markt zetten van BV’s die een imbroglio maken van hun journalistieke job, het links-progressief aureool dat de publieke omroep zo koestert, en dan nog allerlei zaken die in feite tot de privé sfeer behoren, zoals seksuele geaardheid. Een ontkoppeling die, jawel, de sereniteit en de objectiviteit zou ten goede komen. Dat laatste woord alleen doet ongemakkelijk stoelen schuifelen aan de Reyerslaan.