Poquelin II

In zijn komedies had Molière kritiek op adel, clerus en les bourgeois. Ze teerden op hun sleur, hadden blinde aanbidding van gezag, minachting voor kunst en wetenschap. Als ze het al hadden was het oppervlakkig, net voldoende om een eind ver mee te komen in een maatschappij waar recht en orde het maatpak maakt naar de mode van de dag. Hij richtte zijn pijlen tevens op medici, schijngeleerden en de overdreven bewonderaars van titels en kapitaal.

Salut et bonjour

Molière, wereldberoemd komedieschrijver, werd geboren in 1622 als Jean-Baptiste Poquelin in Parijs, de stad waar hij 51 jaar later zou overlijden, na de vierde voorstelling van Le malade imaginaire waarin hij de hoofdrol vertolkte. Hij vroeg nog om Parmezaanse kaas, helaas, geen goed idee want nog dezelfde avond stierf hij. Poquelin is geen naam om carrière mee te maken. Weg die voornaam en simpelweg Molière, wat slaat op molenaar. Hij koos voor die naam toen hij salut et bonjour zei hij tegen zijn rechtenstudie. Als je dan toch voor het beroep van advocaat kiest, moet hij gedacht hebben, is het beter de eigen molensteen in het theater te laten rollen dan in de rechtszaal. Bovendien was hij van kindsbeen af een grapjas die de ene dag een koord over straat spande om de parvenu te laten struikelen en de andere naast hem liep, met een flinke schep spot.

Rechtszaken

De toneelstukken van Molière zijn dan ook, als je het goed bekijkt, rechtszaken. Een beschuldigde of beschuldiging, een verdediger en een aanklager, getuigenissen ten laste en ten onlaste worden aangevoerd, bewijsstukken worden gewikt en gewogen en aan het eind van het proces beslist de rechter, zijnde het publiek. Een fout vonnis is onmogelijk, al kan er wel over getwist worden. In Molières glorietijd had hij de protectie van de zonnekoning, maar zelfs Louis XIV vond dat zijn amuseur par excellence soms doordraafde. In de 20ste en 21ste eeuw is daar geen sprake van. Zelfs zij die zich ontkleed weten, vergaat het lachen niet. Een gediplomeerde ijdeltuit weet wat hij is; dat anderen hem zo zien vindt hij zo fijn, dat zijn ijdelheid er een pond meer van gaat wegen.

Tweede machtsgreep

Toneelgezelschap Stan is zich daar zeer van bewust. Het collectief heeft zich al eerder gewaagd aan een machtsgreep op het toneelwerk van Molière (Poquellin I). Het was er blijkbaar zo tevreden van dat het dertien jaar later de beenworp overdeed, met behulp van Toneelhuis/Olympique Dramatique, Dood Paard en Arsenaal/ Lazarus en omdat elke wagen een vijfde wiel nodig heeft, NTGent. Het resultaat is een ruim twee uur durende voorstelling om je te bescheuren. L’Avare en Le Bourgeois gentilhomme werden ontdaan van hun franje. Een vlijmscherpe tekst restte waarmee de acteurs als solo of in koor alle registers kunnen opentrekken.
De kern van beide stukken gaat echter niet verloren. In L’Avare luidt die dat geld geen doel mag zijn, maar slechts een middel is, zo niet leidt die tot gierigheid. Deze van Le bourgeois gentilhomme: wie zich hoger voordoet dan hij is, wordt lager geschat dan hij was.

Wagenspel

Twee extra cadeaus. De voorstelling is opgevat als een wagenspel met het publiek driekwart rond de kar. De warmte verhoogt erdoor en waar het warm is wordt makkelijk gelachen. Het is niet toevallig dat er in het zuiden en Afrika meer gelachen wordt dan in het noorden en Alaska. Het tweede cadeau is een mix van theatervormen die elkaar bekampen om even later samen op te trekken, al zingend ’t vrije lied. Absurd, burlesk, grotesk, poppenspel, operette, melodrama, het komt allemaal aan bod, aan een razend tempo. Met als toetje kwinkslagen tussendoor, richting publiek. De toeschouwer wordt voortdurend verrast, zonder dat hij de tijd heeft van zijn verbazing te bekomen door deze dolle klucht.

De pannen van het dak

Zeven acteurs spelen 13 (L’Avare) en 16 (Le Bourgeois gentilhomme) rollen. Ze brengen het zeer aannemelijk, maken het haast logisch. Puntig acteerwerk, niks geschmier. Ze spelen de pannen van het dak, zelfs Jolente De Keersmaeker, die extra pannen heeft gevonden.
De voorstelling doorkruist de lage landen tot eind van het jaar. Het is te hopen, verdient het, dat het volgend jaar op het Theaterfestival staat. Werkelijk een aanrader, zelfs voor wie Poquellin II al gezien heeft. Zoals een steengoede roman meer dan eens gelezen kan worden, kan een uitmuntende voorstelling meermaals gezien worden, zonder dat een geeuw de kans krijgt op te borrelen. Het blijft lachen, gieren, brullen. Stan, man, chapeau voor dit cadeau.

POQUELLIN II
Gezien zaterdag 18 november, Minardschouwburg, Gent
Productie en decor tg Stan,
Op reis t/m 22 december 2017
www.stan.be – www.ntgent.be