Komt de volgende leider van Nigeria alweer uit het corrupte establishment en verandert er niks? Of wordt het een vernieuwer die de plagen van het land aanpakt? Het is vechten tegen de bierkaai, maar misschien geven jongere kiezers de doorslag.

Nigeria wordt met zijn bijna 220 miljoen inwoners wel de slapende reus van Afrika genoemd. Zieke reus zou beter passen. Ondanks een enorme rijkdom aan olie en goed opgeleid menselijk kapitaal, gaat het bijster slecht. Vier van de tien Nigerianen leeft ruim onder de armoedegrens, de staatsschuld explodeert en er is een waslijst aan andere problemen. Corruptie en nepotisme, banditisme, torenhoge devaluatie, universiteiten die bijna heel 2022 dicht waren door staking van docenten, 20 miljoen kinderen die niet naar school gaan maar werken, sabotage van olieleidingen en diefstal van olie, separatisme en islamitisch terrorisme.

Tinubu

Bola Tinubu, een accountant en voormalig gouverneur van de staat Lagos, is één van de drie kanshebbers in de presidentsverkiezingen aanstaande zaterdag. De 70-jarige probeerde het ook al in 2019. Er werden toen op verkiezingsdag gepantserde geldwagens gesignaleerd die zijn landgoed in Lagos opreden. Iedere Nigeriaan wist meteen wat ze daar kwamen doen: contanten brengen om stemmen te kopen.

Tinubu verdedigde zich door te zeggen dat het zijn eigen geld was, dat hij naar believen kon besteden, zelfs als hij het wilde weggeven. Ayodele Adewale, de lokale leider van Tinubu’s politieke partij, het All Progressives Congress, deelde echter desgevraagd aan journalisten mee dat de geldwagens zich in het adres hadden vergist. En bovendien leeg waren.

Tinubu doet corruptiebeschuldigingen af door te verklaren dat hij zijn geld verdiend heeft voor hij politicus werd, bij accountancy multinational Deloitte & Touche. Maar in openbare archieven van de Amerikaanse justitie staat bijvoorbeeld dat hij daar bankrekeningen had ‘die goed gevuld waren met de opbrengsten van heroïne’.

Behalve zijn integriteit wordt ook Tinubu’s gezondheid in twijfel getrokken. In interviews kan hij zo mogelijk nog onsamenhangender zijn dan president Biden. Maar volgens zijn aanhangers mankeert hij niks. ‘Bovendien’ zeggen ze, ‘hij wil president van Nigeria worden, niet meedoen aan de Olympische Spelen’.

Bola Tinubu is een Yoruba, de op één na grootste van Nigeria’s grofweg 250 verschillende stammen. Zij bevolken vooral het zuidwesten, waar ook Lagos ligt met 25 miljoen inwoners. In de door Boko Haram geteisterde noordelijke helft van Nigeria vindt men voornamelijk Haussa’s, die er op verschillende plekken de sharia hebben ingesteld. Met 25% van de bevolking zijn zij de grootste stam. De derde stam, de Igbo’s, komen uit het zuidoosten. In de jaren zestig vochten zij een burgeroorlog uit tegen de rest van Nigeria om Biafra, hun gedroomde onafhankelijke staat. Separatisten zijn nog altijd actief.

Abubakar

De tweede kandidaat zaterdag is de 78-jarige Atiku Abubakar, een moslim uit het noorden met 28 kinderen bij zijn vier echtgenotes. Hij was eerder al acht jaar vicepresident en dingt voor de zesde keer mee naar het hoogste ambt. Het aantal verdenkingen tegen hem is minstens zo groot als dat tegen Tinubu. Waarbij aangetekend moet worden dat verdachtmakingen van corruptie in Nigeria het meest populaire politieke wapen zijn, en vaak loos alarm.

Maar ook vaak niet: in 2010 viel de naam Abubakar in een Amerikaanse Senaatscommissie. Hij zou via zijn echtgenote 40 miljoen dollar op een Amerikaanse rekening hebben gezet. Nog maar een deel van de 125 miljoen die hij als vicepresident mogelijk verduisterde. Daar werd in Nigeria zelf onderzoek naar gedaan. Zonder resultaat, maar in de nationale anticorruptie commissie (EFCC) schijnen de meest corrupte ambtenaren van Nigeria te zitten.

Abubakar zou als vicepresident ook tal van riante baantjes en contracten aan familie en bekenden hebben doorgespeeld – waar goedbeschouwd niemand van wakker ligt in dit land. Zijn woordvoerders houden vol dat Abubakar nog te netjes is om door rood licht over te steken: hij werd toch nooit ergens voor veroordeeld?

In zijn autobiografie ‘Making Money’ beschrijft de kandidaat onder meer hoe hij uit het niets een toeleveringsbedrijf opbouwde voor de Nigeriaanse olie-industrie. Inmiddels werkt daar zo’n 10.000 man. De bedjes van zijn 28 kinderen zijn in ieder geval gespreid. Er wordt wel gezegd dat Nigeriaanse politici in de eerste plaats bezig zijn hun nageslacht comfortabel achter te laten, zo mogelijk voor de eeuwigheid.

Peter Obi

De meest interessante kandidaat is nummer drie: Peter Obi, een Igbo en voormalig gouverneur van een staat in het zuidoosten. ‘Take your country back’, is een favoriete kreet van deze met 61 jaar verreweg jongste kanshebber. Dat doet aan Donald Trump denken, net als de wild enthousiaste menigtes die door het hele land voor hem op de been komen. En Obi is ook een zakenman.

Zoals iedere kandidaat belooft hij vooral corruptie en criminaliteit aan te pakken. Daar komt in de praktijk meestal weinig van terecht, maar met hem weet je het niet. Hij maakt een tegendraadse en dynamische indruk, en is vooral populair bij jongere kiezers. Terwijl zijn bejaarde tegenkandidaten nauwelijks gebruik maken van internet en sociale media, doet Obi dat juist wel. Er is zelfs een ‘Obidient App’, waarbij ‘obidient’ een woordspeling is van Obi en obedient – gehoorzaam. Zijn supporters, de ‘Obidients’, lijken aanzienlijk meer gedreven en doelgerichter dan die van zijn concurrenten. En ze dragen hem op handen als de enige kandidaat die in staat is Nigeria uit het slop te trekken.

Al is Obi officieel kandidaat voor de Labour Party, hij valt niet als links weg te zetten. Begrippen als links en rechts spelen überhaupt geen rol in de Nigeriaanse politiek. De kleine Labour Party heeft nooit aan de weg getimmerd, en de grote partijen hebben nietszeggende namen als Peoples Democratic Party, New Nigeria Peoples Party en All Peoples Congress.

Hun verkiezingsprogramma’s zijn onbetekenend en nauwelijks bekend – behalve dat in één van de meest corrupte landen ter wereld alle partijen tegen corruptie zijn. In Nigeria spelen ze slechts een rol als vehikel voor verkiezingskandidaten. Dat blijkt al uit het feit dat zowel Abubakar als Obi eerder namens andere partijen hebben deelgenomen aan verkiezingen.

Kokosnootgeneratie

Zelf maakte ik ooit documentaires in Nigeria, en wat me vooral opviel, was de jonge generatie met een bewonderenswaardige dynamiek, inventiviteit en zelfredzaamheid. Ze werden destijds gegijzeld door het traditionele systeem en brachten hun tijd door in sweatshops met krakkemikkige computers, om via het internet westerlingen geld af te troggelen.

Daaruit is een nieuwe generatie voortgekomen van digitaal zeer getalenteerde millenials, die zich ook via het internet manifesteren, maar dan vooral als creatieve ondernemers. Ze noemen zichzelf de ‘kokosnootgeneratie’. Omdat ze harde koppen hebben, onafhankelijk zijn en ondoordringbaar lijken voor de corrupte tradities van hun land.

Waar ze vooral genoeg van hebben, is dat bij verkiezingen religie en tribalisme de hoofdrol spelen. Het gaat hen niet om het geloof of de stam van een kandidaat, maar om de plannen die hij voor het land heeft. Ze blijven hameren op ‘één Nigeria’.

Deze kokosnootgeneratie staat pal achter Peter Obi voor wie ze al hun digitale knowhow in de strijd hebben geworpen. Met als gevolg dat hij omhoog is gevlogen in de peilingen.

Obi’s integriteit wordt overigens ook al publiekelijk in twijfel getrokken, daar kon je op wachten. Het Nigeriaanse dagblad de Vanguard noemt hem de ‘meest onderzochte politicus’ van het land. Daar zitten zijn politieke tegenstanders achter, die doodsbenauwd zijn dat deze kandidaat doet wat hij belooft en het lucratieve politieke systeem op de schop gooit. Toen zijn naam opdook in de Panama-papers, vlogen de kurken dan ook van de champagne. Op zich zegt dat echter nog weinig. Zelfs de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, Wopke Hoekstra, de onkreukbaarheid zelf, wordt genoemd in de papers.

Een ‘offshore account’ hoeft niet illegaal te zijn. En is gezien de niet altijd even betrouwbare staat van de Nigeriaanse financiële infrastructuur misschien niet eens een gek idee.

‘Nigerianen zullen het deze keer goed doen’, schrijft Mfonobong Inyang, een opiniemaker en één van de meest opmerkelijke proponenten van de kokosnootgeneratie. Hij gaat er prat op alle belangrijke talen van Nigeria te spreken en schreef de bestseller ‘Hope is not a Strategy’.