De buitengewone Raad van de Europese Unie over energie bleek een maat voor niets. Minister Tinne Van der Straeten, en met haar heel Groen en Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert, kraaiden victorie over het imaginaire feit dat de EU hun ‘voorstel’ voor prijsplafonds overnam.

Elke Europese top doet altijd dienst voor binnenlands gebruik. In elk land praten politici en nationale media over totaal verschillende accenten, afhankelijk van hun eigen politieke agenda. De buitengewone Energieraad van vrijdag 9 september illustreerde dit weer heel fraai. Nog voor de mededeling van de slotverklaring en de afsluitende persconferentie pakten De Morgen, VRT en VTM uit met de victoriekreten van Tinne Van der Straeten (Groen). Onmiddellijk deelden de partijsoldaten en militanten van Groen massaal dezelfde boodschap dat Tinne een overwinning omtrent prijsplafonds voor gas boekte in de Europese Unie.

Wie echter de persconferentie bekijkt die de Raad live streamde en later online zette, kan enkel concluderen dat van de het hele gespin geen woord klopt.

De Tsjechische roterende voorzitter van de Europese Raad, Jozef Síkela, deelde vier besluiten mee:

1) het aftoppen winsten van de stroomproducenten

2) een mogelijk tijdelijk prijsplafond op Russisch gas (9% van totaal gasverbruik EU vandaag)

3) het stroomverbruik gedwongen beperken

4) een vraag aan de Europese Commissie om de liquiditeit van de markt aan te pakken

Oud plan gerecycleerd

De Estse Eurocommissaris voor Energie Kadri Simson kwam met de obligate geloofsbelijdenis over klimaatverandering die oorzaak zou zijn van de energieprijzen, en dus niet de Russische manipulaties als gevolg van de EU-sancties naar aanleiding van de illegale invasie van Oekraïne. Ze deelde haar samenvatting van de opdrachten die de Raad van de EU aan de Europese Commissie gaf na de Energieraad van vrijdag.

Ten eerste gaat de Commissie een verplichte reductie van stroomverbruik tijdens piekuren uitwerken. Dat is dus een rantsoenering op de piekuren als iedereen in de winter thuiskomt, licht aandoet, aan het avondmaal begint en de kinderen hun huiswerk maken. Een oud plan van de Europese Commissie dat dus gerecycleerd wordt.

Enkel woekerwinsten kernenergie aangepakt

Ten tweede gaat de Europese Commissie een systeem uitwerken waarbij de ‘faire verdeling van de winstmarges tussen stroomproducenten’ zal betracht worden. De overheden gaan de grotere winst bij goedkope stroomproductie afromen. Dat ‘moet’ dienen om huishoudens en kmo’s te helpen. Dat is echter geen prijsreductie, maar in het beste geval ‘cash back’ op de dure factuur. De EU-lidstaten gaan de woekerwinsten weg belasten en vervolgens met dat geld steun geven om de dure facturen te compenseren. Hoeveel blijft plakken bij overheden? Wat gaat de overheid doen als de prijzen zakken? Die belastingen afschaffen of voor andere doelen gebruiken? Zo’n indirecte oplossing smeekt om perverse effecten en verlaagt de energiefactuur niet.

Ten derde gaat de Commissie de hernieuwbare energie voldoende winstmarge gunnen en via een uitzondering bevoordelen om de investeerders te motiveren. Dus enkel woekerwinsten van kernenergie zullen aangepakt worden.

Ideologische dwangmaatregelen

Ten vierde zullen de leveranciers van fossiele brandstoffen (dus ook olie) een solidariteitsheffing moeten betalen. Dat is nog een extra belasting. Dus wat klant bespaart op stroom betaalt ie aan de pomp of elders in producten op basis van koolstofverbindingen zoals bijna alle kunststoffen. Deze maatregel wordt voor de huishoudens en de bedrijven een sigaar uit eigen doos.

Ten vijfde ‘moeten’ de winsten uit fossiele brandstoffen in hernieuwbare energie geïnvesteerd worden, zoniet gaat de EU ze weg belasten. Opnieuw ideologische dwangmaatregelen ten faveure van investeerders in windmolens, zonneparken en biomassacentrales.

De belastingbetaler betaalt

Ten zesde moeten de beurswaakhonden ingrijpen op de markten, zoals op de gasmarkt TTF in Amsterdam of elders.

Wat de prijsplafonds betreft bleven de raadsvoorzitter en de Eurocommissaris bijzonder vaag. Elk land mag eigenhandig ingrijpen en de,Europese Commissie zal de regelgeving betreft staatssteun opschorten. Weer een sigaar uit eigen doos. De belastingbetaler mag de pricecap of de prijsplafonds betalen. Dit betekent dat een land de verkoopprijs van gas kan limiteren en uit de staatskas het saldo betalen aan de leveranciers. De gasprijs op de internationale markt blijft dezelfde, maar de doorrekening aan de consument mag dan enkel aan een maximumprijs waarbij de overheid het verschil betaalt aan de leverancier. De gasproducenten blijven zo woekerwinsten boeken, maar de consument krijgt als het ware een sociaal tarief. Normaal is zoiets illegale staatssteun, maar de Europese Commissie geeft op voorhand aan dat ze dit door de vingers zal zien.

Over het fameuze prijsplafond was de beslissing dat de Europese Commissie mogelijk een tijdelijk prijsplafond op Russisch gas kan invoeren. Gas dat momenteel niet meer geleverd wordt! De afhankelijkheid van Russisch gas nam volgens de Commissie af van 40% tot 9%. De gas voorraden zouden vol zitten tot 83%. Dat plan voor een prijsplafond op Russisch gas zou pas binnen veertien dagen door de Commissie voorgesteld moeten worden.

De EU gaat ondertussen met Algerije onderhandelden over extra gasleveringen. Met andere leveranciers (hoofdzakelijk van LNG) zullen ze over prijzen onderhandelen.`

Ballonnen doorprikken

Kortom men kan zeggen dat de hele top vrijdag niks concreets of niks nieuws opleverde. Enkele heilige huisjes kregen nogmaals extra middelen. Oude recepten uit de Green Deal werd opgewarmd geserveerd: de steun voor hernieuwbare energie en rantsoenering van stroom. De zo gehypete prijsplafonds blijken prijsplafonds à la carte die elke lidstaat zelf mag financieren als haar regering dat opportuun vindt.

De promotie van bepaalde kranten of radio en tv-zenders oogt daarom inderdaad pijnlijk. De journalisten bewijzen ten eerste dat ze de EU-werking niet begrijpen en ze presenteren alle politieke communicatie of gespin voor binnenlands gebruik als nieuws. Gewoon even bellen met woordvoerders van andere deelnemende ministers uit andere lidstaten volstond om die ballonnen van de regering-De Croo te doorprikken.

Spindoctors

Wat hebben persberichten, presidency summaries , persconferenties na een vergadering van de Raad van de EU nog voor zin als nog voor dit alles wereldkundig is, bevriende pers en partijsoldaten van de aanwezige minister haar gekleurde verhaal rondbazuinen volgens een draaiboek van spindoctors? Zeker als het hele discours veel weg heeft van desinformatie. De Morgen blonk wat dit betreft uit met een journalist/polemist die de EU niet volgt, maar dikke maatjes is met cabinetards van Groen en Vooruit. Hij leende zich voor fake news en publiceerde al een triomfantelijk lofverhaal voor het begin van de officiële persconferentie van de Raad van de EU. De partijvoorzitter van Open VLD stak vervolgens dat nepnieuws als pluim op de hoed van zijn premier.

Een verhaal bij DPG Media en Mediahuis dat volkomen los stond van de feiten. Vooral het feit dat de price cap enkel op Russisch gas komt volgens de Europese Commissie en de Tsjechische voorzitter van de Raad van de EU.

De echte conclusie

Eventuele prijsplafonds mag men nationaal op eigen risico en kosten proberen. Het land mag dan het verschil uit de staatskas bijpassen. Maar daar is niks concreets over. De Europese Commissie gaf enkel aan geen sancties te nemen wegens ongeoorloofde staatssteun. En ook dat laatste is zeer voorwaardelijk als een feit te stellen aangezien de Europese Commissie nog veertien dagen heeft om met voorstellen te komen op basis van de hogervermelde vragen van de Raad van de EU.

De conclusie van de Raad van de EU over Energie van vrijdag is dat er dwangmaatregelen voor rantsoenering zullen komen om het verbruik te verminderen, dat er extra belastingen bijkomen, dat de winsten van de sector van de hernieuwbare energie gevrijwaard zullen worden, dat het verbod op staatssteun opgeschort wordt en dat elk land mag prijsplafonds bedenken als ze die maar zelf betalen.